سیستم ایمنی از طریق مبارزه با عوامل عفونی، از بدن در برابر بیماری‌ها دفاع می‌کند و به معنای واقعی کلمه به صورت یک سیستم عمل می‌کند. این سیستم از بخش‌های به هم پیوسته بسیاری تشکیل شده که با یکدیگر در ارتباط هستند: گلبول‌های سفید خون، آنتی‌بادی‌ها، مغز استخوان، طحال، تیموس و سیستم لنفاوی. این سلول‌ها و اندام‌ها طی فعالیت‌هایی هماهنگ با یکدیگر، عوامل بیماری‌زای خطرناکی که وارد بدن شده‌اند (مانند ویروس‌ها) را به دام می‌اندازند و آن‌ها را از بین می‌‌برند. اگر می‌خواهید بدانید که سیستم ایمنی بدن با ویروس‌ها از جمله کرونا چه رفتاری دارد، ادامه مقاله را مطالعه کنید.

تقویت کردن سیستم ایمنی تاثیر خوبی روی چنین فرایندهایی نخواهد داشت. از نظر علمی بدان معناست که سیستم ایمنی بدن بیش از حد فعال شده و در نتیجه ممکن است سبب مشکلات خودایمنی در فرد شود. از این رو فعالیت سیستم ایمنی بدن را در حد طبیعی نگه دارید تا بتواند کار خود را در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها انجام دهد.

بعضی از بخش‌های سیستم ایمنی بدن برای عملکرد طبیعی خود به ویتامین‌ها و مواد معدنی (مانند ویتامین‌های سی، آ و روی) نیاز دارند، اما مشخص شده که با دوزهای بالاتر چنین موادی، عملکرد این سیستم بهتر نمی‌شود. در واقع، دانشمندان هنوز راه درازی در پیش دارند تا متوجه شوند عملکرد متقابل سلول‌ها و اندام‌‌ها باید در چه حدی باشد که سیستم ایمنی بدن در بهترین حالت خود فعالیت کند.

جولی استفانسکی (Julie Stefanski) متخصص تغذیه و رژیم غذایی و سخنگوی آکادمی Nutrition & Dietetics می‌گوید: «جدا از ادعاهایی که در مورد مکمل‌ها وجود دارد، پزشکان همچنان در مورد چگونگی تاثیر آن‌ها بر سیستم ایمنی چیزی نمی‌دانند.»

شیو پیلای (Shiv Pillai)، استاد دانشکده پزشکی و رئیس برنامه ایمونولوژی دانشگاه هاروارد می‌گوید: «اهمیت تغذیه مناسب بر کسی پوشیده نیست اما من فکر نمی‌کنم شواهدی علمی در مورد تاثیر مواد غذایی بر بهتر کار کردن سیستم ایمنی وجود داشته باشد و بر اساس اطلاعات من، مطمئنا تحقیقات معتبری در این حوزه انجام نشده است.»

 چه کارهایی برای عملکرد بهینه سیستم ایمنی و بهبود سلامت کلی بدن می‌توانیم انجام دهیم؟

سایر کارشناسان نیز نظرات مشابهی دارند و صحبت‌های آن‌ها برای شما جدید نخواهد بود. علاوه بر توصیه‌ای که پیلای در مورد مناسب بودن رژیم غذایی کرده است، سایر متخصصان موارد دیگری را نیز ذکر کرده‌اند: حداقل ۱۵۰ دقیقه در روز ورزش کنید، سیگار را ترک کنید، از تکنیک‌های مختلف (مانند ورزش) برای کاهش استرس خود استفاده کنید و خواب کافی داشته باشید (۷ تا ۸ ساعت خواب شبانه). اگر رژیم غذایی شما به اندازه کافی حاوی پروتئین، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد، به هیچکدام از مکمل‌های تبلیغ شده برای مقابله با کرونا نیاز پیدا نخواهید کرد. برای داشتن یک رژیم غذایی سالم، نصف بشقاب شما باید حاوی سبزیجات و میوه‌ها باشد و مابقی آن را مواد غنی از پروتئین (مرغ، ماهی، لوبیا، تخم‌مرغ و...) و غلاتی مانند جو یا برنج قهوه‌ای تشکیل دهد.

اهمیت میوه‌ها و سبزیجات بسیار بالاست، استفاده از رنگ‌های مختلف چنین موادی در رژیم غذایی (مانند هویج، فلفل دلمه، پرتقال، انواع کاهو و کلم‌برگ، انواع توت، سیب و...) سبب تامین نیاز بدن به ویتامین‌های آ و سی می‌شود. این ویتامین‌ها نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی ایفا می‌کنند. دریافت میزان کافی ویتامین- دی نیز بسیار ضروری است، چون کمبود این ویتامین با افزایش آسیب‌پذیری بدن نسبت به بیماری و عوامل عفونی مرتبط است. ویتامین- دی را در تعداد محدودی از غذاها مانند شیر غنی شده و روغن ماهی می‌توان یافت. بنابراین توصیه می‌شود که از مکمل‌های این ویتامین استفاده شود (میزان دوز مورد نیاز شما به سن، جنسیت و میزان ویتامین دریافتی شما از مواد غذایی بستگی دارد).

در صورت عدم تامین میزان کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی از رژیم غذایی، می‌توانید مولتی ‌ویتامین مصرف کنید. اما باید در مورد ادعاهای نامعتبری که در مورد مکمل‌ها گفته می‌شود، احتیاط کنید. الن فاکسمن (Ellen F. Foxman)، استادیار دپارتمان پزشکی آزمایشگاه دانشگاه ییل می‌گوید: «قبل از عرضه دارو به بازار، FDA برای تایید ایمن بودن داروها و تایید ادعای عملکرد آن‌ها به شواهد زیادی نیاز دارد. با این حال، چنین چیزی در مورد مکمل‌های رژیم غذایی صادق نیست و اطلاعات درج شده روی بسته‌بندی چنین موادی توسط FDA(سازمان غدا و داروی آمریکا) یا هر سازمان رسمی دیگری تایید نشده است. بنابراین در استفاده از آن‌ها محتاط باشید.»

برای مثال، اغلب از پروبیوتیک‌ها به عنوان تقویت‌کننده‌های سیستم ایمنی یاد می‌شود. شواهدی در مورد تاثیر لاکتوباسیلوس‌ها (Lactobacillus) و سویه‌های پروبیوتیکی بیفیدوباکتریوم (Bifidobacterium) در کوتاه کردن طول دوره سرماخوردگی وجود دارد، اما این بدین معنی نیست که پروبیوتیک‌ها برای مقابله با ویروس کرونا نیز موثر هستند. ناتاشا هاسکی (Natasha Haskey) محقق تغذیه و رژیم غذایی دانشگاه بریتیش کلمبیا می‌گوید: «ویروس‌ها دچار جهش می‌شوند و از این رو غیر ممکن است که یک پروبیوتیک خاص بتواند ویروس کرونا یا آنفولانزا را متوقف کند.»

اگر با مصرف ویتامین-سی یا سایر تقویت‌کننده‌های سیستم ایمنی حالتان بهتر می‌شود، به استفاده از آن‌ها ادامه دهید. استفانسکی می‌گوید: «خوردن مکمل از جمله اقدامات درمانی است که شخص می‌تواند بی‌درنگ آن را انجام دهد. این امر باعث احساس کنترل فرد بر شرایط می‌شود و حتی اگر در واقعیت، مکمل سبب تقویت سیستم ایمنی نشود، اما ممکن است دارای اثر دارونما(Placebo) بر سلامت شخص باشد.»

به منظور اطمینان از بی‌ضرر بودن دوز مصرفی مکمل‌ها و عدم تداخل آن‌ها با سایر داروهایی که استفاده می‌کنید، حتما در مورد میزان مصرف آن‌ها با پزشک یا یک داروساز مشورت کنید. برای مثال، دوزهای بالای ویتامین-آ با برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند تتراسایکلین) تداخل پیدا می‌کند.

هاسکی، یکی از نویسندگان مقاله Gut Microbiota، در مورد اثرات تداخلی تغذیه و سلامت صحبت می‌کند: «هر کدام از سویه‌های پروبیوتیکی را باید به شیوه‌ای خاص استفاده کرد و مصرف نادرست آن‌ها ممکن است مشکل‌آفرین باشد. سیستم ایمنی بدن مکانی برای مقابله با عوامل بیماری‌زاست. اگر پروبیوتیکی مصرف کنید که اشتباها بر انواع خاصی از سلول‌ها تاثیر بگذارد و منجر به سرکوب سیستم ایمنی ‌شود، در این حالت ضررهای حاصل از آن بیشتر از فوایدش خواهد بود». هاسکی توصیه می‌کند که به جای مکمل‌ها، از پروبیوتیک‌های غذایی(مانند ماست‌ پروبیوتیکی) استفاده کنید.

اخیرا خبرهای زیادی در مورد تاثیر آبمیوه‌های رژیمی، ویتامین‌ها و داروهای هومیوپاتی (Homeopathic cures) در جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا می‌شنویم. مشخصا هیچ تحقیقی برای تایید چنین ادعاهایی انجام نشده و فقط می‌توان آن‌ها را تبلیغاتی دانست که در مواقع بحران، با هدف تاثیرگذاری بر قشر آسیب‌پذیر و کسب درآمد از آن‌ها انجام می‌شود. افرادی که ادعا می‌کنند محصولاتشان در جلوگیری و درمان کرونا موثر است، قطعا دروغ می‌گویند چون اطلاعات آن‌ها مبنای علمی ندارد.