پاهای پرانتزی شرایطی است که در آن پاهای فرد خم می‌شوند؛ به این معنی که فرد وقتی قوزک پاها را کنار هم قرار بدهد، زانوها از هم فاصله دارند. این عارضه را ژنوواروم مادرزادی نیز می‌نامند. گزینه‌های درمانی شامل بریس، گچ گرفتن یا جراحی برای اصلاح این ناهنجاری‌های استخوانی است. در این مقاله به سوالات مختلف در مورد پاهای پرانتزی پاسخ می‌دهد.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

دلایل بروز پاهای پرانتزی

شناخت نشانه‌های پاهای پرانتزی

درمان پاهای پرانتزی

آیا می‌توان از بروز پاهای پرانتزی جلوگیری کرد

پاهای پرانتزی گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از بیماری زمینه‌ای مانند بیماری بلانت یا ریکتز باشد و ممکن است منجر به آرتروز زانوها و لگن شود. این وضعیت به دلیل حالت جنینی نوزادان در رحم مادر، نسبتا شایع است. به طور معمول، هیچ درمانی برای نوزادان ضروری نیست؛ پاهای کودک هنگام شروع به راه‌رفتن معمولا بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی شروع به صاف‌شدن خواهد کرد و در بیشتر موارد، عوارض جانبی ماندگار وجود ندارد. چنانچه فرزند شما پس از دو سالگی نیز پرانتزی باقی ماند، با پزشک مشورت کنید.

دلایل بروز پاهای پرانتزی

بیماری بلانت

بیماری بلانت، که تیبیاوارا (tibia vara) نیز نام دارد، استخوان ساق پای کودک به طور غیرطبیعی رشد کرده و در زیر زانو خم می‌شود. زمانی که کودک شما شروع به راه رفتن می‌کند، خمیدگی بیشتر می‌شود. این وضعیت ممکن است در سن کم و کودکی خود را نشان دهد، اما در برخی موارد ممکن است علائم تا زمان رسیدن کودک به بزرگسالی قابل توجه نباشد. با گذشت زمان، پاهایی که شکل پرانتزی دارند می‌توانند منجر به بروز مشکلات مفصلی در زانو شوند.

کودکانی که زود شروع به راه‌رفتن می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری بلانت قرار دارند. کودک معمولا باید بین۱۱ تا ۱۴ ماهگی، بدون کمک دیگران، شروع به راه‌رفتن کند.

راشیتیسم

راشیتیسم بیماری است که در اثر کمبود طولانی مدت ویتامین دی، ایجاد می‌شود. در این شرایط، استخوان‌ها نرم و ضعیف شده و باعث پرانتزی شدن پاها می‌شوند.

بیماری پاژه استخوان

این بیماری متابولیکی بر نحوه تجزیه و بازسازی استخوان‌ها تاثیر منفی می‌گذارد و در نتیجه این بیماری، استخوان‌ها آنچنان که باید، قوی بازسازی نمی‌شوند. با گذشت زمان، این بیماری می‌تواند منجر به پرانتزی شدن پاها و سایر مشکلات مفصلی شود. بیماری پاژه، در افراد مسن شایع‌تر است و با تشخیص و درمان زود‌هنگام می‌توان آن را با موفقیت کنترل کرد.

کوتاه‌قامتی

متداول‌ترین شکل کوتاه‌قامتی در اثر بیماری‌ای با عنوان آکندروپلازی ایجاد می‌شود که در آن، رشد استخوان‌ها دچار اختلال شده و به مرور زمان می‌تواند موجب عارضه پاهای پرانتزی شود.

دلایل دیگر

• پای پرانتزی همچنین می‌تواند در نتیجه موارد زیر ایجاد شود:
• شکستگی‌های استخوان و عدم بهبود مناسب آن
• استخوان‌های غیر طبیعی و یا دیسپلازی استخوان
• مسمومیت سرب
• مسمومیت با فلوراید

شناخت نشانه‌های پاهای پرانتزی

این نشانه‌ها کاملا قابل تشخیص هستند.

زمانی که به حالت ایستاده، مچ پاها را کنار هم قرار دهید، زانوها با هم مماس نخواهند شد و به صورت متقارن به نظر می‌رسند. كودكانی که پاهای پرانتزی دارند، اغلب از ۱۲ تا ۱۸ ماهگی روند بهبود را آغاز می‌کنند. اگر پاهای فرزند شما پس از دو سالگی همچنان پرانتزی است یا حتی بدتر شده، باید با پزشک فرزندتان مشورت کنید.

اگرچه، تشخیص پای پرانتزی آسان است، اما پزشک می‌تواند بگوید که این بیماری تا چه حد شدید بوده و یا اینکه ناشی از بیماری زمینه‌ای است یا خیر. بر همین اساس، پزشک به احتمال زیاد، پاهای فرد را اندازه‌گیری و راه‌رفتن او را مشاهده می‌کند. همچنی، برای مشاهده دقیق هرگونه ناهنجاری استخوانی در پاها و زانوها، دستور عکس‌برداری ایکس‌ری یا نوع دیگری از تصویربرداری را می‌دهد. علاوه بر این، ممکن است دستور آزمایش خون دهد تا به کمک آن تعیین کند آیا این عارضه ناشی از بیماری دیگری مانند راشیتیسم یا بیماری پاژه است یا خیر.

درمان پاهای پرانتزی

معمولا درمان برای نوزادان و کودکان نوپا توصیه نمی‌شود، مگر اینکه مشخص شود بیماری زمینه‌ای وجود دارد. در صورت شدیدتر و بدتر شدن بیماری و یا در صورت تشخیص بیماری زمینه‌ای، ممکن است درمان توصیه شود. گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر است:

• کفش مخصوص
• بریس‌های مخصوص پای پرانتزی 
• گچ گرفتن
• جراحی برای اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی
• درمان سایر بیماری‌های موثر در بروز  پای پرانتزی 

آیا می‌توان از بروز پاهای پرانتزی جلوگیری کرد

هیچ‌گونه پیشگیری شناخته شده‌ای برای این عارضه وجود ندارد. در بعضی موارد ممکن است بتوانید از شرایط خاصی که باعث ایجاد پاهای پرانتزی می‌شود، جلوگیری کنید.

به عنوان مثال، توجه کنید که حتما در رژیم غذایی کودک‌، ویتامین‌ دی کافی وجود داشته و کودک به اندازه کافی در معرض آفتاب قرار می‌گیرد. با این کار می‌توانید از بیماری راشیتیسم جلوگیری کنید. 

اگر فرزندتان، همچنان پس از سن دو سالگی دچار پاهای پرانتزی است، با پزشک او صحبت کنید؛ تشخیص زودهنگام پاهای پرانتزی، کمک می‌کند تا این بیماری را کنترل کنید.

آرتروز، از اثرات دراز مدت پاهای پرانتزی است و می‌تواند توانایی حرکت فرد را مختل کرده و حتی فلج‌کننده باشد. زمانی که آرتروز شدید می‌شود، به دلیل فشارهای غیرطبیعی که بر اندام‌ها وارد می‌کند، بر زانوها، پا، مچ پا و مفاصل لگن تاثیر می‌گذارد.

اگر فرد در سن جوانی به تعویض کامل زانو نیاز داشته باشد، احتمالا پس از بالا رفتن سن نیز باید مجددا این عمل را انجام دهد. انجام آرتروپلاستی یا مفصل‌سازی کامل زانو در چنین افرادی ممکن است به دلیل جراحی‌هایی که قبلا انجام داده‌اند و همچنین انحراف غیر طبیعی استخوان‌ها، دشوار باشد.