تهران یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان است و این آلودگی در روزهای سرد بیشتر می‌شود. مقابله با آلودگی هوا به طور کلی، دست ما نیست و نیاز به سیاستگذاری‌های درست و منطقی دارد. اما می‌توانیم با پیروی از روش‌های مناسب مسمومیت آلودگی هوا را به حداقل برسانیم. در متن پیش رو، نکات مهمی را اشاره می‌کنیم تا با پیروی از آن، می‌توان با عوارض ناشی از آلودگی هوا مقابله کرد.

فهرست مطالب 

• برای مقابله با آلودگی هوا در روزهای آلوده چه کنیم

• مقابله با آلودگی هوا در منزل

• مواد غذایی مناسب برای مقابله با آلودگی هوا

• پرسش‌های رایج

  • برای مقابله با آلودگی هوا چه بخوریم؟

  • نوشیدنی مناسب برای آلودگی هوا چیست؟

  • در روزهای آلوده چه کنیم؟

برای مقابله با آلودگی هوا در روزهای آلوده چه کنیم

آلودگی هوا امری اجتناب ناپذیر بوده و تقریبا در تمامی طول سال و همه مناطق ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما در روزهایی از سال که شاخص آلودگی هوا در مرز هشدار قرار می‌گیرد باید بیشتر مراقب خود باشید. در چنین روزهایی اقدامات مقابله با آلودگی هوا که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.

• سعی کنید تا آنجایی که ممکن است در منزل بمانید و از سفرهای غیر ضروری خودداری کنید.
• از ورزش کردن در فضای باز خودداری کنید. اگر می‌خواهید به باشگاه بروید حتما از داشتن تهویه مناسب در آن مطمئن شده و سعی کنید نسبت به روزهای دیگر فعالیت هوازی کمتری انجام دهید.
• از ماسک‌های فیلتر دار مناسب استفاده کنید. برخی از ماسک‌ها برای مقابله با آلودگی هوا کارایی مناسبی ندارند پس در هنگام خرید حتما به اطلاعات درج شده بر روی محصول توجه کنید.
• عینک دودی می‌تواند به عدم ورود ذرات گرد و غبار به درون چشم کمک کند پس حتما در چنین روزهایی از آن‌ها استفاده کنید.
• از لمس کردن صورت با دست‌های آلوده بپرهیزید، چرا که آلودگی‌های موجود بر روی دست موجب تحریک بیشتر دستگاه تنفسی و چشمان شما می‌شود.
• در چنین روزهای مایعات فراوان بنوشید و اجازه ندهید تا مجاری تنفسی شما خشک بماند. خشک شدن مجاری تنفسی آن‌ها را در معرض تحریک شدیدتر قرار می‌دهد.

مقابله با آلودگی هوا در منزل

وقتی درباره آلودگی هوا صحبت می‌کنیم اغلب افراد فکر می‌کنند که باید برای بیرون رفتن از ماسک استفاده کرده و یا به طور کلی از خانه خارج نشوند. اما این تنها بخشی از اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با آلودگی هوا است.

از آنجایی که اغلب افراد ساعات زیادی از روز را در خانه سپری می‌کنند از بین بردن آلودگی‌های محیطی و تمیز نگه داشتن هوای خانه از اهمیت زیادی برخوردار است. در این بخش به معرفی و بررسی راهکارهایی خواهیم پرداخت که به شما در زمینه مقابله با آلودگی هوا در منزل کمک می‌کند.

• مصرف دخانیات در منزل

طبق تحقیقات متخصصان یکی از رایج‌ترین آلاینده‌های هوای داخل منزل دود دخانیات است. گاز و ذرات باقیمانده از دود سیگار به ویژه در مکان‌هایی که دارای فرش و موکت هستند برای سلامتی مضر است. همچنین دود دست دوم که توسط افراد دیگر استنشاق می‌شود نیز خطر مشکلات قلبی و ریوی را افزایش می‌دهد.

بهترین راه استفاده از مواد شوینده و در امان ماندن از صدمات و آلودگی آن‌ها مطالعه اطلاعات درج شده بر روی بسته بندی است. در برچسب درج شده روی اینگونه محصولات توضیح داده شده که با چه موادی ممکن است واکنش‌های شیمیایی بدهد و نباید از آن‌ها به صورت همزمان استفاده شود.

همچنین هنگام استفاده از مواد شوینده‌ای که به صورت اسپری استفاده می‌شود حتما درب یا پنجره را باز بگذارید تا هوای تازه جریان داشته باشد.

• باز کردن منظم پنجره‌ها

پنجره‌ها بهترین راه تهویه هوای منزل به منظور از بین بردن هوای آلوده هستند. البته باید توجه داشته باشید که بسته به محل زندگی خود باید از آن‌ها به درستی استفاده کنید.

اگر در یک محل شلوغ و پر ترافیک زندگی می‌کنید بسته نگه داشتن پنجره در طول روز و سپس باز کردن آن‌ها در شب هنگام بهترین حالت است. در غیر این صورت سعی کنید چندین بار در طول روز پنجره‌ها را باز و بسته کنید تا هوای تازه به درون خانه جریان یابد.

• استفاده از تهویه مناسب در آشپزخانه

 در ساعات زیادی از روز درون آشپزخانه از گاز برای پخت و پز استفاده می‌شود که هنگام سوختن با تولید گاز CO۲ باعث آلودگی محیط می‌شود. اگر دی اکسید کربن حاصل از سوختن خارج نشده و در محیط جمع شود موجب سرگیجه، خواب آلودگی و سردرد می‌گردد. در کنار این موارد دود، چربی، بخار روغن و رطوبت ناشی از طبخ غذا در نبود تهویه مناسب در طولانی مدت می‌تواند آسیب رسان باشد.

• تمیز کننده‌های خانگی

 مواد و وسایلی که برای نظافت منزل استفاده می‌شود یکی دیگر از دلایل عمده آلودگی در محیط‌های داخلی هستند. مواد شوینده و تمیز کننده شیمیایی  و بخار آن‌ها می‌تواند بینی، دهان، ریه و همچنین پوست را به خصوص در افرادی که مبتلا به بیماری‌هایی مانند آسم، آلرژی و سینوزیت هستند، تحریک کنید. افرادی که به بیماری آسم مبتلا هستند، در روزهای آلوده باید مراقبت بیشتری کنند. با مراجعه به آین صفحه از وبسایت سبک زندگی درباره این بیماری بیشتر بخوانید. 

برخی از این مواد شیمیایی در تماس با آب و یا یکدیگر دچار واکنش شیمیایی شده و بخارهای سمی تولید می‌کنند. همچنین تمیز کننده‌هایی که به صورت اسپری استفاده می‌شود، اگر در فضای بسته و نزدیک صورت اسپری شوند ریه را تحریک می‌کنند.

یکی از روش‌های اصولی مقابله با آلودگی هوا در آشپزخانه‌ها استفاده از هود است. هرچند که هودها و فن‌های استفاده شده در آشپزخانه معمولا سر و صدای زیادی دارند، اما باعث می‌شوند تا تمامی موارد ذکر شده در بالا از آشپزخانه خارج شده و محیط دچار آلودگی نشود.

به خاطر داشته باشید که این فن‌ها دارای فیلتر برای جذب ذرات گرد و غبار هستند و باید هر چند وقت یکبار تعویض شوند. اگر به زمان تعویض فیلترها توجه نداشته باشید این ذرات معلق درون محیط آشپزخانه باقی خواهند ماند.

• به صورت مرتب از جاروبرقی استفاده کنید

 گرد و غبار و دیگر ذرات سنگین معمولا به خاطر وزن خود درون هوا معلق نبوده و بر روی سطوحی مانند فرش و موکت می‌نشینند. هنگامی که روی زمین راه می‌روید این ذرات از سطوح بلند شده و برای مدتی در هوا معلق می‌مانند تا باز به سطح زمین بازگردند. در این مدت ذرات گرد و غبار می‌توانند از طریق تنفس افراد حاضر در محیط وارد ریه آن‌ها شده و باعث تحریک و عفونت شود. برای مقابله با آلودگی هوا از نوع ذرات گرد و غبار به طور مرتب محیط خانه را با جاروبرقی تمیز کنید.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که دائما باید فیلتر یا کیسه جاروبرقی خود را تعویض کنید، چرا که وقتی پر شوند دیگر کارایی خود را از دست خواهند داد.

• مراقب رطوبت بالا باشید

یکی از مواردی که باعث تحریک ریه به خصوص در افراد مبتلا به آلرژی و آسم می‌شود وجود قارچ و کپک در محیط است. برخی از نقاط خانه مانند آشپزخانه، دریچه کولر و کنار پنجره‌ها به دلیل تاریک بودن، مرطوب و گرم بودن نقاط مناسبی برای رشد اینگونه کپک و قارچ هستند. هنگام تمیز کردن منزل حتما این نقاط را هم در نظر بگیرید.

• دستگاه‌های هشدار دهنده گاز نصب کنید

 دستگاه‌هایی وجود دارند که در صورت بالا رفتن گازهای سمی در محیط به شما هشدار می‌دهند. پرکاربردترین نوع از این دستگاه‌ها هشدار دهنده مونوکسید کربن (CO)  در محیط منزل است. این گاز در مقادیر بالا می‌تواند کشنده باشد، اما در حجم پایین نیز می‌تواند برای کودکان، افراد دارای ریه ضعیف و بیماری‌های تنفسی مشکل آفرین شوند.

• از دستگاه تصفیه هوا استفاده کنید

 معمولا دستگاه تهویه هوا به عنوان اصلی‌ترین راه مقابله با آلودگی هوا در منزل پیشنهاد می‌شود، اما باید بدانید که این تصور غلط است. در ابتدا باید هرگونه منبع آلودگی را باتوجه به دستورالعمل‌هایی که در بخش‌های قبل درباره آن‌ها صحبت کردیم از بین ببرید.

پس از طی مراحل بالا می‌توانید با تهیه یک دستگاه تصفیه هوا آلودگی‌های محیطی که در کنترل شما نیستند را حذف کنید. دستگاه‌های تصفیه هوا مفید هستند اما بر خلاف تبلیغات نمی‌توانند تمام آنچه در این مقاله درباره آن‌ صحبت نمودیم را برای شما انجام دهند. آن‌ها فقط توانایی از بین بردن بوهای نامطلوب و ذرات معلق در فضای خانه را دارند.

• از گیاهان غافل نشوید

 تحقیقات مختلفی نشان داده است گیاهان توانایی تصفیه هوا و جذب برخی از سموم و آلودگی‌های مضر موجود در فضای منزل را دارند. این موضوع به ویژه در فضاهای سربسته و با جریان هوای کم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌توان با استفاده از گیاهان و گلدان‌ها هوای محیط را تصفیه کرد.

هر چند که قدرت گیاهان نسبت به تصفیه کننده‌های هوا کمتر است اما مزیت آن‌ها در طبیعی بودن و مقرون به صوفه بودن است.

مواد غذایی مناسب برای مقابله با آلودگی هوا

همانطور که پیشتر درباره آن صحبت کردیم، آلودگی هوا می‌تواند مشکلات جدی سلامتی ایجاد کند. در بخش‌های قبل روش‌های مقابله با آلودگی هوا را معرفی نمودیم اما در این بخش می‌خواهیم درباره آلودگی هوا و تغذیه مناسب که به این مبارزه کمک می‌کند، صحبت کنیم. تحقیقات متعددی نشان می‌دهد آنچه در طول روز می‌خوریم با سطح محافظت بدن در برابر آلودگی‌های محیطی ارتباط مستقیم دارد.

مهمترین موادی که در این زمینه می‌توانند به بدن کمک کنند، آن‌هایی هستند که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند. رادیکال‌های آزاد موجود که از طریق ذرات معلق در هوا و توسط گازهای سمی که در طول روزهای آلوده استنشاق می‌کنیم باعث التهاب، سرطان و انواع بیماری‌ها می‌شوند. موادی که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند می‌توانند اثر رادیکال‌های آزاد را خنثی نمایند. در ادامه به معرفی مواد مغذی میپردازیم که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بالایی هستند.

• ویتامین ث: این ویتامین یکی از قوی‌ترین آنتی اکسیدان‌ها است. اگر می‌خواهید با اثرات آلودگی مقابله کنید باید حتما در طول روز مقدار مناسبی از ویتامین C را در برنامه غذایی خود بگنجانید. انواع توت، مرکبات، کیوی، کلم بروکلی، فلفل و کلم پیچ از منابع خوب این ویتامین هستند.
• ویتامین ای: ویتامین محلول در چربی که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بالایی است. برای جذب این ویتامین استفاده از روغن‌هایی مانند روغن زیتون و آفتابگردان توصیه می‌شود. ویتامین E همچنین درون مغزها و آجیل‌ به وفور یافت می‌شود.
• امگا ۳: مطالعات نشان می‌دهد اسیدهای چرب امگا ۳ به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو ناشی از آلودگی هوا کمک کرده و برای قلب و مغز بسیار مفید هستند. منابع غذایی داری امگا ۳  محدود است برای همین باید مراقب باشید تا آن‌ها را از رژیم غذایی خود حذف نکنید. دانه کتان، مغزها و آجیل به همراه ماهی از غنی‌ترین منابع امگا ۳ هستند.
• بتاکاروتن: این ماده که در میوه‌ها و سبزیجات قرمز و نارنجی رنگ و همچنین سبزیجات برگ‌دار وجود دارد در بدن تبدیل به ویتامین آ می‌شود که دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است. ویتامین A برای سلامت سیستم ایمنی بدن ضروری است.
• نوشیدنی‌ها: برای مقابله با آلودگی هوا می‌توانید از انواع اسموتی‌های میوه و سبزیجات استفاده کنید. مخلوط آب میوه‌هایی چون پرتغال و سیب با سبزیجاتی مثل کرفس نه تنها یک اسموتی خوشمزه است بلکه می‌تواند مقدار زیادی مواد مغذی و آنتی اکسیدانی به بدن شما برای مقابله با آلودگی هوا برساند.

در کنار اسموتی‌ها از نوشیدن شیر و استفاده از سایر فرآورده‌های لبنی نیز غافل نشوید. شیر و لبنیات حاوی فسفر، منیزیم و کلسیم هستند که به شما کمک می‌کنند تا با اثرات آلودگی هوا مقابله کنید.

پرسش‌های رایج

برای مقابله با آلودگی هوا چه بخوریم؟

برای مقابله با آلودگی هوا، مواد غذایی را انتخاب کنید که آنتی‌اکسیدان بالایی دارند. آجیل‌هاو میوه‌هایی که ویتامین ث بالایی دارند و سبزیجات نارنجی رنگ دارای ویتامین آ هستند، می‌توانند مواد غذایی مفیدی باشند که در روزهای آلوده مصرف کرد. 

نوشیدنی مناسب برای آلودگی هوا چیست؟

یکی از بهترین مواد غذایی برای مقابله با آلودگی هوا مصرف نوشیدنی‌ها به خصوص آب است. علاوه بر این، می‌توانید میوه ها و سبزیجاتی را مصرف کنید که میزان آب موجود در آن زیاد است و به هیدراته نگه داشتن بدن کمک می‌کند. می‌توانید میوه‌ها را به صورت اسموتی تهیه و مصرف کنید تا میزان آب دریافتی را افزایش دهید. 

در روزهای آلوده چه کنیم؟

یکی از اقدامات مهم در روزهای آلوده، در خانه ماندن است. روزهایی که هوا به شدت آلوده است، سعی کنید در خانه بمانید و راههای مقابله با آلودگی هوا در منزل را که در این مقاله به آن پرداخته‌ایم، رعایت کنید. 

سخن پایانی

در روزهایی به سر می‌بریم که هوای ساده و تمیز به یکی از آرزوهای ما تبدیل شده است. واقعیت این است که برای حل بحران آلودگی، سیاست‌های درست و کاربردی با ید اجرا شود. از این رو تنها کاری که از دستمان برمی‌آید، مراقبت‌های خانگی برای مقابله با آلودگی هوا است. تغذیه سالم، مصرف مایعات و تصفیه هوای منزل می‌توانند راهکارهای مناسبی باشند که مسمومیت آلودگی هوا را به حداقل می‌رسانند.