همه چیز درباره فوبیا

فوبیا، ترسی بیش از حد و ناتوان‌کننده ناشی از یک شی، مکان، شرایط، حس یا حیوان است. فوبیاها، رسما بیشتر از ترس‌ها بیان می‌شوند و زمانی بارز می‌شوند که شخص حس خطر اغراق‌آمیز و غیرواقعی درباره شرایط یا اشیا داشته باشد. اگر فوبیایی شدید شود، ممکن است شخص مبتلا زندگی‌اش را برمبنای پرهیز از عواملی که موجب نگرانی او می‌شوند، بچیند. در اثر محدود کردن زندگی روزانه، این مشکل ممکن است موجب پریشانی‌های زیادی شود. ما در ادامه همه چیز در مورد فوبیا را توضیح داده‌ایم.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

نشانه‌های فوبیا

انواع فوبیا

چه چیزهایی باعث فوبیا می‌شود؟

تشخیص فوبیا

درمان فوبیا

فوبیاها چقدر رایج‌ هستند؟

نشانه‌های فوبیا

نشانه‌های فوبیا ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ناتوانی در ایستادن، گیجی و سرگیجه
• حالت تهوع
• عرق کردن
• تپش قلب
• تنگی نفس
• لرزیدن 
• ناراحتی معده

اگر زیاد در تماس با عامل فوبیایتان قرار نگیرید، احتمالا زندگی روزانه‌تان متاثر نخواهد شد. اما، اگر فوبیای پیچیده دارید، مثل آگورافوبیا (ترس از مکان‌های شلوغ یا گذرهراسی)، گذران یک زندگی عادی احتمالا خیلی سخت خواهد بود.

انواع فوبیا

تنوع گسترده‌ای از اشیا یا شرایط وجود دارد که می‌تواند موجب بروز فوبیا در افراد گردد. اما، به‌طور کلی فوبیاها را می‌توان در دو مجموعه قرار داد:

۱- فوبیاهای به‌خصوص یا ساده

۲- فوبیاهای پیچیده

فوبیاهای به‌خصوص یا ساده

فوبیاهای به‌خصوص یا ساده، پیرامون شی، حیوان، شرایط یا فعالیت خاصی تمرکز می‌یابند. این نوع، معمولا در دوران کودکی یا بلوغ ایجاد می‌شود و ممکن است با بالاتر رفتن سن شدت آن کم شود.  

مثال‌هایی رایج از فوبیاهای ساده شامل:

• فوبیای حیوانات- مثل سگ، عنکبوت، مار یا جوندگان
• فوبیای محیطی- مثل ارتفاع، آب عمیق و میکروب‌ها
• فوبیای موقعیت- مثل ملاقات با دندانپزشک یا پرواز
• فوبیای جسمانی- مثل خون، استفراغ یا تزریق داشتن
• فوبیای جنسی- مثل اضطراب عملکرد یا ترس از ابتلا به عفونت مقاربتی

فوبیاهای پیچیده

فوبیاهای پیچیده، ناتوان کننده‌تر از فوبیاهای ساده هستند. معمولا در بزرگسالی بروز داده می‌شوند و با ترسی عمیق یا نگرانی درباره شرایط و موقعیتی خاص در ارتباطند.  

دو نمونه از رایج‌ترین فوبیاهای پیچیده شامل:

• آگورافوبیا (ترس از مکان‌های شلوغ یا گذرهراسی)
• فوبیای اجتماعی (جمع‌هراسی)

آگورافوبیا، معمولا ترس از فضاهای باز شناخته می‌شود، اما پیچیده‌تر از این است. کسی که آگورافوبیا دارد، اگر دچار حمله هراس شود، از بودن در مکان یا شرایطی که فرار دشوار است، دچار اضطراب می‌شود.

اضطراب معمولا در فردی پیدا می‌شود که از شرایط زیر پرهیز می‌کند:

• تنها بودن
• بودن در مکان‌های شلوغ، مثل رستوران‌ها یا سوپرمارکت‌های شلوغ
• سفر با وسایل حمل و نقل عمومی

فوبیای اجتماعی، که به‌عنوان اختلال اضطراب اجتماعی نیز شناخته می‌شود، پیرامون مضطرب شدن در شرایط اجتماعی تمرکز می‌یابد. اگر شما فوبیای اجتماعی داشته باشید، احتمالا از صحبت کردن مقابل افراد می‌ترسید، چراکه نگران ضایع شدن و تحقیر در ملا عام هستید. در موارد شدید، ممکن است این مسئله شما را ناتوان کند و حتی مانع فعالیت‌های روزانه بیرون از خانه مثل بیرون غذا خوردن یا ملاقات دوستان شود.

چه چیزهایی باعث فوبیا می‌شود؟

فوبیاها یک علت مفرد ندارند، بلکه مجموعه‌ای از عوامل پیوسته است. مثلا:

• یک فوبیا ممکن است با اتفاق یا آسیب روحی روانی در ارتباط باشد.
• یک فوبیا ممکن است واکنشی باشد که فرد در کودکی در برابر والدین یا خواهر و برادر نشان می‌داده است.
• ژنتیک هم احتمالا نقش دارد- شواهدی مبنی بر اینکه بعضی افراد با تمایل بیشتری به مضطرب بودن نسبت به سایرین به دنیا می‌آیند، وجود دارد.

تشخیص فوبیا

فوبیاها، معمولا به‌طور رسمی تشخیص داده نمی‌شوند. بیشتر افراد مبتلا، کاملا از مشکل آگاه هستند. گاهی شخصی انتخاب می‌کند تا با فوبیا زندگی کند و کاملا مراقب باشد تا از شی یا شرایطی که موجب ترسش می‌شود، دوری کند. اما، اگر فوبیا داشته باشید، تلاش مداوم برای پرهیز از چیزی که از آن می‌ترسید، ممکن است شرایط را بدتر کند.

اگر فوبیا دارید، از یک پزشک عمومی درخواست کمک کنید. ممکن است آن‌ها شما را به یک متخصص که در درمان‌های رفتاری سررشته دارد، مثل یک روانشناس، ارجاع دهند.

درمان فوبیا

تقریبا تمام فوبیاها می‌توانند موفق درمان و مداوا شوند. فوبیاهای ساده می‌توانند با قرار گرفتن تدریجی در معرض شی، حیوان، مکان یا شرایطی، که عامل ترس و اضطراب هستند، درمان شوند. این روش تحت عنوان حساسیت‌زدایی یا درمان مبتنی بر خود مواجهه‌گری، شناخته می‌شود. شما می‌توانید این روش‌ها را با کمک یک متخصص یا به‌عنوان بخشی از برنامه‌ خودیاری امتحان کنید.

درمان فوبیاهای پیچیده معمولا بیشتر زمان می‌برد و شامل درمان‌های گفت‌وگو محور می‌شود، مثل:

• مشاوره
• روان درمانی
• درمان شناختی رفتاری
• دارو معمولا برای درمان فوبیا استفاده نمی‌شود، اما گاهی برای کمک به افراد به‌ منظور برآمدن از عهده تاثیرات اضطراب، تجویز می‌شود.

داروهایی که ممکن است استفاده شوند شامل:

• ضد افسردگی‌ها
• آرام‌بخش‌ها
• بتابلاکرها (بلوک‌کننده بتا یا مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا)

فوبیاها چقدر رایج‌ هستند؟

فوبیاها، رایج‌ترین نوع از اختلالات اضطراب هستند و می‌تواند هرکسی را فارغ از سن، جنس و سابقه اجتماعی متاثر کند.  

بعضی از رایج‌ترین انوع فوبیاها:

• آراکنوفوبیا- ترس از عنکبوت
• کلاستروفوبیا- ترس از فضاهای بسته
• آگورافوبیا- ترس از فضاهای باز و مکان‌های عمومی
• فوبیای اجتماعی- ترس از موقعیت‌های اجتماعی