هراس کودک از مدرسه یکی از مشکلات روانی شایع در زمان آغاز تحصیل در مدرسه به حساب می‌آید. این ترس در میان کودکان دبستانی بسیار زیاد است. اغلب کودکان زمان جدا شدن از خانواده خود احساس ناراحتی دارند. این مورد در خانواده‌هایی که حمایت از کودکان بیش از اندازه صورت می‌گیرد، بیشتر دیده می‌شود. حمایت بیش از حد باعث می‌شود کودک احساس ناتوانی کرده و محیط‌هایی که خانواده حضور ندارد را خطرناک فرض کند. البته این تنها یکی از چند عامل اصلی هراس کودکان از مدرسه است. بعضی از بچه‌ها زمانی که باید از مادر خود جدا شوند، به شدت اضطراب پیدا می‌کنند. در ادامه این مطلب درباره ترس کودک از مدرسه رفتن بیشتر بخوانید.

فهرست مطالب

• فوبیای مدرسه چیست
• نشانه‌های ترس از مدرسه در کودکان چیست
• علل هراس کودک از مدرسه
• چه عواملی ترس کودک در مدرسه را افزایش می‌دهد
• چگونه با ترس کودکان از مدرسه برخورد کنیم 
• روش‌های درمان ترس از مدرسه
• نکات تکمیلی در زمینه درمان ترس کودک از مدرسه
• پیامدهای عدم توجه به ترس کودک از مدرسه چیست
• پرسش‌های رایج

فوبیای مدرسه چیست

فوبیای مدرسه یا (school phobia) به طور ناخودآگاه کودکان را به سلطه خود در خواهد آورد و نتیجه چنین فوبیایی هم این است که کودک ترس بسیار زیادی به مدرسه پیدا می‌کند. دلیل اصلی این موضوع به مسائل روحی و درونی کودک مربوط می‌شود و مواردی چون مشکلات جسمانی و فیزیولوژیکی هیچ تاثیری در این امر ندارد.

کودکانی که با ترس از مدرسه رو به رو هستند را نباید به حال خود رها کرد، باید برای درمان آن‌ها سریعا هر کاری که از دستتان بر می‌آید انجام دهید. اگر تاکنون دیده‌اید که کودکان در روزهای اول مدرسه گریه بسیار زیادی می‌کنند، یا در مواقعی که قرار است امتحان گرفته شود و یا معلم تکلیف‌ها را بررسی کند، به بیماری مبتلا می‌شوند، این کودکان از فوبیای مدرسه رنج می‌برند.

همین کودکان زمانی که از مدرسه تعطیل شده و به سمت خانه می‌آیند، حال خوبی پیدا می‌کنند. این هم یکی دیگر از نشانه‌های فوبیا و یا ترس از مدرسه در دانش آموزان است. اگر کودک شما هم با چنین مشکلی رو به رو است، می‌توانید به پزشک مراجعه کنید. البته مراجعه به پزشک بهتر است زمانی صورت گیرد که این مشکل به مرور زمان بزرگ و بزرگ‌تر شود.

یکی از نکاتی که با بررسی آن می‌توانید به فوبیای مدرسه کودک خود پی ببرید، میل بسیار زیاد به دروغ و مظلوم‌نمایی است. این موضوع باعث می‌شود که اخلاق کودک شما به مرور زمان بد و بدتر شود. البته هراس کودک از مدرسه بین ۷ تا ۹ سال شایع‌تر است، اما در سنین ۱۱ یا ۱۲ سالگی هم این ترس وجود دارد که البته هر سال از میزان آن کم می‌شود.

نشانه‌های ترس از مدرسه در کودکان چیست

اگر نگران فرزند خود هستید و حس می‌کنید که نشانه‌های هراس کودک از مدرسه را دارد، باید وضعیت او را بررسی کنید. توجه به رفتار روزانه کودک موضوع بسیار مهمی است. البته باید دقت داشته باشید که فرزند شما متوجه نشود که توجه شما به او غیرعادی و زیاد است، چون در این صورت امکان دارد که ترس او از مدرسه تشدید شود. یکی از نشانه‌های ترس کودکان از مدرسه بد اخلاقی و بهانه‌گیری در زمان جدایی از خانواده است. شما باید از مدیر و معلمان در خصوص طرز رفتار کودک خود پرس و جو کنید.

اگر احساس کردید که فرزند شما ترس بیش از اندازه‌ از تنهایی رنج مي‌برد و در محیط‌هایی که تنهاست دچار اضطراب می‌شود، ممکن است او فوبیای مدرسه داشته باشد. در ضمن ترس‌های غیر منطقی فرزندان شما نیز یکی از مهم‌ترین نشانه‌های هراس کودک از مدرسه است.

از سایر مواردی که می‌تواند ترس فرزند شما از مدرسه را نمایان کند می‌توان به بی‌خوابی و کابوس‌های شبانه طولانی اشاره کرد. شما باید دقت داشته باشید که اخلاق فرزندتان در روزهای مدرسه و آخر هفته چه تفاوتی با هم دارد. تفاوت بسیار زیاد خلق کودکان در روزهای مدرسه و روزهای تعطیل هم یکی دیگر از مهم‌ترین نشانه‌های ترس کودکان از مدرسه است. 

علل هراس کودک از مدرسه

هراس کودک از مدرسه بنا به دلایل مختلفی اتقاق می‌افتد. در ابتدای مطلب توضیحات مختصری در رابطه با این موضوع ارائه دادیم، اما در این بخش به طور مفصل به دلایل ترس کودکان از مدرسه می‌پردازیم.

در درجه اول شما باید بدانید که دلایل ترس کودک شما از مدرسه چه بوده و چه چیزهایی باعث می‌شود فرزندتان در مدرسه استرس داشته باشد. ۵ علت اصلی ترس کودک از محیط مدرسه به شرح زیر هستند:

• جمعیت شناختی و متغیرهای اجتماعی
• استرس شدید
• افسردگی 
• محیط نامناسب مدرسه
• رفتار نامطلوب خانواده

دلایل دیگری مانند نقل مکان به یک محیط و مدرسه جدید هم می‌تواند تاثیر زیادی در ترس کودکان از مدرسه داشته باشد. جالب است بدانید که اگر تغییر در زندگی خانوادگی کودک ایجاد شود هم در ترس او از مدرسه دخیل خواهد بود.

حالا این تغییرات خانوادگی می‌تواند جدایی پدر و مادر یا فوت شدن یکی از اعضای خانواده باشد. ترس کودک از خانواده هم یکی از مهم‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود کودک همواره اضطراب درس و مدرسه را داشته باشد.
 
اگر کودک شما بیش از حد خجالتی باشد، ممکن است در مدرسه با زورگویی دانش‌آموزان دیگر مواجه شود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، کودک شما همواره ترس ارتباط برقرار کردن و حتی حضور در مدرسه را به همراه خواهد داشت. رفتار معلمین در صورتی که نمره دانش‌آموز پایین شده باشد، نباید به شکلی باشد که باعث ایجاد استرس در کودکان شود. 

باید بدانید ترس از معلم و نمره‌های ضعیف یکی از بارزترین دلایل هراس کودک از مدرسه است. یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مواردی که سبب ترس کودک از مدرسه می‌شود، ترس از مسخره شدن توسط سایرین است. توجه کنید که عدم توجه به این مشکلات می‌تواند مشکلات بیشتری را برای فرزند شما به وجود بیاورد.

چه عواملی ترس کودک در مدرسه را افزایش می‌دهد

عواملی متعددی دست به دست هم می‌دهند که نه تنها هراس کودک از مدرسه برطرف شود، بلکه این ترس و استرس روز به روز افزایش پیدا کند. برای اینکه ترس کودک از مدرسه بیشتر نشود، همه می‌توانند تاثیرگذار باشند. برای مثال زورگویی تاثیر بسیار بدی بر ترس کودکان از مدرسه خواهد گذاشت. فرقی ندارد این زورگویی توسط مدیر، دانش آموز و معلم انجام شود. همه این افراد با زورگویی خود می‌توانند هراس کودک از مدرسه را افزایش دهند.
اگر خانواده‌ها رفتار خوبی با فرزند خود نداشته باشند، بدون شک ترس او از مدرسه تشدید خواهد شد. برای مثال زمانی که کودک شما نمره‌های ضعیفی گرفت، به جای تنبیه و یا بازخواست او، سعی کنید که روحیه فرزندتان برای جبران نمره ضعیف را بالا ببرید.

یکی از عوامل دیگری که باعث زیاد شدن ترس کودک از مدرسه می‌شود، دخالت والدین در تمامی مسائل کودک در مدرسه است. با این کار شما به فرزند خود می‌فهمانید که بدون پشتیبان، توانایی مقابله با مشکلات خود را ندارد.

احتمال این که کودک شما از چیزهایی بترسد که شما اهمیت چندانی به آن نمی‌دهید، بسیار زیاد است. اگر قصد ندارید ترس کودک شما از مدرسه هر روز بیشتر شود، باید به ترس‌های او اهمیت دهید. عدم اعتماد به نفس در کودک از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند هراس کودک از مدرسه را دو چندان کند. پس بهتر است سعی کنید همواره انرژی مثبت را به فرزند خود تزریق کنید.

فراموش نکنید که استرس ممکن است تاثیرات منفی بر کودک بگذارد. به همین دلیل باید برای مقابله با تاثیرات منفی استرس بر کودک به فکر راهکارهای مناسب باشید.

• کدام گروه از کودکان بیشتر از مدرسه می‌ترسند؟

1. کودکان تک فرزند
2. کوچک‌ترین بچه خانواده
3. کودکان مبتلا به بیماری ‌های مزمن

چگونه با ترس کودکان از مدرسه برخورد کنیم 

ترس از مدرسه در کودکان موضوعی است که می‌تواند به مرور زمان از بین برود. چنانچه حس می‌کنید هراس از مدرسه در دانش‌آموزان و کودکان شما ماندگار و عمیق است، باید برای پیشگیری از بروز بیماری‌های مزمن و طولانی‌مدت اقدامات لازم را انجام دهید. اگر این موضوع را جدی نگیرید، کودک شما احساس نمی‌کند که بزرگ شده است و کماکان به حس حمایت شما نیاز خواهد داشت.

در اولین قدم بگذارید که پزشک اطفال کودکان را معاینه کند. پزشکان می‌توانند تشخیص دهند که راه‌‌حل مناسب برای درمان کودک شما چیست. اغلب نشانه‌های هراس از مدرسه در دانش آموزان قابل درمان هستند و نباید نگران آن‌ها بود. تنها کاری که خانواده‌ها و معلمین عزیز انجام می‌دهند این است که باید توجه مناسبی (نه کم و نه زیاد) به کودک خود داشته باشند.

اگر کودک پیش دبستانی دارید و حس می‌کنید که او فوبیای مدرسه دارد، باید سریعا برای درمان وی اقدام کنید. به این علت که حل کردن موضوع ترس از مدرسه در کودکان پیش دبستانی راحت‌تر است.

بعد از اینکه به طور کلی خیال خود را از بابت مشکلات پزشکی راحت کردید، بهتر است از مشاور و یا معلم مدرسه کمک بگیرید. شما می‌توانید به کمک این افراد دلایل اصلی هراس کودک از مدرسه را شناسایی کنید.

در ضمن به همراهی کارکنان مدرسه نیز می‌توان برای افزایش علاقه فرزندان به مدرسه برنامه‌ریزی کرد. ترس از مدرسه در کودکان قابل درمان بوده و رفتار خانواده و معلمین تاثیر زیادی بر این موضوع دارند.

روش‌های درمان ترس از مدرسه

هراس کودک از مدرسه برای خانواده‌ها یک مشکل بزرگ، اما قابل حل به حساب می‌آید. روش‌های درمانی بسیار زیادی برای از بین بردن این مشکل رو به روی خانواده‌ها است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها گفتگو است. شما باید به فرزند خود تاکید کنید که مشکل او برای شما اهمیت بسیار زیادی دارد.

فرزند شما باید به درک این موضوع برسد که اولین کسی که مشکلات او را در مدرسه حل می‌کند، فقط خودش است. در واقع باید به توانایی‌های خود پی ببرد و همه این‌ها به رفتار خانواده و صد البته معلمین وابسته است. به طور کلی شما باید محیط مدرسه را برای کودکان خود یک محیط آموزشی شاد توصیف کنید و حتما به وی گوشزد کنید که می‌تواند در مدرسه با دوستان جدیدی آشنا شود. 

نکات تکمیلی در زمینه درمان ترس کودک از مدرسه

با چند راه‌حل ساده می‌توانید به درمان ترس از مدرسه و حفظ سلامت کودک خود اقدام کنید. 

• گفتگو با فرزند 

برای بهبود بهداشت روانی کودک، نیازی به شناخت کامل روانشناسی کودک نیست؛ بلکه تنها کافی است راه گفت و گو با کودک را پیدا کنید. برخی از کودکان تا زمانی که سوالی از آن‌ها نشود، چیزی در مورد احساسات خود نمی‌گویند. شما باید با فرزند خود در مورد مسائل درون مدرسه سوال بپرسید. بهتر است سوالات شما جواب‌های طولانی داشته و به بله یا خیر ختم نشود.

مثلا می‌توانید بپرسید، زمانی که به مدرسه می‌روی چه چیزی بیشتر تو را خوشحال و یا ناراحت می‌کند. برای آگاهی از احساسات کودک گفتگو موثر ترین کار است. در مطلب روش گفتگو با کودکان و آگاهی از احساسات آنها در وبسایت سبک زندگی می‌توانید درباره این موضوع بیشتر بدانید.

• تحکیم روابط فرزندتان با دوستانش

کمک کنید تا فرزندتان رابطه خوبی با دوستان خود داشته باشید. همچنین می‌توانید دوستان فرزند خود را به منزلتان دعوت کنید. اگر دوستان فرزند شما به باشگاه می‌روند، می‌توانید فرزند خود را به همراه آن‌ها به باشگاه بفرستید.

• پاداش به کودک

با استفاده سیستم نظام مدیریت رفتار، برای اینکه کودک شما به مدرسه برود، یک جایزه تهیه کنید. از طرفی چنانچه فرزند شما علاقه زیادی به مدرسه رفتن نداشت و در منزل ماند، به او اجازه ندهید تا وقت خود را در خانه به بازی و تفریح بگذراند. بلکه به او یاد دهید مدرسه و درس خواندن مهم است و هر چیزی اصولی دارد که باید رعایت شود. 

• تزریق اعتماد به نفس به کودک

اگر به کودک شما در مدرسه زورگویی شده، راه‌حل‌های بسیار زیادی را جهت بازپس‌گیری اعتماد به نفس و قدرت او پیدا کنید. در صورت نیاز با متخصصین این موضوع مشورت کنید. تزریق اعتماد به نفس به فرزندان می‌تواند هراس کودک از مدرسه را کاهش دهد.

پیامدهای عدم توجه به ترس کودک از مدرسه چیست

توجه به ترس کودکان از مدرسه بسیار حائز اهمیت است. اما چنانچه شما رفتار درستی با مشکل او نداشته باشید، ممکن است پیامدهای زیادی برای فرزندتان داشته باشد. این پیامدها عبارتند از:

• افسردگی شدید
•  حس ناتوانی 
• تشدید ترس از مدرسه
•  شب ادراری
• ترس از معلمین، دانش‌آموزان و حتی خود والدین
• از بین رفتن عزت نفس
• بروز بیماری‌های جسمی به مرور زمان
• عدم یادگیری رفتارهای اجتماعی 

پرسش‌های رایج

• آیا ترس کودکان از مدرسه طبیعی است؟

شما نباید نگران این موضوع باشید، فقط باید به فکر این باشید که هراس کودک شما از رفتن به مدرسه تشدید نشده و این استرس طولانی نشود. ترس کودکان از مدرسه طبیعی بوده و اصلی‌ترین دلیل این ترس، محبت افراطی خانواده‌ها به فرزندان است.

• برای افزایش علاقه فرزندمان به مدرسه چه کنیم؟

به فرزند خود بگویید که با حضور در مدرسه می‌تواند دوستان جدیدی پیدا کند. باید بگویید که مدرسه یک محیط آموزشی و تفریحی جالب دارد. همچنین می‌توانید از خاطرات خوب خود در زمانی که دانش آموز بودید، تعریف کنید.

• میزان توجه خانواده به کودک باید چقدر باشد؟

به طور کلی افراط و تفریط اصلا خوب نیست. شما باید رفتار متعادلی با کودک خود داشته باشید، به طوری که کودک از بودن شما احساس ترس و یا حمایت همه‌جانبه نکند.

سخن پایانی

در این مطلب در رابطه با موضوع هراس کودک از مدرسه صحبت کردیم و متوجه شدیم که چه عواملی باعث بروز ترس از مدرسه می‌شوند. با توجه به راهکارهایی که در این مطلب ارائه شد، شما می‌توانید فرزند خود که با فوبیای مدرسه مواجه شده است را درمان کنید.