پر‌انرژی‌ترین انسان‌ها نیز گاهی اوقات احساس تنبلی می‌کنند. خستگی جسمی یا روانی می‌تواند ما را به سمتی ببرد که به اصطلاح حس و حال انجام هیچ کاری را نداشته باشیم. داشتن احساس تنبلی گناه نیست، کافی است  علت تنبلی خود را بفهمیم. به این ترتیب با برطرف کردن مشکل و به کار بستن راه های مقابله با تنبلی، می‌توانیم از پس وظایف‌مان بربیاییم. در ادامه ۱۰ راه برای مبارزه با تنبلی را به شما می‌گوییم.

فهرست مطالب

• تنبلی یا خستگی

• چگونه با تنبلی مبارزه کنیم

تنبلی یا خستگی

ابتدا باید ببینید به چه رفتاری تنبلی گفته می‌شود. اگر صبح روزهای تعطیل دلتان می‌خواهد یک ساعت بیشتر در تخت بمانید، شما تنبل نیستید. بسیاری از افراد فعال و پویا به خود برچسب تنبلی می‌زنند، زیرا از عملکرد خود توقع بیش از حد دارند. اگر گاهی از محل کارتان مرخصی می‌گیرید، در زمان خالی خود استراحت می‌کنید یا پروژه‌ای که می‌خواهید تمامش کنید، نیمه کاره مانده نمی‌توان شما را در دسته تنبل‌ها گذاشت.

افراد کمال گرا یا معتاد به کار با داشتن استانداردهای سختگیرانه، کوچکترین استراحت و فراغت از کار را بر خود حرام می‌دانند. برخی نیز از انجام هرگونه فعالیت لذت‌بخش و خوش‌گذرانی عذاب وجدان می‌گیرند و تصور می‌کنند از بهره‌وری آنها کاسته شده است. پس قبل از اینکه به دنبال راه درمان تنبلی باشید،‌ بهتر است مشکل را به خوبی تشخیص دهید.

تنبلی حالتی انفعالی است که در آن فرد هیچ تمایلی به تلاش ندارد. فردی که در موقعیت تنبلی قرار می‌گیرد، دوست دارد هیچ کاری نکند و تمام کارها و وظایف خود را مدام به تعویق می‌اندازد. فعال‌ترین افراد هم روزهای تنبلی را تجربه می‌کنند، اما اگر احساس می‌کنید اغلب مواقع تمایل به انجام دادن هیچ‌ کاری ندارید، بهتر است کاری برای غلبه بر تنبلی انجام دهید.

البته روانشناسان توصیه می‌کنند واژه «تنبلی» را به طور کل کنار بگذاریم. زیرا این حالات ممکن است به دلیل شرایط گوناگونی مانند بی‌انگیزگی و کمبود سلامت روان نشات بگیرند. آنها معتقدند توصیف این شرایط با کلمه‌ تنبلی، حل مشکل را دشوارتر خواهد کرد. 

چگونه با تنبلی مبارزه کنیم

شاید فهمیدن علت تنبلی کمک بزرگی برای غلبه بر آن باشد. در گذشته‌های دور که فروشگاهی برای تامین مواد غذایی نبود، انسان‌ها برای تهیه غذا به شکار می‌پرداختند. قطعا به دست‌آوردن غذا از راه شکار، نیازمند انرژی زیادی بود. به دلیل نبود یخچال، آنها نمی‌توانستند باقی‌مانده شکار را نگه‌داری کنند. بنابراین باید تلاش می‌کردند تا شکار بعدی، انرژی خود را حفظ کنند. گرچه امروز شرایط زندگی انسان تغییر کرده، اما این رفتار در انسان نهادینه شده است. به همین دلیل ما هنوز سعی داریم تا حداقل انرژی خود را برای انجام کارها صرف کنیم. 

اصل حداقل تلاش اولین بار توسط یک فیلسوف فرانسوی به نام «گولیلمو فررو»، مطرح شد. طبق این اصل اگر به شما بگویند از نقطه A نقطه B بروید، مغز شما به طور ناخودآگاه راهی را انتخاب می‌کند که به کمترین تلاش نیاز دارد. از طرفی ذهن ما به دنبال لذت‌های آنی و پاداش‌های فوری است. بنابراین برای تشویق ذهنمان به انجام کاری پرتلاش، باید پاداشی فوری برای آن در نظر بگیریم.

قبل از آنکه به سراغ ارائه راهکار‌ها برویم، پیشنهاد می‌کنیم درباره مفهوم ایکیگای بیشتر بخوانید. این مفهوم درباره اشتیاق انسان برای زنگی و انجام کارهاست.

 

• چک لیست داشته باشید

داشتن یک فهرست از کارهایی که باید انجام دهید، راه جدیدی نیست. اما هنوز هم می‌توان از انجام آن نتیجه خوبی گرفت. کارهای‌ خود را به ترتیب الویت روی یک کاغذ بنویسید و پس از تکمیل کنارشان علامت بزنید. این لیست را جایی جلوی چشمتان بگذارید. اگر کارمند یا محصل هستید آن را بالای میز کار بزنید یا اگر خانه‌دار هستید فهرست‌تان را روی در یخچال بچسبانید. به این ترتیب در طول با دیدن آن به خودتان هشدار می‌دهید که فرصتی برای تنبلی نیست. از طرفی با زدن هر علامت می‌دانید که به استراحت نزدیک‌تر شده‌اید. البته لازم است ویژگی‌های  برنامه ریزی موفقیت آمیزرا بشناسید. 

• زنجیره را نشکنید

ایجاد انگیزه گام بزرگی در راستای مبارزه با تنبلی است. روزهایی که تمام کارهای لیست برنامه‌ریزی‌تان تیک می‌خورد را با یک ستاره یا هر علامت دیگری در تقویم‌ خود علامت بزنید. پس از مدتی یک زنجیره از علامت‌های مثبت دارید که دلتان نمی‌آید آن را با تنبلی خراب کنید.

• با کار آسان شروع کنید

همانطور که گفتیم شروع کار از ادامه‌دادن آن به مراتب سخت‌تر است. یک راه خوب برای مقابله با تنبلی این است که یک کار سبک را برای شروع روز انتخاب کنید. برای مثال پس از رسیدن به محل کار ایمیل‌های روز قبل را پاسخ بدهید یا پرونده‌ها را مرتب کنید. با این روش به نوعی ذهن خود را برای انجام کارهای پیچیده‌تر گرم کرده‌اید. 

• لباستان را عوض کنید

شاید این راه کمی خنده‌دار و بی‌ربط به نظر برسد، اما برای برخی به ویژه افراد دورکار واقعا موثر است. کار کردن با پیژامه یا لباس راحتی ممکن است باعث احساس رخوت و خواب‌آلودگی در شما شود. بررسی‌ها نشان می‌دهند، مغز ما به مراسم آماده‌شدن برای کار شرطی شده و سطح آمادگی ذهنی را بالا می‌برد. بنابراین حتی اگر دورکار هستید، با پوشیدن لباسی به جز لباس راحتی یا نشستن در جایی بخصوص می‌توانید مغز خود را ترغیب به کار کنید.

• فقط ۱۰ دقیقه کار کنید

این روش برای کارهایی که تمایلی به انجام آنها ندارید و مدام انجامشان را به تعویق می‌اندازید، بسیار کاربردی است. زنگ هشدار را برای ۱۰ دقیقه بعد تنظیم کرده و شروع به کار کنید. در این روش شما به ذهن خود القا کرده‌اید که قرار است فقط ۱۰ دقیقه به این کار بپردازید. پس از پایان این مدت، دو حالت پیش می‌آید؛ اینکه کار را ادامه دهید یا کنار بگذارید. تجربه نشان داده شروع به انجام کار ناخوشایند سخت است، اما به محض شروع می‌توان آن را ادامه داد. بنابراین ممکن است پس از ۱۰ دقیقه، خودتان تمایل به ادامه کار داشته باشید. در غیر اینصورت نیز حداقل کمی از کار را پیش برده‌اید.

• قانون ۲ دقیقه‌ای

این قانون طلایی در عین سادگی یکی از بهترین راه‌های مقابله با تنبلی محسوب می‌شود. طبق این قانون باید کاری را که انجام آن کمتر از ۲ دقیقه زمان می‌برد، در همان لحظه انجام دهید. برای مثال شستن ظرف‌های کثیف صبحانه، مرتب‌کردن میز کار، تماس برای هماهنگی یک قرار کاری یا پرداخت صورتحساب‌ها از جمله چنین موارد هستند.

• همراه پیدا کنید

داشتن یک همراه روشی خوب برای مقابله با تنبلی در درس خواندن یا ورزش کردن است. سعی کنید همراه شما در کاری که می‌خواهید انجام دهید، از شما بهتر باشد. به این ترتیب تشویق می‌شوید با تلاش بیشتر به او برسید. 

• محیط کار را عوض کنید

گاهی محیط همیشگی حس و حال انجام کارها را در شما برنمی‌انگیزد. برای مثال بیشتر ما نمی‌توانیم روی مبلی که همیشه استراحت می‌کنیم درس بخوانیم یا پشت میز ناهارخوری کارهای شرکت را انجام دهیم. در این مواقع تغییر محیط می‌تواند به شما کمک کند. کتابخانه‌های عمومی، کافه‌ها و حتی یک پارک با محیط آرام جای مناسبی برای تمرکز هستند. اگر از کار یا درس‌خواندن در اتاق‌تان خسته شده‌اید، برای تنوع مدتی از تراس استفاده کنید. برای استفاده از نور خورشید میز کارتان را کنار پنجره بگذارید و هوایی تازه کنید.

• راه فرار از کار را ببندید

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که به قصد انجام کاری پشت میز بنشینید ولی زمانی طولانی را صرف چک کردن شبکه‌های اجتماعی یا خواندن اخبار در سایت‌ها کنید. این هم نوعی تنبلی و فرار از کار محسوب می‌شود. راه‌های فرار از کار خودتان را تشخیص دهید و پیش از شروع کار آنها را از دسترس خارج کنید. برای مثال تلفن همراه خود را در حالت سکوت قرار دهید.

• کار سخت را جذاب کنید

بعضی کارها به طور ذاتی برای ما دوست‌داشتنی نیستند و ذهن ما به طور ناخودآگاه انجام آنها را به تعویق می‌اندازد. نظافت خانه، انجام کارهای اداری با مراحل پیچیده یا حتی ورزش از جمله این کارها هستند. یکی از راه‌های مقابله با تنبلی در چنین مواقعی، این است که آن کار را برای خود سرگرم‌کننده کنید. موسیقی مورد علاقه‌ خود را هنگام نظافت پخش کنید و هنگام کار با آن هم‌صدا شوید. مسیر زیبایی برای رانندگی به سمت مقصد خود انتخاب کنید. می‌توانید تعداد گام‌های خود را با برنامه قدم شمار ثبت کنید تا بفهمید چند کالری سوزانده‌اید.

سخن پایانی

همان‌طور که در مطلب بالا گفتیم تنبلی از جمله احساساتی‌ است که هرکسی آن را تجربه می‌کند. برای مبارزه با تنبلی باید بتوانیم حواسمان را به سمت پاداش‌های کوچک روانی منعطف کنیم. اکثر راه های مقابله با تنبلی بر فریب‌دادن ذهن و ایجاد انگیزه تمرکز دارند. تهیه چک لیست، جذاب کردن کارهای سخت، تغییر محیط کار و دیگر راه حل‌هایی که در متن بالا ذکر شد، به شما کمک می‌کنند بر تنبلی خود غلبه کنید.