برای داشتن درآمد بیشتر، پس‌انداز کافی، سرمایه‌گذاری‌های درست، صرفه‌جویی و کاهش مخارج به هوش مالی نیاز داریم. هوش مالی مهارتی است که متاسفانه در مدارس آموزش داده نمی‌شود و افراد خود باید آن را یاد بگیرند. در مقاله‌ پیش‌ رو، ما هوش مالی و سواد مالی را تعریف می‌کنیم و به این مسئله می‌پردازیم که چرا تقویت هوش مالی می‌تواند در زندگی ما تاثیر شگرفی داشته باشد. در ادامه به راهکارهای افزایش هوش مالی می‌پردازیم و در انتها چند کتاب و بازی تقویت‌کننده‌ی هوش مالی معرفی خواهیم کرد.

فهرست مطالب

• سواد مالی چیست

• چرا باید هوش مالی را تقویت کنیم

• راهکارهای افزایش هوش مالی

• بازی افزایش هوش مالی

• کتاب افزایش هوش مالی

سواد مالی چیست

روزانه هر فرد بسته به نوع شغل و فعالیت خود با پول یا مفهوم آن سروکار دارد. هنگامی که خرید می‌کنیم، وقتی که کار می‌کنیم تا در انتهای ماه حقوق دریافت کنیم، وقتی که پس‌انداز می‌کنیم، همه و همه به پول و مسائل مالی مربوط هستند.

 در تمام این فعالیت‌ها ما تصمیم‌هایی می‌گیریم که مستقیم یا غیرمستقیم بر وضعیت مالی ما تاثیر می‌گذارند. هوش مالی یا سواد مالی یعنی گرفتن تصمیمات درست در حوزه‌ اقتصاد شخصی یا همگانی.

هوش مالی در سطح شخصی یعنی توانایی اداره کردن امور مالی، پرداخت قسط یا وام، پرداخت هزینه‌های زندگی، افزایش درآمد، سرمایه‌گذاری مناسب، داشتن پس‌انداز کافی و داشتن حساب بانکی.

چرا باید هوش مالی را تقویت کنیم

همه‌ افراد بزرگسال در جامعه، از پول و مسائل مربوط به آن درک مختصری دارند. پس همه‌ ما که در جوامع انسانی نوین زندگی می‌کنیم از هوش مالی برخورداریم. اما چرا باید آن را تقویت کنیم؟

بیشتر افراد جامعه بر اساس آمار، از ثروت کافی برخوردار نیستند و برای داشتن رفاه نسبی باید کار و تلاش کنند.

افرادی که هوش مالی بیشتری دارند، می‌توانند سطح اقتصادی خود را بالاتر ببرند و رفاه بیشتری را در زندگی تجربه کنند. این افراد از مفاهیم اقتصادی و مالی تا حدودی آگاه هستند و این مفاهیم به کمکشان خواهد آمد.

افرادی که هوش مالی بهتری دارند:

• در بورس، خرید و فروش طلا یا مسکن و دیگر فعالیت‌های اقتصادی به درستی سرمایه‌گذاری می‌کنند.
• برای دوران بازنشستگی و پیری خود پس‌انداز و سرمایه‌ای فراهم کرده‌اند.
•  با شناخت توانایی‌های اقتصادی خود و به کارگیری آن‌ها، درآمد خود را افزایش داده‌اند.
• برای هزینه‌های حال و آینده، حساب پس انداز دارند و روز به روز به آن می‌افزایند.
• مخارج را با درآمد تنظیم می‌کنند و بیشتر از درآمد خود خرج نمی‌کنند.
• وام‌ها یا اقساط خود را به موقع پرداخت می‌کنند و زیر بار قرض نخواهند رفت.
• مالیات‌ها را به موقع پرداخت می‌کنند.
• برای ارتقای سطح اقتصادی خود برنامه‌های موثر و مناسبی دارند.

هوش مالی قابل یادگیری است و می‌توان آن را تقویت کرد. با رعایت راهکارهای گفته شده در این مقاله، شما هم می‌توانید به افزایش هوش مالی خود کمک کنید.

راهکارهای افزایش هوش مالی

• مطالعه کردن

یکی از روش‌های افزایش هوش مالی، مطالعه کردن کتاب‌ها یا منابعی است که به شما کمک می‌کنند تا وضعیت اقتصادی و مالی خود را بهتر کنید.

هیچوقت برای یادگیری دیر نیست به خصوص یادگیری مسائل مالی به روش درست و علمی. شاید به نظر شما اقتصاد یا امورمالی گیج‌کننده یا خسته کننده باشند، اما برای ارتقای سطح سواد مالی باید حداقل درباره‌ی بعضی مفاهیم پایه اطلاع کسب کرد.

رفتن به نزدیک‌ترین کتابخانه یا کتابفروشی می‌تواند آغاز راه شما برای تقویت هوش مالی باشد. بهتر است زمینه‌ای که می‌خواهید درباره‌ آن بیش‌تر مطالعه کنید را بیابید، مثلا سرمایه‌گذاری، نحوه‌ی افزایش درآمد یا سوددهی، سپس کتابی که آن موضوع را به خوبی بیان کند، مطالعه کنید. با خواندن این مطلب در وبسایت سبک زندگی نیز می‌توانید مهارت کتابخوانی خود را تقویت کنید. 

• ارزش خالص خود را بیابید

برخی از افراد فکر می‌کنند داشتن درآمد بالا به معنای ثروتمند بودن است. اما درآمد بالا به همراه مخارج زیاد، نه تنها فرد را پولدار نمی‌کند، بلکه نشانه‌ فقر نیز هست.

ارزش خالص اصطلاحی در اقتصاد است که به دارایی‌های خالص منهای بدهی‌ها گفته می‌شود. با پی بردن به ارزش خالص خود می‌توانید بدهی‌ها و کاستی‌ها را ارزیابی کنید و به مرور آن‌ها را کنترل کنید یا تحت نظر داشته باشید. در نهایت خواهی دید که با کاهش بدهی‌ها، سطح اقتصادی شما افزایش پیدا خواهد کرد.

بنابراین، برای افزایش هوش مالی، باید از وضعیت اقتصادی خود آگاه باشید. منابع درآمدزای خود را لیست کنید و میزان درآمدی که از آن‌ها به دست می‌آورید را یادداشت کنید.

بدهی‌ها، وام‌ها، اقساط، مخارج ماهانه را محاسبه کنید و حساب کنید چقدر از درآمد شما خرج آن‌ها می‌شود، چقدر باقی می‌ماند.

راه‌های کاهش مخارج و بدهی‌ها را پیدا کنید. می‌توانید از کتاب‌هایی که در قسمت قبل مطالعه کرده‌اید نیز کمک بگیرید.

با انجام این راهکارهای گفته شده بعد از مدتی باز هم ارزش خالص خود را ارزیابی کنید. اگر بهبود پیدا کرد، یعنی شما موفق شده‌اید هوش مالی خود را تقویت کنید.

• داشتن بودجه مشخص

یکی از راه‌های موثر برای کنترل مخارج، تعیین بودجه‌ مشخص برای خرج کردن است. اگر در قسمت قبل میزان مخارج خود را محاسبه کرده باشید، می‌دانید چقدر بودجه در ماه نیاز دارید.

می‌توانید لیستی از مخارج تهیه کرده و آن‌ها را تحت عنوان‌هایی مثل خورد و خوراک، خریدهای ضروری، خریدهای غیرضروری، قسط یا وام، مالیات، مخارج پیش‌بینی نشده و مخارج تفننی دسته‌بندی کنید.

با حذف مخارج اضافه و غیرضروری، بودجه لازم را مشخص کنید و هر ماه از میزان درآمد خود این بودجه را کنار بگذارید. سعی کنید تا جای امکان خرج هر ماه شما، از میزان بودجه‌ای که کنار گذاشتید، بیشتر نشود.

• شبکه ارتباطی ایجاد کنید

برای تقویت هوش مالی و افزایش سواد مالی، علاوه بر کتاب می‌توانید از نظر افراد متخصص نیز بهره ببرید.

یکی از راه‌های افزایش هوش مالی ، شرکت در سمینارهای اقتصادی یا دوره‌های آموزش مسائل مالی است. این سمینارها می‌تواند به شما در فهم بیشتر مسائل مالی کمک کند. شما می‌توانید با استاد خود در ارتباط باشید و برای حل مشکلات مالی خود از او نظر بخواهید.

همچنین شما در این سمینارها با افرادی علاقه‌مند به اقتصاد و امور مالی نیز آشنا خواهید شد. این ارتباطات در آینده می‌تواند به کمک شما آید.

برای افزایش هوش مالی، بهتر است با افراد متخصص در این رشته در ارتباط باشید. شما می‌توانید از دوستان یا نزدیکان خود که در مسائل اقتصادی صاحب‌نظر هستند، کمک بخواهید.

• روی خودتان سرمایه‌گذاری کنید

یکی از بهترین سرمایه‌گذاری‌ها که درصد سوددهی بالا و تضمین شده‌ای دارد، سرمایه‌گذاری روی خود و مهارت‌هایتان است. برای افزایش هوش مالی، باید از نقاط قوت، توانایی‌ها و مهارت‌هایی که باعث درآمدزایی می‌شوند، آگاهی داشته باشید.

برای این کار، ابتدا لیستی از توانمندی‌های خود تهیه کنید. هر کاری که در طول زندگی یاد گرفته‌اید و فکر می‌کنید به کارتان خواهد آمد. این مهارت‌ها می‌تواند دانستن یک زبان خارجی، مهارت‌های عملی و مهارت‌های ذهنی باشند.

بعد از اینکه کار نوشتن مهارت‌ها را به پایان رساندید، شغل‌هایی را یادداشت کنید که با این مهارت‌ها در ارتباط هستند. میزان درآمد تقریبی از این مهارت‌ها را نیز محاسبه کنید.

اگر مهارت‌های کافی ندارید، پس روی مهارت‌هایی که می‌خواهید یاد بگیرید سرمایه‌گذاری کنید.

اگر فکر می‌کنید برگشتن به دانشگاه یا گذراندن دوره‌های آموزشی می‌تواند در آینده باعث افزایش درآمد شوند، باید برای ثبت‌نام در کلاس‌ها اقدام کنید. مطمئن باشید این عاقلانه‌ترین سرمایه‌گذاری است که می‌توانید انجام دهید.

در شرایط اقتصادی بد، افرادی که چندین مهارت می‌دانند معمولا می‌توانند سطح اقتصادی خود را بهبود دهند.

• روی مسائلی که می‌توانید تغییر دهید، تمرکز کنید

در شرایط اقتصادی بد یا به طور کلی در دنیای اقتصاد، مسائل پیش‌بینی نشده‌ای وجود دارند. مسائلی که کنترل کردن آن‌ها، به اراده‌ی ما ربطی ندارد. این مسائل ممکن است ما را ناامید کنند، اما ما باید روی مسائلی که می‌توانیم کنترل کنیم، تمرکز کنیم.

یکی از راه‌های افزایش هوش مالی، توجه به مسائلی است که با اراده‌ و خواست ما کنترل می‌شوند. برای مثال بهبود اقتصاد شخصی، مثل مسائلی که پیش‌تر گفته شد، در محدوده‌ اراده‌ی ما هستند، اما بازار مسکن، طلا، ارز یا سهام تحت کنترل ما نیست. ما تنها می‌توانیم براساس دانش اقتصادی و شرایط اجتماعی، تصمیم‌هایی بگیریم که گاهی با شکست مواجه می‌شوند.

بهبود اقتصاد شخصی و افزایش هوش مالی هر فرد، بر کلیت نظام اقتصادی موثر است و می‌تواند باعث پیشرفت و بهبود آن شود.

بازی افزایش هوش مالی

برای تقویت هوش مالی می‌توانیم از بعضی بازی‌ها کمک بگیریم. در اینجا دو بازی تخته‌ای مفرح اما آموزنده را به شما معرفی خواهیم کرد.

• بازی قدیمی اما جذاب مونوپلی. در این بازی کاغذهایی که به پول شباهت دارند، بین بازیکنان تقسیم می‌شوند و هر بازیکن می‌تواند با تاس ریختن و پولی که دارد، روی خرید مسکن، ساخت و ساز یا فعالیت‌های دیگر سرمایه‌گذاری کند یا این پول را در بانک ذخیره کند. این بازی مشابه زندگی روزمره طراحی شده و می‌تواند در افزایش هوش مالی موثر باشد. بازی ایروپولی نسخه‌ ایرانی بازی مونوپلی است که در تهران قدیم اتفاق می‌افتد.
• بازی جریان پول یا کش فلو. بازی کش فلو توسط رابرت کیوساکی ساخته شد که نویسنده‌ کتاب‌های مشهوری مثل پدر پولدار پدر فقیر است. این بازی در ایران بومی‌سازی شده و حول اتفاقات روزمره‌ زندگی می‌چرخد. در این بازی که مشابه زندگی واقعی است، ابتدا بازیکن به سرکار می‌رود تا پول به دست آورد، سپس فرصت سرمایه‌گذاری برای او پیش می‌آید. در این مسیر فرد تمام مسائل مالی زندگی واقعی را تجربه می‌کند، بی‌کاری، دریافت حقوق، بدهی و حتی بچه‌دار شدن. این بازی به افرادی که می‌خواند هوش مالی خود را تقویت کنند، پیشنهاد می‌شود.

کتاب افزایش هوش مالی

در کتابفروشی یا کتابخانه‌ها، کتاب‌های بسیاری با موضوع افزایش هوش مالی یافت می‌شوند که این قضیه ممکن است یکم باعث گیج شدن شما شود.

اینکه باید کدام کتاب را انتخاب کرد به سطح سواد مالی شما، شرایط اقتصادی‌تان و موضوعاتی که می‌خواهید درباره‌ی آن‌ها یاد بگیرید، بستگی دارد.

بعضی از کتاب‌های هوش مالی، صرفا شعارهایی پوچ و بی‌فایده هستند که ممکن است تنها برای مدت کوتاهی شما را با انگیزه نگه دارند. شما باید بدانید که مثل هر رشته‌ تخصصی، اقتصاد نیز اصول خود را دارد که یادگیری آن‌ها زمانبر است.

پس کتاب‌های زرد را دور بیندازید و برای یادگیری زمان بگذارید. ممکن است برخی کتاب‌های زیر به شما کمک کنند:

• پدر پولدار، پدر فقیر از رابرت کیوساکی
• جیب پرپول، جیب شاد از دیوید کمرو
• میلیونر اتومات از دیوید باخ
• سرمایه‌گذار هوشمند از بنیامین گراهام
• ثروت ملل از آدام اسمیت

سخن پایانی

افزایش هوش مالی را جدی بگیرید. اگر از تاثیر پول و اقتصاد در زندگی خود آگاه هستید، پس باید بدانید که بهبود این وضعیت به تقویت هوش مالی شما بستگی دارد. راهکارهای گفته شده در این متن تنها چند راهکار از بی‌شمار راهکارهای افزایش هوش مالی هستند. با آغاز مسیر تقویت سواد مالی خود، قطعا به مرور زمان راهکارهای شخصی و موثرتری پیدا خواهید کرد. یادتان نرود که در هر شرایط اقتصادی که هستید، افزایش هوش مالی می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند. پس از همین امروز برای یادگیری آماده شوید.