وجود التهاب و بیماری می‌تواند، تا حدود زیادی از کارآیی و عملکرد درست و اصولی این اندام مهم بکاهد. رژیم غذایی ورم روده نقش مهمی در کاهش و یا افزایش علائم بیماری التهاب روده ایفا می‌کند. شناخت این بیماری و همچنین رژیم غذایی مفید برای کاهش عوارض آن، از دغدغه‌های مهم افراد بیمار به شمار می‌رود. در ادامه این متن شما را با رژیم غذایی مناسب مخصوص کنترل بیماری التهاب روده بیشتر آشنا خواهیم کرد.

فهرست مطالب 

• ارتباط بیماری التهاب روده و رژیم غذایی

• درمان التهاب روده با رژیم غذایی

• تغذیه خطرناک برای مبتلایان به التهاب روده

• آیا التهاب روده از تغذیه نامناسب بوجود می‌آید

ارتباط بیماری التهاب روده و رژیم غذایی

دلیل علمی و پزشکی محکم و مبرایی برای بروز بیماری التهاب روده (Inflammatory Bowel Disease) که خود به دو نوع کرون (Ulcerative Colitis) و کولیت اولسراتیو (Disease Crohn^,s) تقسیم می‌شود، وجود ندارد.

بسیاری از محققان و پزشکان عواملی چون وراثت، بیماری خودایمنی، شرایط محیطی و استرس را از دلایل ابتلای افراد به این نوع از بیماری گوارشی می‌پندارند.

تغذیه و رژیم غذایی با وجود تأثیرات مهمی که بر کاهش و یا افزایش عوارض بیماری گوارشی از قبیل التهاب روده می‌گذارد، عامل و سبب اصلی برای ابتلای افراد به این نوع بیماری به حساب نمی‌آید. از آنجایی که این بیماری موجب ایجاد فقر آهن و بوجود آمدن کم‌ خونی در افراد بیمار می‌شود، وجود مواد غذایی مملو از این عنصر مهم در رژیم غذایی، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

همچنین کاهش سطح جذب روده و از کار افتادن قسمتی از آن، موجب کاهش عملکرد این اندام مهم شده و در نتیجه جذب مواد مغذی و ویتامین‌های مهم و مورد نیاز بدن با اختلال مواجه می‌شوند. در نتیجه با مصرف مواد غذایی مناسب و مکمل‌های مهم می‌توان این کمبودها را به خوبی جبران کرد.

درمان التهاب روده با رژیم غذایی

نوع کولیت اولسراتیو (Disease Crohn^,s) بیماری التهاب روده، ممکن است کاملا ناگهانی رخ داده و روده بزرگ را مورد حمله قرار دهد. در موارد حاد و شدید این نوع از بیماری التهابی می‌تواند، باعث ایجاد زخم و خونریزی در دیواره روده بزرگ شود.

از علائم مهم کولیت اولسراتیو می‌توان به دل درد، اسهال، تب، خونریزی مقعدی اشاره کرد. با گسترش بیماری و عمیق شدن زخم‌های روده، خونریزی ایجاد شده، که موجب کاهش میزان غلظت خون و همچنین فقر آهن می‌شود. بیماری التهاب روده همچنین باعث کاهش استقامت و تراکم بافت استخوانی شده، و در نتیجه اسکلت و چهارچوب بدن انسان را با مشکلات فراوانی مواجه می‌کند.

عوارض این بیماری، بسته به خصوصیات فردی هر شخص، وراثت، شرایط محیط زندگی، میزان استرس و میزان حمله دستگاه ایمنی (به خصوص پادتن‌ها) به دستگاه گوارش در هر فرد نسبت به فرد دیگر متفاوت است. پزشک متخصص معمولا در زمینه بیماری التهاب روده با بررسی آزمایشات و معاینات بالینی، پروسه درمان را به صورت پله پله (مرحله‌ای) بر روی بیمار اجرا می‌کند تا از عوارض خطرناک داروها به دیگر اندام‌ها و دستگاه‌های بدن جلوگیری کند.

اصلاح رژیم غذایی و تجویز داروهایی ضد التهابی دسته آمینوسالیسیلات‌ها (Aminosalicylates) جزو اولین گام در پروسه درمانی محسوب می‌شوند. در صورت حاصل نشدن بهبودی روند درمان شدت و قوت بیشتری به خود گرفته و داروهای سنگین‌تر و قوی‌تر تجویز خواهد شد.

نمی‌توان اصلاح رژیم غذایی را به تنهایی درمانی قطعی و صد در صدی برای بیماری التهاب روده دانست، ولی می‌توان از آن برای بهبود شرایط بیماری و همچنین کاهش عوارض و علائم نام برد.

برای جبران کمبودهای ناشی از فقر آهن بهتر است مواد غذایی مانند کشمش، اسفناج، جگر، تخم ‌مرغ و کنگر را در رژیم غذایی افراد بیمار جای داد. همچنین مصرف مواد غذایی حاوی انواع ویتامین‌ها مانند، میوه‌ها، حبوبات و لبنیات نقش بسیار مهمی در جبران کمبودهای مواد مغذی (ایجاد شده توسط بیماری گوارشی التهاب روده) ایفا می‌کنند.

گوشت سفید، ماهی، پنیر، حبوبات (مانند عدس و لوبیا) به ساخت گلبول‌های قرمز خون کمک کرده و مشکلات ناشی از کم خونی را جبران می‌کنند. افرادی که در اثر این بیماری دچار اسهال می‌شوند، حجم مایعات خونشان کاهش چشمگیری پیدا می‌کند، در نتیجه با مصرف مایعات فراوان مانند آب و چای می‌توان تا حدودی این کمبود را جبران کرد.

بهتر است وعده‌های غذایی افراد دارای بیماری التهاب روده، با فواصل کم و حجم اندک باشد. از سرخ کردن مواد غذایی تا حد امکان خودداری کنید.

در ادامه شماری از مواد خوراکی که مصرف آنها می‌تواند به کاهش عوارض بیماری التهاب روده کمک کند بیان شده است. افراد بیمار حتما باید درباره تعیین رژیم غذایی منحصر به خود با پزشک متخصص مشورت کرده و به دستورات و تجویزات او عمل کنند.  

• سیب‌زمینی: سیب‌زمینی به بیمارانی که دچار کاهش وزن ناشی از عوارض بیماری شده‌اند کمک می‌کند، تا با دریافت کالری و انرژی، وزن خود را به حد نرمال افزایش دهند.
• میوه‌ها: اکثر میوه‌ها مانند موز، خربزه و طالبی به تأمین ویتامین‌ها و مواد مغذی بدن یاری می‌رسانند. گنجاندن میوه‌ در رژیم غذایی‌ روزانه افراد بیمار می‌تواند، تا حد زیادی جایگزین قرص‌های مکمل ویتامین باشد.
• سبزیجات و حبوبات: سبزیجاتی مانند اسفناج، کنگر و سویا با داشتن مواد مغذی فراوان نقش مهمی در جبران کمبودهای به وجود آمده توسط بیماری التهاب روده در بدن ایفا می‌کنند. حبوباتی مانند عدس، لوبیا و نخود نیز از مهمترین تامین کنندگان مواد مغذی در بدن فرد بیمار محسوب می‌شوند. بهتر است از سبزیجات و حبوبات زود هضم در رژیم غذایی افراد با مشکلات گوارشی استفاده شود.
• گوشت مرغ، ماهی، توفو، تخم‌مرغ: این مواد غذایی علاوه بر بهبود و تنوع رژیم غذایی، کمبود آهن و دیگر مواد مغذی بدن را تا حدود زیادی برطرف می‌کنند.
• لبنیات: از آنجایی که یکی از خطرناک‌ترین عوارض بیماری التهاب روده، کاهش تراکم استخوان‌های بدن است. لبنیات با افزایش حجم کلسیم و ویتامین د در بدن، تا حدود زیادی از بروز اینگونه عوارض جلوگیری می‌کند. بعضی از افراد نمی‌توانند لاکتوز موجود در لبنیات را به خوبی تجزیه کنند، در این شرایط بهتر است برای جایگزینی لبنیات از مکمل‌های کلسیم و ویتامین د استفاده شود.
• مایعات: مصرف به اندازه آب در طول شبانه‌روز می‌تواند، میزان مایعات از دست رفته توسط عارضه اسهال را تا حد زیادی جبران کند. می‌توان از آب میوه و شیر نیز به جای آب استفاده کرد.
• مصرف مواد غذایی مانند بلغور، برنج سفید، پاستا بدون سبوس، کدو حلوایی و مارچوبه نیز بلامانع است.

تغذیه خطرناک برای مبتلایان به التهاب روده

از آنجایی که روده نقش مهمی در تجزیه و جذب مواد غذایی ایفا می‌کند، در صورت بروز بیماری در این اندام حیاتی، بهتر است از مصرف مواد خوراکی دیرهضم و یا غیرقابل هضم تا حد زیادی پرهیز کرد.

دانه‌های گلوتن و مواد غذایی با فیبر بالا از مواد غذایی دیرهضم به شمار می‌روند و افراد بیمار باید تا حد امکان در مصرف آنها جوانب احتیاط را رعایت کنند.

بیمارانی که قادر به تحمل لاکتوز نیستند، مصرف لبنیات پرچرب می‌تواند علائم و مشکلات بیماری التهاب روده و دستگاه گوارشی را بیشتر و وخیم‌تر کند.

مصرف حجم زیادی از نوشابه و قهوه نیز باعث افزایش شدت این نوع از بیماری در افراد خواهد شد.

فرد بیمار باید جدا از مصرف مواد غذایی کنسرو شده و یا فراوری شده، غذاهای تند و یا ادویه‌دار، غذاهای سرخ کردنی، نوشیدنی‌های الکلی و مواردی که پزشک برای هر فرد ممنوع کرده، خودداری کند.

آیا التهاب روده از تغذیه نامناسب بوجود می‌آید

همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد مواد غذایی موجود در رژیم غذایی افراد به تنهایی نمی‌تواند عامل و یا مسبب اصلی بروز بیماری التهاب روده تلقی شود.

از سوی دیگر نمی‌توان با اصلاح برنامه غذایی به تنهایی و بدون نیاز به مصرف دارو، درمان قطعی و صد در صدی برای این نوع بیماری گوارشی انتظار داشت؛ ولی با بهبود رژیم غذایی و شناخت مواد غذایی مفید و یا مضرر و خطرناک، می‌توان به کاهش علائم و عوارض این بیماری کمک کرد.

سخن پایانی 

التهاب روده یک بیماری گوارشی بسیار مهم و شایع است و رژیم غذایی افراد نقش بزرگی در شدت بروز علائم و عوارض ایفا می‌کند. هر فرد باید بسته به مدت درگیری دستگاه گوارش خود توسط بیماری، شدت علائم، خصوصیات فردی و نوع مزاج خود برای تهیه مناسب‌ترین رژیم غذایی ورم روده با پزشک متخصص مشورت کند.