اغلب ما در طول زندگی بارها درباره اهمیت برنامه‌ریزی مطالب زیادی شنیده‌ایم اما شاید هیچگاه به درستی مفهوم و اهمیت آن را درک نکرده‌ایم. برنامه ریزی در واقع تصمیم‌گیری در مورد آنچه باید انجام شود، توسط چه کسی و در چه زمانی است. یا به بیان دیگر ترسیم راه و پیش نیازها برای رسیدن به جایگاهی که می‌خواهید در آینده به آن برسید. بگذارید با یک مثال این موضوع را شرح دهیم؛ نور آفتاب به خودی خود باعث ایجاد آتش نمی‌شود. اما زمانی که به وسیله یک ذره بین و صرف وقت تشعشعات آن را بر نقطه‌ای متمرکز کنید پس از مدتی خواهید دید که نقطه مورد نظر آتش می‌گیرد. برنامه ریزی موفقیت آمیز به معنای صرفه جویی در وقت و منابع بوده و کمک می‌کند تا تمام تلاش شما متمرکز بر هدف شود.

فهرست مطالب

• یک برنامه ریزی موفقیت آمیز چه ویژگی‌هایی دارد 

• برنامه ریزی موفقیت آمیز برای توسعه شخصی

یک برنامه ریزی موفقیت آمیز چه ویژگی‌هایی دارد

برنامه‌ریزی داشتن یکی از راه‌های مقابله با تنبلی است. برنامه ریزی موفقیت آمیز دارای نکات ساده و در عین حال مهمی است که پایه و اساس آن را تشکیل می‌دهند. ممکن است شما تا به امروز به این نکات توجه نکرده و برای خود برنامه ریزی کرده باشید، اما باید بدانید که چنین برنامه‌ای فاقد حداکثر کارایی خواهد بود. در ادامه درباره ۹ نکته مهم برای ایجاد یک برنامه با کارایی بالا صحبت خواهیم کرد.

• اهداف خود را تعریف کنید: برنامه بدون هدف هیچ سرانجامی نخواهد داشت. باید به طور دقیق و درست مشخص کنید که در نهایت با انجام سلسله‎ای از فعالیت‌های منظم قرار است به چه چیزی برسید. به خاطر داشته باشید که اصل اساسی در تعریف اهداف واضح بودن آن‌ها است. گزاره‌های مبهم اغلب قابل دستیابی نخواهند بود. اهداف مانند گاردریل‌های کنار اتوبان شما را در مسیر نگه داشته و احتمال انحراف را به حداقل می‌رسانند. به عنوان مثال اگر می‌خواهید هر روز سر ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید باید مشخص کنید که پس از برخواستن می‌خواهم به سر کار بروم. اینگونه جسم و وران شما دلیل خاصی برای دوری از تنبلی و بیدار شدن از خواب خواهد داشت.
• برنامه باید ساده باشد: حتما در طول زندگی بارها و بارها برای خود برنامه ریزی‌های مختلفی انجام دادید، اما بعد از مدت کوتاهی ناگهان از عمل به آن‌ها خسته ‌شده‌اید. علت این امر معمولا پیچیده بودن برنامه است. مسیری که برای رسیدن به هدف خود تعیین می‌کنید باید حدالامکان ساده و قابل دسترس باشد. پیچ و خم‌های بیهوده که تنها موجب اتلاف وقت و خسته شدن می‌شود را کنار بگذارید.

• برنامه باید روشن باشد: همانطور که گفتیم تعریف هدف از مهمترین ویژگی‌های برنامه ریزی موفقیت آمیز است. اما نکته مهم در تعین هدف و مسیر رسیدن به آن روشن بودن است. روشن و واضح بودن به این معنی است که تعریف‌ها به دور از هرگونه ابهام باشند. بگذارید با یک مثال این موضوع را بیشتر شرح دهیم. فرض کنید تصمیم گرفته‌اید هر شب یک ساعت به مطالعه زبان انگلیسی بپردازید تا در این زمینه خود را تقویت نمایید. اگر با دقت این جمله نگاه کنید متوجه می‌شوید که هم هدف و هم مسیر رسیدن به آن مبهم است چرا که مشخص نیست در این یک ساعت قرار است دقیقا چه چیزی مطالعه کنید. آیا باید با واژگان شروع کنید یا بهتر است ابتدا به سراغ دستور زبان بروید؟ از آن طرف هدف نیز دارای ابهام است. قرار است در نهایت پس مدتی که هر شب یک ساعت این عمل را انجام دادید چه مهارتی از زبان انگلیسی را تقویت کنید؟ آیا به قصد توانایی در مکالمه این کار را انجام می‌دهید یا قرار است بتوانید یک متن را ترجمه کنید. با توجه به این مثال می‌بینید که به راحتی دچار سردرگمی خواهید شد و در نهایت ممکن است فرسنگ‌ها از هدف واقعی دور شوید. در هنگام برنامه ریزی به این نکته توجه بسیار ویژه‌ای داشته باشید.
• برنامه باید جامع باشد: جامعیت در برنامه ریزی به معنی یک نوع کلی‌ نگری است. در عین اینکه در حال بررسی و تدوین بخش بخش برنامه خود هستید باید همواره یک نگاه کلی و از بالا به همه چیز داشته باشید، چرا که گاهی ممکن است مسیرها و اهداف با هم تداخل داشته باشید. یک برنامه جامع نه تنها این تداخلات را از بین می‌برد بلکه می‌تواند تمامی نیازهای شما را نیز به خوبی پوشش دهد.

• برنامه باید انعطاف پذیر باشد: به یاد داشته باشید که شما انسان هستید نه یک ربات یا کامپیوتر که برنامه ریزی شده تا در یک ساعت خاص روشن شود و پس از انجام اعمالی خاصی به خواب رود تا دوباره فردا همین روند را تکرار کنید. برنامه انجام امور نباید به نحوی باشد که در یک ساعت خاص شروع شده و در یک ساعت خاص به اتمام برسد. برنامه‌هایی با چنین ویژگی به سرعت انسان را خسته می‌کنند. سعی کنید اصل انعطاف پذیری را رعایت کرده و به خود اجازه تغییر در روند به شکلی که به ساختار کلی آسیب وارد نشود را بدهید.
• برنامه باید مقرون به صرفه باشد: منظور از این جمله این است که برنامه ریزی باید با توجه به منابع موجود ساخته و پرداخته شود. این منابع می‌تواند شامل پول، زمان و انرژی باشد. هیچگاه بر اساس تخیلات و چیزهایی که در حال حاضر در دسترس شما نیستند برنامه ریزی نکنید.

• برای برنامه خود استاندارد تعیین کنید: برای داشتن برنامه ریزی موفقیت آمیز شما نیاز به تعریف استاندارد دارید. منظور از استاندارد متر و معیاری است که در هر نقطه از مسیر بتوانید به وسیله آن میزان انحراف یا نزدیکی به هدف را بسنجید. این استاندارها باید همواره ثابت باشند. به عنوان مثال در همه جای دنیا یک روز ۲۴ ساعت است. به همین ترتیب شما نیز باید در معیارهای خود دارای ثبات باشید تا امکان سنجش درست اهداف همواره در دسترس قرار گیرد. در این مطلب از وبسیات سبک زندگی می‌توانید درباره مدیریت زمان بیشتر بخوانید. 
• برنامه باید متعادل باشد: مابین اجزای برنامه خود تعادل برقرار کنید. حرکت آهسته و پیوسته به سوی هدف بسیار کارآمدتر از گاهی دویدن و گاهی استراحت کردن است. 

• برنامه باید عملی و واقع بینانه باشد: در نهایت برنامه ریزی شما باید بر اساس منابع و توانایی‌های شخص شما باشد. به یاد داشته باشید که تقلید از مسیر دیگران و یا برنامه ریزی بر اساس تصویر رویایی که از خود دارید هرگز شما را به مقصدی نخواهد رساند و فقط وقت و انرژی را تلف می‌کند.

برنامه ریزی موفقیت آمیز برای توسعه شخصی

داشتن یک برنامه ریزی برای توسعه شخصی باعث ایجاد تمرکز در شما می‌شود. در یک چنین برنامه‌ای شما از یک قالب پیش فرض پیروی نخواهید کرد بلکه مسیری را به سمت نقطه موفقیت ترسیم می‌کنید که مختص خود شما است. در این حالت تصمیمات بهتری می‌گیرید و دیگر به سمت عقب برنخواهید گشت.

برنامه توسعه شخصی برای سلامت روان نیز مفید بوده و با ایجاد احساس هدفمندی و مفید بودن در زندگی به میزان زیادی در کاهش سطح استرس و اضطراب موثر است. اگر تا به حال به این موضوع فکر نکرده‌اید که در آینده می‌خواهید کجا باشید اکنون زمان تغییر این وضعیت است.

در ادامه و باتوجه به نکاتی که در بخش قبل ذکر شد تصمیم داریم به شما یاد بدهیم چگونه برنامه ریزی موفقیت آمیز داشته باشید. در انتهای مطلب نیز جدول برنامه ریزی روزانه زندگی برای‌تان تهیه کرده‌ایم که می‌توانید داخل جدول اهداف و برنامه‌های خود را مکتوب کنید و در جایی که همیشه در دسترس شماست بچسبانید. 

• اولین قدم در تدوین برنامه توسعه شخصی مشخص کردن هدف است. شما در حال برنامه ریزی برای زندگی خود هستید پس باید آن را جدی بگیرید. اهداف که برای آینده ترسیم می‌کنید ترسناک هستند و شما را نگران می‌کنند. اگر چنین حسی را دارید باید به خود تبریک بگویید چرا که در مسیر درستی قدم برداشته‌اید. سپس سعی کنید اهداف بزرگ را به اجزای کوچکتر و با بازه زمانی کوتاه‌تر تجزیه کنید.
• در مرحله بعد باید اهداف کوچکتر را بر اساس اولویت دسته بندی کنید. به خاطر داشته باشید که نمی‌شود همه کارها را به یکباره انجام داد و تلاش برای چنین امری نتیجه‌ای جز شکست ندارد. به عنوان مثال اگر می‌خواهید در آینده یک برنامه نویس کامپیوتر حرفه‌ای با درآمد بالا باشید، ابتدا نیاز دارید برای یادگرفتن برنامه نویسی به دانشگاه رفته یا در دوره‌های آموزشی شرکت کنید.
• در روند چینش برنامه توسعه شخصی مهلت هر هدف را به درستی تعیین کنید. دانستن اینکه چه زمانی قرار است به هر مرحله برسید در ایجاد تصویر درست از هدف و آینده الهام بخش و انگیزه دهنده است. به یاد داشته باشید که واقع بینی در تعیین بازه‌های زمانی در دست یافتن به اهداف مهم است. اگر واقع بینی را فراموش کنید به سرعت دلسرد می‌شوید. اگر در حال حاضر بیکار هستید نیابد در برنامه خود خرید خودرو در سال آینده را قرار دهید. بلکه ابتدا یافتن شغل، پس انداز و در مرحله آخر خرید خودرو را در نظر بگیرید.
• تهدید و فرصت‌ها را به درستی شناسایی کنید. گاهی در مسیر رسیدن به اهداف میانبرهایی را پیدا می‌کنید که هم ممکن است شما را زودتر به مقصد برساند و هم می‌تواند فرسنگ‌ها مسیر را دور کنید. به عنوان مثال برخی انگیزه‌ها در زندگی می‌توانند حکم همین میانبرها را داشته باشند. رفتن به مسافرت می‌تواند یک انگیزه برای تلاش بیشتر در مسیر خرید خودرو باشد. از آن طرف ناامیدی از اینکه بالاخره یک روزی می‌توانید خودرو دلخواه خود را سوار شوید به کلی شما را از مسیر دور کرده و باعث می‌شود برای خلاصی از ناامیدی هدف را رها کنید.
• همواره در مسیر توسعه شخصی خود را رشد دهید. هرچه به هدف نزدیکتر شوید موانع بلندتر خواهند شد و اگر شما توانایی‌های لازم را نداشته باشید امکان گذر از آن‌ها را نخواهید داشت.
• انجام تمامی کارها و حل همه مشکلات انرژی بی‌نهایتی لازم دارد که از عهده انسان خارج است. به خاطر داشته باشید که لازم نیست همه کارها را به تنهایی پیش ببرید. در این مسیر افرادی هستند که با شما هدف مشترکی دارند و می‌توانید روی کمک آن‌ها حساب باز کنید. یک لیست از چنین افرادی را در برنامه توسعه شخصی خود داشته باشید.
• برای جلوگیری از ناامیدی همواره پیشرفت را بسنجید و بابت آن به به خودتان پاداش بدهید. مهم نیست میزان این پیشرفت کوچک است یا بزرگ بلکه هر قدم رو به جلو ارزشمند است. در کنار پاداش به خود گاهی نیز وقت بگذارید و اشتباهات و موانع را بررسی کنید تا نقاط ضعف را به درستی شناسایی کرده و رفع کنید.

سخن پایانی 

برنامه ریزی موفقیت آمیز کار دشواری نیست. فقط کافی است اهداف خود را به خوبی بشناسید، زمان‌بندی مناسبی داشته باشید، موانع را بشناسید و در صورت بروز مشکل در برنامه‌ریزی موانع را برطرف کنید. اگر به هر دلیل نتوانستید طبق برنامه‌تان پیش بروید، دلسرد نشوید. مشکلات را بررسی کنید و سپس ادامه دهید.