هرچه باید درباره درمان ریشه (عصب کشی) بدانید

اصطلاح عصب کشی در واقع معادلی برای درمان ریشه (Root canal treatment) است. ممکن است پزشک شما به آن «روت کانال» نیز بگوید. اما این درمان ریشه یا عصب کشی چیست؟ آيا درمان ریشه با عصب کشی فرق دارد؟ چه زمانی به عصب کشی نیز داریم؟ برای گرفتن پاسخ این سوالات و کسب اطلاعات بیشتر درباره مراحل و مراقبت‌های بعد از عصب کشی تا پایان این مطلب با ما همراه شوید.

فهرست مطالب

• عصب کشی یا درمان ریشه چیست
• چه زمانی دندان به عصب کشی نیاز دارد
• عصب کشی دندان چگونه انجام می‌شود
• سوالات رایج درباره عصب کشی

عصب کشی یا درمان ریشه چیست

عصب کشی روشی درمانی برای ترمیم دندان‌هایی است که پوسیدگی یا عفونت به بخش‌های عمیق‌ترشان رسیده باشد. در واقع درمان ریشه، دندان را از کشیده‌ شدن نجات می‌دهد. طی درمان ریشه، کانال‌های ریشه دندان از عفونت یا آبسه پاکسازی شده و با مواد مخصوص پر می‌شوند.

چه زمانی دندان به عصب کشی نیاز دارد

برای درک بهتر این موضوع لازمست ابتدا کمی با ساختار دندان آشنا شوید.

دندان از ۳ بخش کلی تشکیل می‌شود:

• مینا؛ بخش سفیدرنگ روی دندان که از بخش‌های زیرین محافظت می‌کند.
• عاج؛ این لایه زیر مینای دندان قرار دارد و زردرنگ است.
• پالپ؛ از تاج تا نوک ریشه دندان را تشکیل می‌دهد و حاوی عصب دندان، رگ‌های خونی و بافت همبند است.

در صورتی که دندان ترک بردارد، بشکند یا حفره‌ای عمیق داشته باشد، باکتری‌ها می‌توانند وارد پالپ دندان شوند و آن را دچار التهاب و عفونت کنند. در این حالت پزشک درمان ریشه یا همان عصب کشی را برای بیمار انجام می‌دهد.

علائم دندانی که نیاز به عصب کشی دارد عبارتند از:

• درد مداوم: انواع مشکلات دندانی می‌توانند باعث بروز دندان درد شوند. اما اگر در عمق دندان خود احساس درد دارید، ممکن است نیاز به درمان ریشه داشته باشید. این درد می‌تواند به سایر دندان‌ها، فک و صورت نیز سرایت کند.
• حساس شدن دندان به گرما و سرما: اگر هنگام نوشیدن چای یا خوردن بستنی دچار دندان درد می‌شوید احتمالا به عصب کشی نیاز دارید. به ویژه اگر این درد بیش از چند ثانیه باقی بماند.
• تورم لثه: وقتی دندان عفونی شود احتمال دارد چرک در آن ناحیه جمع شده و ایجاد تورم کند.
• جوش روی لثه: گاهی عفونت دندان با ظاهر شدن یک جوش یا دمل روی لثه همراه است. ممکن است چرک از این جوش بیرون بیاید و باعث ایجاد بو و طعم نامطبوع در دهان شود.
• تورم فک: اگر عفونت دندان شدید باشد و چرک نتواند خارج شود، فک دچار تورم خواهد شد.
• تغییر رنگ دندان: عفونی شدن پالپ دندان، خون‌رسانی را در این بخش مختل می‌کند و این موضوع می‌تواند دلیل تغییر رنگ و تیره شدن دندان باشد.
• درد هنگام لمس: درد هنگام لمس دندان یا غذا خوردن می‌تواند نشانه آسیب‌دیدن اعصاب اطراف پالپ باشد.
• لق شدن دندان: دندان عفونی ممکن است لق شود زیرا عفونت ممکن است استخوان زیر دندان را تحت تاثیر قرار دهد.
• ترک خوردن دندان: زمانی که دندان بر اثر ضربه، تصادف یا گاز زدن خوراکی سفت ترک بردارد،‌باکتری‌ها می‌توانند وارد پالپ شوند.

عصب کشی دندان چگونه انجام می‌شود

پیش از انجام درمان ریشه، لازم است از دندان شما با اشعه ایکس عکسبرداری شود تا پزشک تصویر واضحی از کانال ریشه و میزان آسیب دندان داشته باشد. عصب کشی به طور معمول با بی‌حسی انجام می‌شود اما در صورتی که دندان آسیب‌دیده مرده و فاقد حساسیت باشد، به این کار نیازی نیستت.

برداشتن پالپ

پس از بی‌حسی، دندان‌پزشک با استفاده از مته مخصوص تاج دندان را سوراخ می‌کند تا به پالپ دسترسی پیدا کند. سپس پالپ عفونی‌شده را کاملا تخلیه می‌کند. آبسه دندان نیز در صورت وجود، در همین مرحله خارج می‌شود.

پر کردن کانال ریشه

پس از برداشتن پالپ، دندان‌پزشک کانال ریشه را پاکسازی می‌کند. کانال‌های ریشه بسیار باریک هستند و پر کردن آنها کار دشواریست. به همین دلیل دندان‌پزشک با کمک ابزاری به نام فایل، دیواره کانال‌ها را می‌تراشد و آنها را بزرگتر می‌کند. 

این بخش از درمان زمان‌بر است و ممکن است بیش از یک جلسه طول بکشد. دندان‌های پیشین و نیش‌ها یک کانال ریشه و دندان‌های آسیاب یک یا دو کانال ریشه دارند.

در نهایت کانال دندان‌ها با ماده‌ای مخصوص پر می‌شود و جای خالی پالپ با ماده‌ای دیگر. پس از آن دندان به طور کامل بسته آب‌بندی می‌شود تا راهی برای نفوذ باکتری‌ها باقی نماند.

گذاشتن روکش 

احتمال شکستن و آسیب‌دیدن دندان‌ عصب کشی شده از یک دندان سالم بیشتر است. بنابراین در بیشتر موارد پزشک به شما توصیه می‌کند دندان‌تان را روکش کنید. از دندان شما پس از درمان ریشه، قالب می‌گیرند و روکشی متناسب با شکل آن برایتان ساخته می‌شود.

در برخی موارد پزشک می‌تواند ریشه دندان را با عصب کشی حفظ کند اما بخش زیادی از بالای دندان به علت پوسیدگی زیاد برداشته می‌شود. در این حالت پایه‌ای در ریشه دندان نصب می‌شود تا روکش را در جای خود نگه‌دارد.

سوالات رایج درباره عصب کشی

آیا عصب کشی درد دارد

بسیاری از مردم می‌ترسند که بعد از درمان ریشه دندان دچار درد شوند. با این حال، از آنجایی که منبع عفونت در حین انجام عمل برداشته می‌شود، اکثر افراد پس از درمان، تسکین فوری پیدا می‌کنند. اگر بعد از کانال ریشه دچار درد ضربانی شدید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.

بعد از درمان ریشه چه باید کرد

در حالی که پس از کانال ریشه نباید درد قابل توجهی داشته باشید، ممکن است در چند روز اول متوجه حساسیت شوید. این علائم طبیعی هستند و می توان با داروهای مسکن با نسخه یا بدون نسخه کنترل کرد. در بیشتر موارد، عوارض جانبی در عرض یک تا دو هفته کاهش می یابد.
اگر کانال ریشه شما از کار بیفتد، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی گزینه های شما را با شما بررسی خواهد کرد. در برخی موارد، درمان مجدد کانال ریشه ممکن است. یا ممکن است زمان بحث در مورد روش های جایگزین فرا رسیده باشد.

جایگزین های درمان ریشه چیست

تنها جایگزین درمان ریشه، برداشتن دندان است. حتی اگر بهترین کار حفظ دندان های طبیعی در صورت امکان است، کشیدن دندان ممکن است برای حفظ سلامت دهان و دندان شما ضروری باشد. اگر کاندید مناسبی برای درمان ریشه نیستید، می‌توان دندان را کشیده و با ایمپلنت، بریج دندان یا جزئی جایگزین کرد.