تبخال نوعی عفونت ویروسی است و از تعدادی تاول ریز در کنار هم ایجاد می‌شود که با درد، سوزش و خارش همراه است. تبخال زدن در بیشتر موارد یک مشکل جدی نیست اما برای افرادی که به ویروس تبخال مبتلا هستند سوال‌های زیادی درباره علت زدن تبخال و روش‌های درمان آن پیش می‌آید. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا همه‌چیز را درباره ویروس هرپس سیمپلکس و درمان تبخال لب به شما بگوییم.

فهرست مطالب

• چرا تبخال می‌زنیم
• عوامل محرک تبخال لب کدامند
• علائم تبخال لب چیست
• آیا تبخال واگیردار است
• روش درمان تب خال لب چیست
• درمان خانگی تبخال لب

چرا تبخال می‌زنیم

تبخال مجموعه‌ای از چند تاول ریز و آب‌دار است که در کنار هم ظاهر می‌شوند. این تاول‌ها در اثر ابتلا به نوعی ویروس به نام هرپس سیمپلکس ایجاد شده و معمولا بدون نیاز به درمان و طی یک دوره ۷ تا ۱۰ روزه از بین می‌روند. 

وقتی ویروس تبخال برای اولین بار بدن را آلوده می‌کند، ممکن است فرد هیچ علائمی نداشته باشد یا آنکه علائم تا ۲۰ روز پس از آلودگی در فرد پدیدار شوند. سپس بدن در برابر این ویروس آنتی‌بادی می‌سازد و ممکن است دیگر تبخال را تجربه نکنید. برخی افراد هم ممکن است تا سالی چند مرتبه تحت تاثیر عوامل محرک، عود تبخال را تجربه کنند. در هنگام عود، تبخال می‌تواند در نواحی مختلف ایجاد شود و علائم آن به شدت دفعه اول نیست.

عوامل محرک تبخال لب کدامند

همانطور که گفتیم در برخی موارد ویروس تبخال همیشه در حالت غیرفعال می‌ماند و در برخی دیگر ممکن است عوامل محرک باعث عود مجدد تبخال شوند.

برخی از دلایل عود مجدد تبخال لب:

• عفونت ویروسی یا تب
• تغییرات هورمونی، مانند تغییرات مربوط به قاعدگی
• استرس
• خستگی
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید و باد
• تغییرات در سیستم ایمنی بدن
• آسیب به پوست

علائم تبخال لب چیست

هنگام اولین ابتلا به تبخال فرد ممکن است این علائم را تجربه کند:

• تب
• لثه‌های دردناک
• گلودرد
• سردرد
• دردهای عضلانی
• تورم غدد لنفاوی

در عودهای بعدی، مراحل ایجاد تا درمان تبخال از این قرارند:

• گزگز و خارش: بیشتر افراد ۱ یا ۲ روز پیش از زدن تبخال، در محل مورد نظر احساس خارش یا سوزن‌سوزن شدن دارند.
• بروز تاول‌ها: تاول‌های کوچک پر از مایع در اطراف لب، داخل دهان، بینی یا روی گونه‌ها ظاهر می‌شوند.
• ترکیدن: تاول‌های ریز ممکن است بترکند یا با هم یکی شوند. در این مرحله زخم‌های سطحی و دردناک ایجاد می شود.
• پوسته‌پوسته شدن: زخم‌ها به مرور خشک شده و پوسته پوسته می‌شوند. با ریزش پوسته‌ها تبخال از بین می‌رود.

آیا تبخال واگیردار است

ویروس هرپس سیمپلکس که عامل ایجاد تبخال است، بسیار مسری بوده و به راحتی توسط تماس‌های نزدیک فردی منتقل می‌شود. به طور کلی ویروس هرپس سیمپلکس ۲ نوع است؛ نوع اول که باعث ایجاد تبخال لب می‌شود و نوع دوم که عامل تبخال تناسلی است. هر دونوع می‌توانند از طریق بوسیدن، ظروف غذاخوری مشترک، تیغ اصلاح، حوله مشترک و رابطه جنسی دهانی منتقل شوند.

احتمال انتقال تبخال زمان که ترکیدن تاول‌ها و نشت مایع آنها بسیار بیشتر است. اما در صورت وجود نداشتن تبخال نیز احتمال انتقال ویروس آن وجود دارد.

روش درمان تب خال لب چیست

به طور کلی تبخال لب نیازی به درمان ندارد و خود به خود پس از یک دوره ۱ تا ۲ هفته‌ای از بین می‌رود و اثری از زخم آن نیز باقی نمی‌ماند. اما اگر به صورت دوره‌ای تبخال می‌زنید، به کار بستن برخی روش‌ها می‌تواند به پیشگیری از عود مجدد تبخال و خشک شدن سریع‌تر آن کمک کند.

پماد ضد ویروس برای درمان تبخال

ژل، کرم و پمادهای حاوی ترکیبات ضد ویروس مانند پنسیکلوویر و آلوویر (آسیکلوویر) برای درمان تبخال لب موثر هستند. با توجه به دستورالعمل درج شده روی بسته‌بندی محصول، از آنها تا ۵ بار در روز استفاده کنید.
برای گرفتن بهترین نتیجه از پمادها بهتر است قبل از ظهور تاول‌های تبخال و به محض احساس گزگز و سوزش، از آن در ناحیه مورد نظر استفاده کنید. استفاده از این کرم‌ها شدت بروز تبخال را کاهش داده و طول دوره عفونت را کوتاه می‌کند. البته باید بدانید ویروس تبخال همچنان در بدن شما باقی خواهد ماند. 

 ضد‌ ویروس‌های خوراکی

 داروهای خوراکی مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر موثرتر از پمادها و کرم‌های موضعی هستند اما برای موارد شدیدتر تجویز می‌شوند و برای دریافت آنها نیاز به نسخه پزشک دارید.

درمان‌های تسکین‌دهنده

برخی کرم‌ها و داروهای دیگر نیز می‌توانند در درمان علائم تبخال موثر باشند. این داروها مخصوص تبخال نیستند و تنها به کاهش شدت علائم آزاردهنده کمک می‌کنند. کرم‌هایی که حاوی بنزوکائین یا لیدوکائین هستند یا برخی مسکن‌ها مانند اوراژل و آنبسول. مسکن‌های رایج دیگر مانند ایبوپروفن یا استامینوفن نیز برای درمان درد ناشی از تبخال مفید هستند و قطره خوراکی آنها را می‌توانید برای کودک مبتلا به تبخال استفاده کنید.

درمان خانگی تبخال لب

رعایت این نکات به درمان سریع‌تر تبخال لب کمک می‌کند:

• از خوردن غذاهای اسیدی یا پرنمک خودداری کنید
• برای پیشگیری از کم‌آبی بدن، به مقدار کافی آب بنوشید
• اگر مسواک زدن بخشی از دندان‌ها دردناک است، از دهانشویه استفاده کنید
• قبل و بعد از استفاده از پماد تبخال، دست‌ها را با آب و صابون بشویید
• پماد را با ضربه‌های آرام روی تبخال بگذارید و از مالش تبخال خودداری کنید

در ادامه درمان‌های خانگی تبخال و روش‌های غیر دارویی را مرور می‌کنیم.

کمپرس یخ: استفاده از کمپرس یخ التهاب تبخال را کم کرده و با ایجاد بی‌بحسی به کاهش درد شما کمک می‌کند. یخ را به طور مستقیم روی پوست قرار ندهید.

آلوئه‌ورا: تحقیقات آزمایشگاهی نشان می دهد که ژل آلوئه‌ورا به مبارزه با ویروس تبخال کمک می‌کند. می‌توانید از بالم لب یا پمادهای حاوی این ژل استفاده کنید یا ژل درون این گیاه را مستقیما روی تبخال قرار دهید.

لیزین: لیزین نوعی اسید‌آمینه است که در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد. مصرف مکمل‌ لیزین به درمان سریع‌تر تبخال کمک می‌کند.

روغن درخت چای: روغن این گیاه خواص ضد ویروسی دارد و می‌توانید از آن برای درمان تبخال استفاده کنید.

ویتامین E و C: مطالعات نشان می‌دهند ویتامین سی می‌تواند ویروس تبخال را غیرفعال کند. ویتامین ایی نیز به بهبود تبخال کمک می‌کند.

بایدها و نبایدها در پیشگیری از تبخال

بعضی عادات باعث عود مجدد تبخال یا ایجاد تبخال جدید در نواحی دیگر بدن می‌شوند. 

• از عوامل محرک اجتناب کنید

عاملی که موجب عود تبخال زدن می‌شود را بشناسید و از آن دور بمانید. برای مثال در فردی قرار گرفتن در معرض آفتاب یا استرس زیاد می‌تواند دلیل زدن تبخال در اطراف لب باشد. در چنین موردی باید تمرین‌های کنترل استرس و استفاده از ضد آفتاب را مد نظر قرار داد.

• تبخال را لمس نکنید

لمس تبخال یا ترکاندن تاول‌ها باعث سرایت ویروس به نقاط دیگر بدن می‌شود. دست‌های خود را پس از زدن به صورت‌تان بشوید.

• از رابطه جنسی دهانی اجتناب کنید

زمانی که تبخال دارید از رابطه جنسی دهانی (در هر یک از طرفین) اجتناب کنید زیرا باعث انتقال ویروس به فرد مقابل و اندام‌های جنسی خواهد شد.

سخن پایانی

تبخال نوعی عفونت ویروسی است که افراد زیادی در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شوند. تبخال درمان خاصی ندارد و بعد از از مدتی خود به خود از بین می‌رود، اما با انجام برخی اقدامات می‌توان از گسترش آن به نواحی دیگر جلوگیری کرده و علائم آزاردهنده آن را کمتر کرد. به دلیل احتمال بالای سرایت آن به دیگران باید نکات بهداشتی را هنگام زدن تبخال رعایت کرد.