همه چیز درباره روش حمام دادن نوزاد

حمام‌ دادن نوزاد تجربه هیجان‌انگیز و لذت‌بخشی برای مادر و پدر اوست. انجام این کار در بارهای اول و پیش از افتادن بند ناف، به دقت زیادی نیاز دارد. شما به عنوان والدین جدید سوالات زیادی درباره نحوه شستن و استحمام نوزاد خواهید داشت؛ «چند حمام در هفته برای نوزاد کافیست»، «سر نوزاد را چطور بشوییم»، «از شامپو و صابون برای شستن نوزاد استفاده کنیم یا نه» و سوالات دیگر. در مطلب پیش روی شما تمام نکاتی را که باید درباره استحمام نوزاد بدانید به شما می‌گوییم.

فهرست مطالب

• حمام نوزاد چند روزه
• حمام نوزاد در وان کودک
• نحوه شستن سر نوزاد
• دمای مناسب برای حمام نوزاد
• نوزادان چند بار در هفته باید حمام شوند
• نکات تکمیلی 

زمانی که نوزاد متولد می‌شود بدن او با ماده‌ای مومی به نام «ورنیکس» پوشانده شده است. این ماده ظاهری پنیری دارد و از آب، چربی و پروتئین تشکیل شده و درواقع محافظی برای پوست لطیف نوزاد محسوب می‌شود. به همین دلیل برخی ترجیح می‌دهند نوزاد را تا ۲۴ ساعت پس از تولد شستشو ندهند تا از فواید این ماده که روی پوستش مانده، برخوردار شود. نظرات درباره اولین حمام نوزاد متفاوت است، اما هیچ مانع علمی برای این کار وجود ندارد و شما می‌توانید بلافاصله پس از تولد یا پس از آوردن نوزاد به خانه او را حمام دهید.

حمام نوزاد چند روزه

بهترین روش شستن نوزاد در روزهای اول، حمام اسفنجی است. به ویژه زمانی که هنوز بند ناف نیفتاده یا در نوزادن پسر که ختنه شده‌اند. در این روش همه بخش‌های بدن نوزاد یکجا خیس نمی‌شوند و ازین جهت نوزاد و شخصی که می‌خواهد او را حمام دهد آرامش بیشتری دارند و امکان لیز خوردن نوزاد بسیار کمتر است.

قبل از اینکه نحوه حمام نوزاد با اسفنج را توضیح دهیم، فهرست لوازم مورد نیاز آن را بخوانید:

• کاسه بزرگ یا لگن
• اسفنج نوزاد یا پارچه تمیز
• پنبه استریل
• حوله نوزاد
• حوله اضافی
• شوینده مخصوص نوزاد

برای حمام دادن نوزاد اتاقی با دمای حدودا ۲۴ درجه سانتی‌گراد را انتخاب کنید. کودک را در حوله‌ای بپوشانید و برای شستن هر بخش از بدن، تنها همان بخش را برهنه کنید. اطراف لگن آب را با حوله یا پد بپوشانید تا امن‌تر باشد. دمای آب برای شستن نوزاد باید ۳۷ درجه سانتی‌گراد باشد. درصورتی که دماسنج ندارید گرمای آب را با آرنج خود بسنجید، آب باید گرم (و نه داغ) باشد.

از صورت شروع کنید، در این مرحله به شوینده نیاز ندارید. نوزاد را روی سطحی صاف و ایمن قرار دهید. کمی پنبه بهداشتی را خیس کرده و اطراف چشم و گوش، چین‌های صورت، چانه و گردن را به آرامی تمیز کنید. برای هر بخش یک تکه پنبه تمیز بردارید.

سپس در حالی که نوزاد را روی دست گرفته‌اید و صورتش به سمت شماست به آرامی سر او را با کمی آب خیس کنید. دست آزاد خود را به کمی شوینده آغشته کرده و سر نوزاد را بشویید. مراقب باشید کف به چشم‌ها و گوش‌ها نرود. به آرامی سر را آب بکشید.

یک پارچه تمیز یا اسفنج نوزاد را به کمی شوینده مخصوص نوزاد آغشته کرده و زیر بغل، بازوها، شکم و اطراف ناف، پشت و پاهای نوزاد را به ترتیب تمیز کنید. هر بخش را به کمک پارچه مرطوب یا کمی آب، از کف پاک کنید. برای راحتی بیشتر از یک فنجان برای ریختن آب استفاده کنید.

پوشک را باز کنید و باسن و ناحیه تناسلی را تنها با آب بشویید. نوزاد را خشک کنید و پوشک و لباس تمیز بپوشانید.

در نوزادان دختر باید ناحیه تناسلی از جلو به عقب پاک شود تا دچار عفونت نشوند. در نوزدان پسر ختنه‌شده، دستورالعمل‌های پزشک را درباره تمیز کردن و خشک‌ نگه‌داشتن ناحیه تناسلی به کار ببندید.

حمام نوزاد در وان کودک

پس از افتادن بند ناف (حدود ۲ تا ۳ هفتگی) می‌توانید نوزاد را در وان مخصوص او شستشو دهید. به هیچ‌وجه وان را از آب پر نکنید، حدود ۵ تا ۷ سانتی‌متر آب برای شستشوی نوزاد کافیست. پس از درآوردن لباس‌های نوزاد فورا او را وارد آب کنید تا سردش نشود. یک دست را پشت سر و گردن او قرار داده و با دست دیگر بدنش را در وان آب بگذارید. سر و گردن نوزاد را در تمام مدت حمام بالای سطح آب نگه‌دارید. به آرامی روی بدن او آب بریزید تا گرم بماند. 

چشم‌ها، صورت و گردن را با حوله یا پارچه نرم و خیس تمیز کنید. موها نوزاد را با شوینده بشویید و با کمی آب، از کف پاک کنید. از ریختن آب روی تمام سر نوزاد خودداری کنید زیرا ممکن است آب به بینی و دهان او برود. بنابراین سر او را بالا نگه داشته و تنها موها را بشویید.

سپس بدن را بشویید، هنگام شستن به چین و چروک‌های پوست نوزاد دقت کنید و آنها را کاملا تمیز کنید. نوزاد را در حوله پیچیده و کاملا خشک کنید.

نحوه شستن سر نوزاد

سر نوزاد را ۲ بار در هفته بشویید، فرقی ندارد آنها مو داشته باشند یا نه. شامپو را به آرامی روی موها یا پوست سر ماساژ دهید. به کمک یک دستمال خیس کف را پاک کنید و در پایان کمی آب روی سر بریزید. هنگام ریختن آب، سر نوزاد را به سمت عقب نگه‌داشته و یک دست را بالای پیشانی به صورت محافظ قرار دهید تا آب روی صورتش نریزد.

دمای مناسب برای حمام نوزاد

دمای آب برای شستشوی نوزاد باید گرم باشد اما داغ نباشد. دمای ایده‌آل بین ۳۷ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد است. بهتر است برای سنجش دما از دماسنج حمام استفاده کنید و درصورت نداشتن دماسنج می‌توانید آرنج خود را در آب فرو ببرید. برای پر کردن وان یا لگن، ابتدا آب سرد را باز کنید و سپس آب گرم اضافه کنید تا بدنه وان (یا لگن) داغ نشود. پس از ریختن آب، دست‌تان را در وان حرکت دهید تا دمای آب در تمام نقاط یکسان شود.

نوزادان چند بار در هفته باید حمام شوند

در سال اول پس از تولد ۲ تا ۳ بار حمام در طول هفته کافی خواهد بود،‌ به شرطی که پس از تعویض پوشک ناحیه تناسلی را با آب شستشو دهید. برخی والدین ترجیح می‌دهند نوزاد را یک روز درمیان حمام دهند، این کار ضرری ندارد اما بهتر است تنها ۲ بار در هفته از شوینده استفاده کنید تا پوست نوزاد خشک نشود.
شما می‌توانید از شامپو‌های مخصوص نوزادان که ترکیبات ملایمتری دارند و چشم را نمی‌سوزانند استفاده کنید. اما در این کار زیاده‌روی نکنید، زیرا پوست نوزادان حساس است و امکان خشکی یا اگزما در آنها وجود دارد.

نکات تکمیلی 

• به هیچ‌وجه نوزاد را حتی برای چند ثانیه در آب تنها رها نکنید. نوزادان ممکن است در آبی به عمق ۲ سانتی‌متر و زمانی کمتر از ۶۰ ثانیه نیز دچار خفگی شوند.
• وسایل مورد نیاز را پیش از شروع استحمام آماده کنید و در دسترس خود قرار دهید.
• نوزاد خود را خوب آبکشی کنید. در آخرین مرحله شستشو نوزاد را با آب گرم و تمیز آب بکشید تا آثار شوینده به خوبی از پوست پاک شوند.
• هنگام خشک کردن نوزاد به چین‌های پوست او توجه کنید، آنها را به آرامی با انگشت بکشید و کاملا خشک کنید.
• زمانی که نوزاد گرسنه، خواب‌آلود و بهانه‌گیر است او را حمام ندهید. در صورتی که تازه شیر خورده کمی صبر کنید.
• نوزاد را در طول شستشو گرم نگه‌دارید. در حال شستن بقیه بدن، یک حوله گرم روی شکم آنها قرار دهید.
• نوزادان به کرم یا لوسیون بدن نیازی ندارند. در صورت تمایل کمی لوسیون مخصوص کودک را در دست خود بریزید و پس از مالیدن کف دست‌ها به هم، آن را روی پوست نوزاد ماساژ دهید.
• از پودر بچه استفاده نکنید، زیرا موجب حساسیت‌های تنفسی شده و بین چین‌های پوست جمع می‌شود.