خیلی از افراد هستند که به دلیل بوی بد دهان اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و در مناسبت‌های اجتماعی شرکت نمی‌کنند. بسیاری از افراد نیز از بوی بد دهان خبر ندارند و زمانی که یکی از همکاران، دوستان یا فامیل علت بوی دهانشان را می‌پرسند، پاسخی ندارند و خجالت‌زده شده و حتی تا مدتی نیز افسرده می‌شوند. بسیاری از افراد نیز دارای دهان بد بوی موقتی هستند که پس از چند ساعت یا یکی دو روز از بین می‌رود. لازم به ذکر است که دلایل بوی دهان قابل شناسایی بوده و درمان می‌شوند. بوی بد دهان در کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان باعث از دست دادن دوستان می‌شود. دیگران از این‌طور افراد به‌صورت ناخودآگاه دوری می‌کنند پس این گونه افراد احساس تنهایی می‌کنند. وظیفه والدین است که دلایل این بد بویی دهان فرزندان خود را بیابند، مدیریت کرده و درمان کنند تا در بزرگ‌سالی همراه آن‌ها نباشد. در ادامه با این مقاله همراه باشید تا از علل بد بویی دهان تا درمان آن مطلع شوید.

فهرست مطالب

• دلایل بوی بد دهان چیست

• تاثیر سیگار بر بد بویی دهان

• بوی بد دهان ناشی از حلق و سینوس

• دیابت و بوی بد دهان

• بوی بد دهان ناشی از معده و درمان آن

• بوی بد دهان در صبح

• استرس و بد بویی دهان

دلایل بوی بد دهان چیست

بوی بد دهان با نام پزشکی هالیتوز (halitosis) توسط مولکول‌های فرار ایجاد می‌شود و اختلالی است که به دلایل غیر آسیب شناختی یا غیرپاتولوژیک ست. این امر معمولا از یک منبع خوراکی یا غیرخوراکی نشات می‌گیرد.

تقریبا ۵۰ درصد افراد به بیماری هالیتوز مبتلا بوده و خیلی از افراد از بیماری خود و یا علت آن مطلع نیستند. هر چند محققان معتقد هستند که منشا بیشتر علل بوی بد دهان به حفره دهانی مانند دهان و دندان، زبان، پوشش مواد غذایی، دندان مصنوعی کثیف، ترمیم‌های معیوب دندانی و عفونت‌های گلو بر می‌گردد.
 منشا بد بویی دهان علل مختلف زیادی می‌تواند داشته باشد؛ بیماری هالیتوز که دلایل غیر دهانی ندارند معمولا با بد بویی نفس نیز همراه است و به سیستم تنفسی، دستگاه گوارش یا سیستم ادراری برمی‌گردند. دکتر «الساندرو ویلا» از مدرسه دارویی هاروارد در مقاله خود آورده است گاهی اوقات مردم فکر می‌کنند دهانشان بوی بد می‌دهد حتی زمانی که نفسشان مشکلی نداشته و حالت عادی دارند. این بیماری ترس از هالیتوز نام دارد. در این مواقع بهتر است افراد به یک مشاور یا روان‌پزشک مراجعه کنند. در ادامه به برخی از علل شایع و نادر بیماری هالیتوز و چگونگی درمان آن‌ها می‌پردازیم.

• بهداشت ضعیف دندان

باکتری‌ها ذرات غذایی را که در دندان‌ها یا دهان محبوس شده‌اند، تجزیه می‌کنند. ترکیبی از باکتری‌ها و مواد غذایی پوسیده در دهان بوی نامطبوعی را ایجاد می‌کنند. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به صورت مرتب مواد غذایی محبوس شده را از بین می‌برند. اگر به صورت مرتب به بهداشت دندان‌های خود نرسید روی دندان‌ها پلاک‌های تقریبا زرد رنگی تشکیل می‌شوند که می‌تواند یکی از دلایل بوی بد دهان باشد. تجمع پلاک می‌تواند باعث ایجاد حفره و بیماری پریودنتال شود.

اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید و هر شب آن را تمیز نمی‌کنید، بد بویی دهان می‌تواند برای شما مشکل‌ساز شود.

• تمیز نکردن زبان و بوی بد دهان

باکتری‌ها نه تنها بر روی دندان‌ها و لثه قرار می‌گیرند، بلکه روی زبان نیز وجود دارند. زبان به دلیل پرزهای اندکی که دارد منبع تجمع باکتری‌های مختلف است و همین امر موجب بد بویی در دهان می‌شود. متاسفانه اکثر افراد از این موضوع اطلاع ندارند و فقط دندان‌های خود را مسواک می‌کنند.

روی قسمت پشتی برخی از مسواک‌ها پرزهای نرم پلاستیکی وجود دارد که برای تمیز کردن زبان از آن استفاده می‌شود. اگر فراموش می‌کنید زبان خود را مسواک کنید یا از این کار خوشتان نمی‌آید، بهتر است از دهان شویه برای تمیزی کل دهان خود استفاده کنید.

• بیماری لثه

یکی دیگر از عوارض بهداشتی ضعیف دهانی، بیماری لثه است. وقتی لثه‌ها آلوده می‌شوند، باکتری‌ها با ایجاد عفونت، موجب دهان بد بو می‌شوند. این نوع باکتری‌ها در زیر خط لثه جمع شده و درمان آن کمی دردسر ساز است. ممکن است احتیاج باشد به دندانپزشک مراجعه کنید. البته می‌توانید با آب نمک رقیق نیز این باکتری‌ها را از بین ببرید. 

• خشکی دهان

اگر به دلیل استفاده از داروهای خاص و یا سایر عوامل دچار خشکی دهان مزمن هستید، بوی دهانتان را دیگران آزار می‌دهد. بزاق دهان وظیفه کنترل میزان باکتری‌ در دهان را بر عهده دارد. هنگامی که بزاق کافی برای دور نگه‌داشتن باکتری ندارید، آن‌ها خنک می‌شوند و نتیجه آن بوی بد دهان است.

سعی کنید با نوشیدن آب فراوان هیدراته باشید. می‌توانید برای مرطوب نگه داشتن دهان خود از دندان‌پزشک نیز دارویی تهیه کنید.

• غذاهای پر از ادویه

بعضی اوقات ممکن است به خاطر خوردن غذاهایی مانند پیاز، سیر و غذاهای پر ادویه دهان بوی بد دهد.

اگر از این غذاها لذت می‌برید و نمی‌خواهید آن‌ها را کنار بگذارید. مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و استفاده از دهان‌شویه را پس از خوردن این گونه غذاها فراموش نکنید.

• نوشیدن چای یا قهوه

زیاد نوشیدن چای و قهوه یکی از علل خشکی دهان است و در نتیجه بوی بد دهان را سبب می‌شود. قهوه بسیار اسیدی است و علاوه بر بوی قهوه در نفس فرد، می‌تواند دهان را نیز خشک کند.

بعد از نوشیدن قهوه مسواک بزنید یا آدامس بجوید. خوردن آب نیز در این زمینه موثر است.

• خوردن غذاهای سرشار از قند

یکی دیگر از علل بوی دهان داشتن یک رژیم غذایی با قند بالا می‌تواند باشد.

بعد از خوردن یا نوشیدن چیزی که حاوی شکر است یا مسواک کنید یا نخ دندان بکشید. می‌توانید دهان خود را پر از آب کرده و کمی در دهان خود جابجا کرده، بیرون بریزید.

• رژیم غذایی با پروتئین بالا و هیدروکربنات کم

کربوهیدرات‌ها عملکردهای اساسی را در بدن دارند و اگر رژیم غذایی شما دارای مقدار کافی از کربوهیدرات‌ها نباشند، می‌تواند منجر به بوی بد دهان شود. هنگامی که بدن به دلیل یک رژیم غذایی شدید به اندازه کافی کربوهیدرات کافی دریافت نمی‌کند باعث تغییر در متابولیسم بدن شده و بوی دهان را موجب می‌شود. از طرف دیگر غذاهای حاوی پروتئین بالا هضم را برای بدن دشوار می‌کنند و هنگامی که متابولیزه نشوند، گازهای گوگردی آزاد می‌کنند.

با رعایت اصول تغذیه سالم همراه با سبزیجات و گیاهان از این مشکلات جلوگیری کنید.

تاثیر سیگار بر بد بویی دهان

سیگار کشیدن علاوه بر اینکه موجب می‌شود تنفس و دهان بوی سیگار بدهند، دهان را خشک کرده و دهان بوی بد نیز می‌دهد. در حد امکان از سیگار کشیدن بپرهیزید و اگر سیگار می‌کشید تعداد دفعات استفاده در طول روز را کاهش دهید. پس از سیگار کشیدن اگر مسواک زدن برای شما امکان‌پذیر نیست، آدامس بجوید و مایعات طبیعی مثل آب بنوشید. بهترین راهکار برای برخورداری از سبک زندگی سالم، ترک سیگار است. اگر نمی‌دانید چگونه ترک سیگار را شروع کنید، در این مطلب از وبسیات سبک زندگی می توانید با بهترین راه ترک سیگار آشنا شوید. 

بوی بد دهان ناشی از حلق و سینوس

عفونت‌های سینوسی، برونشیت مزمن یا عفونت در سیستم تنفس فوقانی یا تحتانی نیز ممکن است باعث بوی بد دهان شوند. سنگ‌های لوزه نیز می‌توانند منبع دهان بد بود باشند، زیرا باکتری‌ها تمایل دارند روی سنگ‌ها جمع شوند. لوزه‌ها در پشت گلو، یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ قرار دارند و بخشی از سیستم مبارزه بدن با عفونت برای جلوگیری از بیماری هستند.
وظیفه لوزه‌ها کمک به مبارزه با میکروب‌هایی است که از طریق دهان یا بینی وارد بدن شده، قبل از اینکه باعث عفونت در بقیه بدن شوند. معمولا لوزه‌ها کار خود را به خوبی انجام می‌دهند. گاهی اوقات باکتری‌ها یا ویروس‌ها وارد لوزه‌ها می‌شوند و آن‌ها را آلوده می‌کنند. وقتی این اتفاق می‌افتد فرد دچار التهاب لوزه می‌شود.

علاوه بر قرمزی و دردناکی لوزه‌ها، فرد نیز دچار بوی بد دهان می‌شود. بهترین راه مراجعه به پزشک است. پزشک پس از معاینه فرد، اگر نوع آلوده شدن لوزه را باکتری تشخیص دهد، با آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توان آن را درمان کرد، اگر نوع درگیر شدن لوزه را ویروسی تشخیص دهد، بدن به تنهایی به مبارزه خود علیه ویروس‌ها ادامه می‌دهد.
اما بوی بد دهان در این دوران را چگونه می‌توان کمتر کرد یا درمان موثر داشت. آشامیدن مایعات بسیار و خوردن غذاهای آبکی مثل سوپ، یکی از راه‌های کم کردن بوی دهان در این دوران است. باید دوره درگیر شدن لوزه بگذرد تا بوی بد دهان نیز کلا از بین برود. البته گاهی اوقات کودکانی که التهاب بالای لوزه دارند به گونه‌ای که علاوه بر اینکه بوی بد دهان دارند، تنفس نیز برایشان سخت می‌شود با یک عمل جراحی کوچک، لوزه‌ها را برمی‌دارند.

دیابت و بوی بد دهان

از آنجا که دیابت باعث نوسان سطح قند خون می‌شود، می‌تواند دهان را در برابر بیماری‌های پریودنتال ناشی از بوی بد دهان آسیب‌پذیر کند. گلوکز اضافی روی دندان و لثه باعث افزایش باکتری‌ها می‌شود و این امر می‌تواند منجر به بیماری لثه، التهاب لثه و عفونت شود. این زمانی است که وضعیت می‌تواند بدتر از فقط بوی بد دهان شود. التهاب ناشی از این بیماری‌ها می‌تواند بر متابولیسم تاثیر بگذارد و در واقع دیابت افراد را بدتر کند.

نگران نباشید این نوع بیماری‌ها نیز درمان دارند. اگر به طور مرتب تحت درمان قرار بگیرید، رژیم غذایی خود را رعایت کنید. به موازات آن مراجعه به دندانپزشکی و رعایت بهداشت دهان و دندان را فراموش نکنید، درمان قطعی خواهد بود.

بوی بد دهان ناشی از معده و درمان آن

اگر دچار ریفلاکس یا بازگشت اسید معده، مشکلات روده یا سایر بیماری‌های گوارشی هستید، می‌تواند باعث بوی نامطبوع تنفس شود. ریفلاکس باعث می‌شود که محتویات معده به داخل گلو و حتی گاهی به دهان بروند که تاثیر مثبتی روی نفس ندارند. در این شرایط به پزشک مراجعه کنید و مطمئن شوید به طور موثری بیماری شما کنترل می‌شود تا بیماری دوم شما یعنی بیماری هالیتوز نیز خودبه‌خود درمان شود.

زخم معده یکی دیگر از دلایل بوی نامطبوع دهان است. در این صورت، علاوه بر مراجعه به پزشک، بهتر است از خوردن غذاهای پر ادویه و لبنیات مزه‌دار خودداری کنید. شاید خوردن مواد پروبیوتیک‌دار مثل ماست و پنیر پروبیوتیک‌دار به شما کمک کنند تا در متعادل‌سازی میکروب‌های معده و روده قدم بردارید.

یکی دیگر از علت‌های بد بویی دهان انسداد روده است. انسداد روده باعث می‌شود دهان بوی بسیار بدی بگیرد؛ یعنی بویی که شبیه بوی مدفوع است. درمان این نوع بوی بد دهان، درمان یبوست است.

بوی بد دهان در صبح

بیشتر افراد هنگام بیدار شدن از خواب صبحگاهی، دهانشان بوی نامطبوعی دارد، اما این امر کاملا طبیعی است. بزاق طبیعی باعث دفع باکتری‌ها و ذرات باقیمانده مواد غذایی از دهان می‌شود و تولید بزاق در دهان هنگام خواب کاهش می‌یابد. دیگر دلیل نیز خشکی دهان در طی شب بوده که به دلیل نخوردن آب و تولید بزاق کمتر توسط بدن است.
در این موقعیت‌ها فقط چند راه حل کوچک می‌توان ارائه داد، قبل از خواب حتما مسواک بزنید، مقدار کمی آب بنوشید. یک عدد لیموترش را به خوبی بشویید، با پوست حلقه‌حلقه کنید و در یک لیوان آب بیندازید، درب لیوان را گذاشته و آن را بالای تخت خود بگذارید که هم‌دما با دمای اتاق و بدن شما باشد؛ شب هنگام که احساس تشنگی به شما دست داد، مقداری از آن بنوشید. این راه برای جلوگیری از بوی بد دهان در صبح بسیار مفید است. امتحان کنید!

استرس و بد بویی دهان

شاید باورش برای خیلی از افراد سخت باشد که داشتن استرس یکی از دلایل بوی بد دهان است. زمانی که فردی استری دارد و قلب او تند می‌زند، نفس‌های تند و پشت سر هم باعث خشکی دهان می‌شود و به طبع نفسی که از دهان خارج می‌شود بوی نامطبوعی می‌دهد. آرامش و مشاوره درمان این دلیل بیماری است.

سخن پایانی

بوی بد دهان با نام پزشکی لاتین هالیتوز، یکی از بیماری‌هایی است که اثرات سو اجتماعی در ارتباطات افراد دارد. این بیماری دلایل بسیار زیادی دارد اما عمده‌ترین دلیل آن به بیماری‌های دهان و دندان بر می‌گردد. با این تفاسیر بهترین راه جلوگیری از بد بو شدن دهان، رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان و مراجعه سالی یک بار به دندان‌پزشک نیز لازم است تا مطمئن شویم که بیماری خاص دهانی وجود ندارد. علت شایع بعدی بوی دهان، خشکی دهان است که با نوشیدن مایعات قابل درمان است. همچنین سایر دلایل نادر دیگر این بیماری و راهکارهای مقابله با آن‌ها نیز بیان شد که با رعایت آن‌ها می‌توانید از این مشکل اجتناب کنید.