درمان پوکی استخوان + معرفی چند تمرین ورزشی
زمان خواندن ۱۰ دقیقه سهشنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ ۱۴:۰۲
درمان پوکی استخوان با دارو از روشهای رایج و موثر در کنترل و حتی درمان پوکی استخوان است. البته به این معنا نیست که در هر مرحله از این بیماری میتوان با مصرف داروها پوکی استخوان را درمان کرد. فراموش نکنید، مقابله با پوکی استخوان، اول پیشگیری با داشتن سبک زندگی سالم و تغذیه سالم و اصولی را میطلبد. با خواندن این مقاله میتوانید درباره درمان پوکی استخوان بیشتر بخوانید و با چند تمرین ورزشی موثر برای پوکی استخوان آشنا شوید.
فهرست مطالب
سلولهای استخوان مانند هر بافت زنده دیگری، مرتبا از بین میروند و با سلولهای جدید جایگزین میشوند. در افراد مبتلا به پوکی استخوان، بافتهای استخوان قبل از اینکه بار دیگر تولید شوند، میشکنند. این اتفاق باعث میشود تا استخوانها تراکم کمتری داشته باشند. درنتیجه، شکننده شده و به راحتی دچار شکستگی و صدمه میشوند.
گرچه درمان قطعی برای پوکی استخوان وجود ندارد، اما روشها و راهکارهایی وجود دارد که میتوان از بروز آن جلوگیری کرد یا حتی با تشخیص به موقع آن را درمان کرد. هدف نهایی تمام روشهای درمانی این است که استخوان را تقویت کنند و مانع از شکستن آن شوند.
روشهای درمان پوکی استخوان معمولا ترکیبی از درمان با دارو و سبک زندگی سالم است که سبب کاهش میزان شکستگی استخوان در بدن شده و حتی در بعضی موارد باعث ساخته شدن استخوان جدید میشوند.
بیماری پوکی استخوان چیست
بسیاری از مردم در سنین بیست سالگی بیشترین حجم استخوان را دارند و بعد از آن هرچه سن افزایش مییابد سرعت از بین رفتن بافت استخوانها بیشتر و سرعت جایگزینی آن کم میشود. برای همین افراد در سنین پیری با احتمال بیشتر مبتلا شدن به پوکی استخوان روبهرو هستند.
همچنین زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. احتمال ابتلا به پوکی استخوان در زنان به دلیل داشتن استخوانهای ظریفتر از مردان، بیشتر است. استروژن هورمونی است که از استخوانها محافظت میکند و در زنان به مقدار بیشتری ترشح میشود. اما، پس از یائسگی در زنان میزان این هورمون کاهش یافته و باعث میشود استخوان بیشتر در معرض شکستگی قرار بگیرد.
چه عواملی خطر پوکی استخوان را افزایش میدهد؟
- سیگار کشیدن
- استفاده از بعضی داروها
- سو تغذیه
- ابتلا به برخی از بیماریها مثل آرتروز رماتوئید و مولتیپل میلوما
درمان دارویی پوکی استخوان
یکی از راهکارهای موثر برای پیشگیری از پوکی استخوان مصرف دارو است، البته دارو درمانی برای درمان پوکی استخوان هم استفاده میشود. قبل از معرفی داروهای تاثیرگذار بر پوکی استخوان باید نکتهای را بررسی کرد. برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان دو دسته دارو وجود دارد:
- داروهایی که مانع جذب استخوان میشوند مانند داروهای بیس فسفوناتها، کلسیتونین، دنوزوماب، استروژن و مهار کنندههای استروژن
- داروهایی که تولید استخوان را افزایش میدهند مثل تری پاراتید که نوعی هورمون پاراتیروئید است
داروهای تاثیرگذار در درمان پوکی استخوان
- بیس فسفونات (Bisphosphonate)
بیس فسفوناتها معروفترین داروی درمان پوکی استخوان هستند و معمولا اولین دارویی هستند که برای زنان در آغاز دوره یائسگی تجویز میشوند. بیس فسفوناتها مانع جذب کلسیم استخوانها به وسیله سلولهای استئوکلاست میشوند.
انواع بیس فسفوناتها عبارتند از:
- آلندرونات - آلندرونات با نام تجاری فوزاماکس هم در پیشگیری و هم در درمان پوکی استخوان مردان و زنان استفاده میشود. از آلندرونات برای درمان پوکی استخوان ناشی از مصرف کورتن هم بهره میبرند. مصرف این دارو درصد تراکم استخوانها را افزایش داده و احتمال شکستن ستون مهرهها و لگن را در اثر پوکی استخوان را کاهش میدهد. آلندورات به صورت قرص خوراکی موجود است که یا باید به صورت روزانه یا هفتگی مصرف کرد. آلندرونات را باید بلافاصله پس از بلند شدن از خواب در صبح با یک لیوان آب و به صورت ناشتا میل کرد و پس از خوردن آن تا نیم ساعت چیزی نخورد و نخوابید.
- ریزدرونات - ریزدرونات نیز شکل دیگری از بیس فسفوناتها هستند که به صورت دوزهای روزانه، هفتگی یا ماهیانه تجویز میشوند. طریقه مصرف آن نیز مثل آلندرونات است. عوارضی مهمی که ممکن است پس از مصرف ریزدرونات ظاهر شوند عبارتند از درد استخوان، مفصل یا عضلهها، تهوع، مشکل بلع، سوزش سر سینه و زخم معده.
- زولدرونیک اسید - زولدریک نیز نام دارویی از داروهای خانوادهبیس فسفوناتهاست که با نام تجاری رکلاست شناخته میشود. این دارو در درمان پوکی استخوان در مردان و زنان موفق عمل کرده و از بروز شکستگی در ناحیههای حساس بدن از جمله ستون مهرهها و لگن جلوگیری میکند. زولدریک، به صورت تزریقی بوده و سالی یک یا دو بار مورد استفاده قرار میگیرد. آمپولهای این دارو در میزان ۵ میلیگرمی به مدت ۱۵ دقیقا تزریق میشوند و قبل از تزریق آن باید از طبیعی بودن سطح کلسیم و کراتینین بدن مطمئن شد.
دیگر داروهای موثر در درمان پوکی استخوان
- کلسیتونین (Calcitonin)
کلسیتونین با نام تجاری میاکلسیک داروی درمان پوکی استخوان برای زنانی است که حداقل ۵ سال از شروع یائسگی آنها گذشته باشد. این دارو برای کاهش احتمال شکستگی ستون مهرهها مصرف میشود و تاثیر کمتری بر کاهش احتمال شکستگی استخوان لگن دارد.
این دارو به صورت اسپری بینی مورد استفاده قرار میگیرد وعوارض آن شامل آبریزش بینی، سر درد، کمر درد و خون دماغ میشود.
- رالوکسیفن (Raloxifene)
رالوکسیفن با نامهای تجاری رالوفن یا اویستا از دیگر داروهای مورد استفاده در درمان پوکی استخوان است. این دارو تنها برای درمان پوکی استخوان در زنان یائسه استفاده میشود.
این دارو در مقدار ۶۰ میلیگرمی در بازار موجود است و میتوان آن را همراه با غذا یا بدون آن مصرف کرد. این دارو تراکم استخوان در ناحیه ستون مهرهها را افزایش میدهد، بنابراین احتمال شکستگی در ستون مهرهها کاهش مییابد. اما تاکنون نتایج قطعی در دست نیست که تاثیرات مثبت آن را بر تقویت استخوانهای لگن تایید کند.
از دیگر تاثیرات این دارو چنین است که احتمال بروز سرطان را در زنانی که خطر ابتلای آنها به سرطان زیاد است، کاهش میدهد.
- تری پاراتید (Teriparatide)
تری پاراتید نوعی هورمون پاراتوئید است که در درمان پوکی استخوان نقش به سزایی دارد. این دارو هم برای زنان و هم برای مردان تجویز میشود. این دارو تاثیر بیشتری بر استخوانهای ستون مهرهها دارد. این دارو به صورت تزریقی است و به شکل یک قلم است که به اندازه یک ماه دارو در خودش دارد و باید هر روز به بیمار تزریق شود. دوره مصرف این دارو حداکثر دو سال است. عوارض این دارو شامل، سرگیجه و درد ساق پا میشود.
- کلسیم و ویتامین دی
حتی وقتی که شما داروهای بالا را برای درمان پوکی استخوان خود مصرف میکنید پزشکان توصیه میکنند همراه آنها مقدار زیادی کلسیم و ویتامین دی مصرف کنید. به این دلیل که مواد معدنی و ویتامین کنار یکدیگر به کاهش روند از بین رفتن استخوانها کمک میکنند. کلسیم ماده اصلی موجود در استخوانهاست و ویتامین دی به جذب بیشتر کلسیم توسط استخوانها کمک میکند. غذاهای حاوی کلسیم شامل، محصولات لبنی، سبزیجات با رنگ سبز تیره،غلات و نانهای غنی شده و دانه سویا میشوند.
طبق توصیه سازمان بین المللی آرتروز و بیماریهای پوستی، لازم است زنان بین سنین ۱۹ تا ۵۰ سال و مردان بین سنین ۱۹ تا ۷۰ سال، هزار میلیگرم کلسیم به طور روزانه مصرف کنند. این سازمان توصیه میکند زنان بین سنین ۵۱ تا ۷۰ و افراد بالای سن ۷۰ سالگی، ۱۲۰۰ میلیگرم کلسیم را به طور روزانه مصرف کنند.
این سازمان درباره مصرف ویتامین دی نیز توصیه کرده است که بزرگسالان زیر ۷۰ سال باید ۶۰۰ IU از ویتامین دی را به طور روزانه مصرف کنند. بزرگسالان با سن بیش از ۷۰ سال نیز باید ۸۰۰ IU ویتامین دی را به صورت روزانه مصرف کنند.
اگر شما به اندازه کافی ویتامین دی و کلسیم دریافت نمیکنید، میتوانید از مکملهای غذایی برای تامین ویتامین دی و کلسیم خود استفاده کنید.
درمان پوکی استخوان با ورزش
وقتی شما مبتلا به پوکی استخوان هستید انجام تمرینات ورزشی علاوه بر اینکه سبب تقویت و استحکام استخوانها میشود، باعث حفظ تعادل شما نیز شده و احتمال زمین خوردن کاهش مییابد. قبل از شروع هر نوع برنامه ورزشی بهتر است ابتدا با دکتر خود مشورت کنید، زیرا پزشک شما فعالیتهای بدنی و ورزشی مناسب شما را میداند و شما را راهنمایی میکند.
هر کسی که مبتلا به پوکی استخوان است میتواند از تمریناتی ورزشی که در ادامه شرح داده میشود بهره ببرد:
-
ورزش برآمدگی پا
هدف از انجام این ورزش برای درمان پوکی استخوان، این است که ناحیههایی از بدن را ورزش دهید که احتمال اثرگذاری پوکی استخوان در آنها بیشتر است. یکی از این ناحیهها، ناحیه کمر است. برای اینکه استخوانهای کمر خود را تقویت کنید تمرین برآمدگی پا را انجام دهید:
- در حالی که ایستادهاید، انگشتان پای خود را به سمت داخل خم کنید. انگار زیر پایتان قوطیای وجود دارد و شما در حال فشرده کردن آن هستید.
- این تمرین را ۴ بار برای یک پا انجام داده و سپس به سراغ پای دیگر بروید.
- اگر حفظ تعادل برای شما سخت است و احتمال دارد زمین بخورید از صندلی، دیوار، میز یا مبل کمک گرفته و به آن تکیه کنید.
-
تمرینات عضلههای دست و بازو
شما میتوانید این تمرینات را با وزنه و دمبلهای یک تا پنج کیلویی انجام دهید یا میتوانید از کشهای مخصوص برای این تمرینات استفاده کنید. این تمرینات بسته به اینکه نشسته یا ایستاده راحتتر هستید میتواند در هر دو صورت انجام شود.
- در هر دست یک وزنه قرار دهید یا بر روی یک کش در حالیکه با دست دو انتهای آن را نگه داشتید بایستید.
- کش یا وزنهها را به سمت قفسه سینه خود بکشید و عضلات دو سر را از قسمت جلو بازو مشاهده کنید.
- بازوها را پایین آورده تا به حالت قبلی خود باز گردید.
- این تمرین را بین ۸ تا ۱۲ بار تکرار کرده و اگر امکان دارد بین هر تمرین استراحت کنید.
-
حرکات شانهها
شما در این تمرین هم به وزنه یا کش نیاز دارید و میتوانید این تمرین را در حالت نشسته یا ایستاده انجام دهید.
- در هر دست یک وزنه قرار دهید یا بر روی یک کش در حالیکه با دست دو انتهای آن را نگه داشتید بایستید.
- با پایین آوردن بازو و دستها و قرار دادن آن در کنار بدن خود شروع کنید.
- به آرامی بازوی خود را جلوی بدن بالا ببرید ولی آرنج خود را قفل نکنید.
- بازوها را تا یک ارتفاعی که راحت هستید و میتوانید بالا ببرید اما این ارتفاع باید کمتر از ارتفاع شانهها باشد.
- این تمرین را بین ۸ تا ۱۲ بار تکرار کرده و اگر امکان دارد بین هر تمرین استراحت کنید.
-
تمرین با توپ بزرگ
این تمرین برای حفظ تعادل شما و تقویت ماهیچهها و عضلات پشت و پا طراحی شده است. این تمرین باید با یک توپ بزرگ انجام شود. همچنین شما باید این تمرین را همراه کسی انجام دهید که مراقب باشد شما تعادل خود را حفظ کرده و زمین نخورید.
- روی توپ بزرگ در حالی کف پایتان کاملا روی زمین قرار گرفته است بنشینید.
- تا حد امکان پشت کمر خود را صاف نگه داشته و این کار را در حالی که بر روی حفظ تعادل خود تمرکز کرده، انجام دهید.
- اگر میتوانید در همان حال این تمرین را انجام دهید. بازوهای خود را از بدن دور کرده به سمت بیرون حرکت داده و نبض دستانتان را به سمت زمین قرار دهید.
- در این وضعیت به مدت یک دقیقه باقی بمانید سپس برخیزید استراحت کرده و دوباره انجام دهید.
- این تمرین را حداقل دو بار در روز انجام دهید.
-
ایستادن روی یک پا
این تمرین باعث حفظ تعادل بیشتر شما میشود.
- به مدت یک دقیقه بر روی یک پا ایستاده و اگر قادر به حفظ تعادل خود نیستید از صندلی یا دیوار کمک بگیرید.
- این تمرین را با پای دیگر هم انجام دهید.
-
اسکات
انجام اسکات سبب تقویت جلوی ساق پا و ناحیه لگن میشود. برای اینکه اسکات موثر واقع شود نیازی نیست خیلی عمیق شدید این ورزش را انجام دهید.
- با باز کردن پاها به عرض کمر آغاز کنید. دستهارا برای راحتی بیشتر روی میز یا مبل قرار دهید تا تعادلتان بیشتر حفظ شود.
- زانوهای خود را به آرامی خم کنید. پشتتان را صاف نگه دارید و به جلو خم شوید تا کشش را در پاهای خود حس کنید.
- تا زمانی اسکات بزنید که رانهایتان با زمین موازی شوند.
- باسن خود را سفت کنید تا به حالت ایستاده باز گردید.
- این تمرین را بین ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
سخن پایانی
این گفته درستی است که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. اما اگر ناگهان با بیماری روبهرو شدیم باید در اولین فرصت روشهای درمانی را به کار گیریم. پوکی استخوان از بیماریهایی است که باید در مراحل اولیه درمان شود. اگرچه انواع روشهای درمانی وجود دارد، اما درمان پوکی استخوان با دارو موثرتر است؛ اگرچه نباید از درمان پوکی استخوان با ورزش و همچنین داشتن رژیم غذایی سالم غافل شد.
نظرات کاربران