کافئین موجود در نوشیدنی‌های مثل قهوه، چای و نوشابه‌های انرژی‌زا می‌تواند خواص شگفت‌انگیزی برای بدن داشته باشد. خواص کافئین در پوست و مو، مقابله با برخی بیماری‌ها و خواص بی‌نظیر آن برای مغز و حافظه خلاصه می‌شود. در این متن به خواص مهم کافئین خواهیم پرداخت و دلایل علمی آن را نیز بیان خواهیم کرد. اگر شما نیز از طرفداران نوشیدنی‌های کافئین دار یا شکلات هستید، این متن را تا انتها مطالعه کنید. همین الان یک فنجان چای یا قهوه آماده کنید و با یک تکه شکلات به خواندن خواص کافئین مشغول شوید.

فهرست مطالب 

• خاصیت کافئین 

• خواص کافئین برای لاغری

  • مصرف کافئین چگونه باعث کاهش وزن می‌شود

  • کدام نوع قهوه چربی سوز است

• خواص کافئین برای پوست

• خواص کافئین برای مو

  • خواص شامپو کافئین چیست

• خواص کافئین برای ورزش و ورزشکاران

• خواص کافئین برای مغز

• دیگر فواید کافئین

خاصیت کافئین 

خواص کافئین برای سلامتی شامل خاصیت‌های متعددی است که در اینجا تنها به مهم‌ترین‌های آن اشاره خواهیم کرد. خواص اصلی کافئین عبارتند از:

خواص کافئین برای لاغری

گفته می‌شود کافئین در کاهش وزن و افزایش متابولیسم بدن تاثیر دارد و باعث کاهش وزن می‌شود. اما آیا این ادعا علمی است؟ برخی تحقیقات و شواهد علمی این ادعا را تایید می‌کنند. البته نمی‌توان با اطمینان بیان کرد که تنها نوشیدن قهوه یا مصرف کافئین می‌تواند باعث کاهش وزن شود.  در این قسمت به طور  مفصل به تاثیر کافئین در کاهش وزن خواهیم پرداخت.

آیا قهوه لاغر می ‌کند

جواب مثبت است. قهوه از چندین ماده‌ محرک بیولوژیکی تشکیل شده که می‌توانند در کاهش وزن موثر باشند. کافئین، کاکائو، اسید کلروژنیک و تئوفیلین از جمله این مواد هستند.

مصرف کافئین چگونه باعث کاهش وزن می‌شود

کافئین با تحریک مغز و افزایش ترشح هورمون اپی نفرین یا آدرنالین، دستور به شکستن و آزاد سازی چربی در بدن را می‌دهد. البته کاهش وزن زمانی رخ می‌دهد که میزان فعالیت بدنی افزایش یابد یا مصرف کالری کاهش یابد. در غیر اینصورت کاهش وزن چشمگیری رخ نمی‌دهد.

کافئین با افزایش متابولیسم در حالت استراحت، نرخ چربی سوزی بدن را افزایش می‌دهد. متابولیسم در حالت استراحت یا همان بی ام آر، یعنی چربی سوزی در حالت بدون تحرک. در این حالت افراد می‌توانند بدون تغییر تحرک بدن، بخورند و چاق نشوند. این حالت در افراد لاغر بیشتر است و با افزایش سن یا چاقی کاهش می‌یابد.

کافئین باعث افزایش ۳ تا ۱۱ درصدی متابولیسم در حالت استراحت می‌شود. البته این خواص کافئین بر روی افراد لاغر بیش‌تر از چاق موثر است.

برخی از شواهد علمی بیان می‌کنند کافئین اشتها را در افراد کاهش می‌دهد و به روند کاهش وزن در این افراد کمک می‌کند.

موانع بر سر راه کاهش وزن با کافئین چیست

موانع متعددی بر سر راه لاغری با کافئین وجود دارد. یکی از این موانع عادت کردن بدن به کافئین است. بدن به کافئین نیز مانند تمام مواد محرک در مدت طولانی مصرف، عادت می‌کند و باید دوز بالاتری مصرف می‌شود تا تاثیر گذشته را داشته باشد. با اینحال دیگر ویژگی‌های موجود در نوشیدنی‌هایی مثل قهوه می‌تواند تا حدی به کاهش وزن کمک کنند.

این را به یاد داشته باشید که مصرف استاندارد کافئین (۴۰۰ میلی‌گرم در روز) بدون خطر است و ممکن است خواص لاغری داشته باشد. مصرف بیش از اندازه خطرناک است و عوارضی را به دنبال دارد. بنابراین در مصرف کافئین دقت کنید. 

کدام نوع قهوه چربی سوز است

قهوه‌هایی که حاوی کافئین باشند، چربی سوز هستند. قهوه‌هایی مثل قهوه‌ی تلخ یا سیاه، قهوه‌ی ترک و قهوه‌ی سبز نیز می‌توانند به کاهش وزن و چربی سوزی کمک کنند.

خواص کافئین برای پوست

خواص کافئین بر پوست از آنتی اکسیدان‌ سرشاری ناشی می‌شود که در آن وجود دارد. این آنتی اکسیدان‌ها خواص متعددی از جمله موارد زیر را برای پوست به ارمغان می‌آورند:

• کاهش پف و التهاب

یکی از خواص کافئین برای دور چشم است. کافئین یک ماده‌ موضعی عالی است که علاوه بر مصرف آن به صورت خوراکی می‌توان از آن در ماسک پوست و مواد بهداشتی برای پوست صورت استفاده کرد. استفاده از کافئین روی پوست صورت باعث بهبود گردش خون زیر پوست می‌شود و به درخشش آن نیز کمک می‌کند. افزایش گردش خون نیز از حالت التهاب و پف اطراف چشم‌ها و صورت می‌کاهد.

• از بین بردن چربی

وقتی از خواص کافئین به صورت موضعی و برای سلولیت‌ها استفاده شود، این ماده قابلیت چربی سوزی دارد. در هر موضعی که کافئین استفاده شود، چربی‌ها را به اسیدهای چرب تبدیل می‌کند و آن‌ها را از طریق جریان خون یا متابولیسم به دی اکسید کربن یا به انرژی تبدیل می‌کند.

• از بین بردن سلولیت

کافئین یکی از ماده‌های اصلی در کرم‌های چربی سوزی و از بین بردن سلولیت است. این ماده با افزایش جریان خون، اسیدهای چرب را از بین می‌برد و تجزیه می‌کند.

• آنتی اکسیدان

موادی مثل کافئین که حاوی آنتی اکسیدان هستند، تولید رادیکال‌های آزاد را در بدن کاهش می‌دهند و به رفع چین و چروک پوست و جلوگیری از به وجود آمدن آن‌ها کمک می‌کنند.

• تولید کلاژن

بعضی از سایت‌های سلامتی ادعا دارند روغن دانه‌ قهوه‌ی سبز به تولید کلاژن و الاستین در پوست کمک می‌کند. روغن دانه‌ی قهوه‌ی سبز حاوی اسیدهای آمینه است که می‌تواند دلیل تولید کلاژن و الاستین برای پوست باشد.

خواص کافئین برای مو

خواص کافئین برای پوست و مو به طور صد در صد از نظر علمی اثبات نشده است. البته تحقیقات موجود و محدود انجام شده در این زمینه بسیاری از این ادعا را ثابت می‌کنند ولی این تحقیقات کافی نیستند.

بر اساس تحقیقات انجام شده خواص کافئین برای مو می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• بازگشت رشد دوباره‌ی مو

ریزش مو می‌تواند بر اثر افزایش سن در خانم‌ها و آقایان رخ دهد. مالیدن موضعی قهوه بر روی پوست سر باعث تحریک فولیکول‌های مو و افزایش رشد آن‌ها می‌شود. همچنین قهوه باعث افزایش گردش جریان خون روی پوست سر شده که به رویش مو و پرپشتی آن می‌انجامد. اگر قهوه به صورت موضعی بر پوست سر مالیده شود، می‌تواند ریزش مو را متوقف کرده و به رشد مجدد موها کمک کند.

یکی از عوامل مهم ریزش مو در آقایان ترشح هورمون جنسی دی هیدرو تستوسترون است. این هورمون به فولیکول‌های مو آسیب جدی می‌رساند. خانم‌هایی هم که سطح این هورمون در آن‌ها افزایش می‌یابد، شاهد کم شدن و ریزش مو خواهند بود.

برخی از تحقیقات نشان می‌دهند کافئین برای ریزش مو، راهکار مناسبی است و می‌تواند از طاسی جلوگیری کنند. همچنین این ماده فولیکول‌های مو را فعال کرده و به رشد دوباره‌ی آن‌ها کمک می‌کند.

• لطافت و درخشندگی مو

اگر شما موهایی خشک، بی‌حالت و شکننده دارید شاید مرطوب کننده بتواند باعث نرمی و لطافت آن‌ها شود. اما در کمال تعجب باید بگوییم که شستن موهای خود با قهوه نیز همین تاثیر را دارد.

قهوه که حاوی کافئین است می‌تواند شاخه‌های موی شما را تقویت کنند و با از بین برن خشکی و شکنندگی، به لطافت نرمی آن‌ها کمک کند.

کافئین باعث پاکنندگی روغن و چربی از روی موهای شما نمی‌شود و با حفظ رطوبت طبیعی موها، ظاهری درخشان و لطیف به موهایتان هدیه می‌کنند. همچنین کافئین با افزایش گردش خون زیر پوست سر، باعث رسیدن مواد مغذی و تغذیه‌ سالم پوست می‌شود.

• خلاص شدن از شر موهای خاکستری

اگر می‌خواهید موهای خاکستری خود را رنگ کنید یا رنگ مو را به طور طبیعی تیره کنید، شستشوی سر با قهوه به کارتان خواهد آمد. قهوه رنگ تیره دارد، بنابراین مانند لکه گیر روی موها عمل می‌کند. اگر موهای قهوه‌ای یا سیاه دارید، این یک راه‌حل سریع برای پنهان کردن مو‌های خاکستری است. برای دیدن نتیجه‌ بهتر، از قهوه‌ی غلیظ مانند اسپرسو استفاده کنید.

خواص شامپو کافئین چیست

شامپوهای کافئین‌دار با مارک‌های مختلف در داروخانه‌ها موجود هستند و در حقیقت این شامپوها یک ماده‌ اصلی به نام کافئین دارند.

شامپوهای کافئین در آزمایشگاه‌ها به نتایج چشمگیری رسیده‌اند، اما در دنیای واقعی هنوز نتوانستند ادعای خود را در زمینه‌ افزایش رشد مو و کاهش ریزش آن اثبات کنند. در نتیجه کمتر توسط پزشکان متخصص پوست و مو توصیه می‌شوند.

این شامپوها ادعا می‌کنند می‌توانند موارد زیر را محقق کنند:

• سرکوب هورمون دی هیدرو تستوسترون که باعث ریزش مو می‌شود

• تحریک رشد مو

• حمایت از رشد قوی و سالم مو

• تشویق ساقه‌ی مو به بلند شدن و کشیدگی بیشتر

خواص کافئین برای ورزش و ورزشکاران

کافئین ماده‌ قوی و تاثیر گذاری است که مصرف یک مقدار از آن باعث افزایش و بهبود عملکرد بدنی، متابولیسم و چربی سوزی می‌شود. موارد زیر می‌توانند علت‌های احتمالی این باشند که چرا کافئین باعث چربی سوزی و افزایش متابولیسم می‌شود:

• سیستم عصبی: کافئین بر سیستم عصبی و مغز تاثیر می‌گذارد تا آن‌ها هوشیارتر عمل کنند و گوش به زنگ باشند. همچنین کافئین خستگی را از بین می‌برد.

• هورمون‌ها: کافئین سبب افزایش ترشح هورمون آدرنالین می‌شود که فعالیت بدن را افزایش می‌دهد و عملکرد را بهبود می‌بخشد.

• چربی سوزی: کافئین می‌تواند توانایی بدن در سوزاندن چربی را از طریق لیپولیز یا تجزیه چربی در سلول‌های چربی افزایش دهد.

• اندورفین: اندورفین بتا احساس سلامتی را افزایش می‌دهد و یک احساس سرخوشی و شادابی را بعد از انجام تمرینات بدنی، تجربه خواهید کرد.

• عضلات: کافئین ممکن است روی قشر حرکتی که بخشی از مغز است و نشانگر فعال شدن عضله است، تأثیر بگذارد.

• دمای بدن: ثابت شده است که کافئین باعث افزایش ترموژنز یا تولید گرما می‌شود که به شما در سوزاندن کالری بیش‌تر کمک می‌کند.

• گلیکوژن: کافئین همچنین ممکن است از ذخیره کربوهیدرات عضلانی جلوگیری کند و این به دلیل افزایش چربی سوزی در بدن رخ می‌دهد. این موضوع می‌تواند عملکرد استقامتی بدن  را افزایش دهد.

• کافئین مقاومت و استقامت بدن افراد ورزشکار را بالا می‌برد و بسیار از ورزشکاران قبل از تمرین از آن استفاده می‌کنند. تاثیر کافئین به قدری است که در بعضی از کشورها مصرف آن، ممنوع اعلام شده است.

• تحقیقات مختلف ثابت کرده‌اند مصرف کافئین در ورزش‌هایی مثل شنا و دوچرخه سواری، بیش‌تر بر روی ورزشکاران حرفه‌ای تاثیرگذار است تا افراد معمولی.

• تحقیقات انجام شده روی ورزش‌های قدرتی، نتایج مثبت کافئین را نشان داده، اما این تحقیقات به دلیل برخی ایرادها قابل استناد نیستند.

خواص کافئین برای مغز

تحقیقات انجام شده  روی مغز تاثیرات مثبت کافئین برای بهبود عملکرد مغز را نشان می‌دهند. هنگامی که شما کافئین مصرف می‌کنید، این ماده جذب جریان خون شده و به مغز منتقل می‌شود. در آنجا کافئین مانع راه انتقال دهنده‌ عصبی به اسم آدنوزین می‌شود.

وقتی این اتفاق می‌افتد، میزان انتقال دهنده‌های عصبی دیگر مانند نوراپی نفرین و دوپامین افزایش می‌یابد. این موضوع باعث بهبود عملکرد سلول‌های عصبی می‌شود.

بسیاری از مطالعات کنترل شده بر روی انسان نشان می‌دهند که کافئین جنبه‌های مختلف عملکرد مغز از جمله حافظه، خلق و خو، هوشیاری، سطح انرژی، زمان واکنش و عملکرد ذهنی عمومی را بهبود می‌بخشد.

دیگر فواید کافئین

علاوه بر موارد گفته شده در بالا کافئین خواص دیگری نیز دارد. برای مثال از بیماری‌های مثل پارکینگسون و آلزایمر پیشگیری می‌کند. کافئین باعث بهبود حافظه در افراد می‌شود.

برخی شواهد نشان می‌دهند که کافئین به محافظت از افراد در برابر اختلال چشمی معروف به بلفارواسپاسم کمک می‌کند. این وضعیت ناشی از عملکرد غیر طبیعی مغز، باعث می‌شود افراد بی‌وقفه پلک بزنند و می‌تواند آن‌ها را از نظر عملکرد چشم، نابینا کند.

محققان دریافته‌اند که کافئین به محافظت از عدسی چشم در برابر صدمه‌ای که می‌تواند منجر به تشکیل آب مروارید شود، کمک می‌کند.

برخی از دانشمندان معتقدند، کافئین در برابر بعضی از سرطان‌های پوست از افراد محافظت می‌کند. تحقیقاتی که روی پوست موش‌ها در آزمایشگاه انجام شد، نشان داد کافئین در برابر آسیب نور ماورا بنفش که باعث به وجود آمدن برخی سرطان‌های پوست است، مقاومت می‌کند.

در برخی تحقیقات انجام شده راجع به کافئین، رابطه‌ مستقیمی بین مصرف کافئین و دیابت نوع دو مشاهده شده است. در این تحقیقات، افرادی که مصرف کافئین خود را افزایش داده‌اند، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در آن‌ها کاهش یافته است. البته باز هم تحقیقات بیش‌تری برای اثبات علمی این موضوع لازم است.

همچنین تحقیقات دیگر از تاثیر نوشیدن قهوه و مصرف کافئین بر کاهش احتمال سکته صحبت می‌کنند. در این تحقیقات افرادی که بیش از یک فنجان قهوه می‌نوشند، ۲۲ تا ۲۵ درصد خطر سکته‌ی کم‌تری دارند.

افراد دیگر در تحقیقاتی دیگر متوجه شده‌اند مصرف کافئین با کاهش احتمال سنگ کلیه رابطه‌ مستقیم دارد.

کافئین ممکن است از افراد در برابر بروز سرطان‌های زیر محافظت کند:

خطر کمتری برای سرطان آندومتر

کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات

محافظت در برابر سرطان سر و گردن

محافظت در برابر سرطان پستان

سخن پایانی

پس نوشیدن یک یا دو فنجان قهوه در روز اکنون کاری بسیار خوشایند و مرتبط با سبک زندگی سالم به نظر می‌آید. چرا که با نوشیدن این دو فنجان از بدن خود در برابر بسیاری بیماری‌ها محافظت می‌کنیم، از پوست و موی خود مراقبت می‌کنیم و عملکرد مغز و فعالیت بدنی خود را بهبود می‌بخشیم. این بود چشمه‌ای از خواص بی نظیر و بعضا نادیده‌ی ماده‌ای به نام کافئین. البته کافئین ماده‌ای است که باید در مصرف آن اعتدال را رعایت کنیم. مصرف بیش از حد آن نیز مشکلات جدی را به دنبال دارد. نوشیدن همان دو فنجان قهوه باعث می‌شود که بتوانیم از خواص کافئین استفاده کنیم. البته از کافئین می‌توان به صورت موضعی در شامپو، ماسک صورت یا مو و محصولات بهداشتی استفاده کرد.