علائم عفونت ادراری چیست و چگونه درمان می‌شود

سوزش و ناراحتی هنگام ادرار کردن یا احساس خالی نشدن مثانه، اتفاق ناخوشایندی است که بیشتر افراد حداقل یکبار در طول عمر خود آن را تجربه می‌کنند. این علائم نشان‌دهنده عفونت ادراری هستند که مشکلی شایع است، به ویژه اگر شما یک خانم باشید. با خواندن این مطلب از علت و علائم این مشکل آگاه شده و با روش پیشگیری و درمان عفونت ادراری آشنا می‌شوید.

فهرست مطالب

• عفونت ادراری چیست
• علائم عفونت ادراری کدامند
• علت ابتلا به عفونت ادراری چیست
• چه آزمایشی برای تشخیص عفونت ادراری لازم است
• روش درمان عفونت ادرار چیست
• چگونه از این مشکل پیشگیری کنیم

عفونت ادراری چیست

عفونت ادراری (UTI)، یکی از رایج‌ترین عفونت‌هاست و زمانی رخ می‌دهد که هریک از بخش‌های سیستم ادراری دچار عفونت باکتریایی شوند. سیستم ادراری از کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادرار تشکیل می‌شود. این مشکل را اصطلاحا «سوزش ادرار» نیز می‌نامند، اما هر سوزش ادراری نشان‌دهنده عفونت نیست.
عفونت ادراری بسته به بخشی که درگیر شده نام‌گذاری می‌شود:

• عفونت مثانه یا سیستیت
• عفونت مجرای ادرار یا اورتریت 
• عفونت کلیه یا پیلونفریت 

این مشکل را بر اساس شدت آن نیز می‌توان تقسیم‌بندی کرد. عفونت ادراری ساده تنها مثانه را درگیر می‌کند و می‌تواند با سوزش و درد به ویژه هنگام ادرار، همراه باشد. سرایت عفونت به کلیه‌ها، نوع مقاوم‌تری از عفونت را ایجاد می‌کند که عفونت ادراری پیچیده نامیده می‌شود و می‌تواند خطرات‌ جدی‌تری برای سلامتی داشته باشد. درمان این نوع عفونت به داروهای قوی‌تری نیاز دارد.

پیشنهاد مطالعه:  همه چیز درباره واکسن گارداسیل

علائم عفونت ادراری کدامند

گاهی اوقات ممکن است عفونت ادراری بدون علامت باشد. علائم عفونت ادراری بسته به ناحیه‌‌ی درگیر متفاوت هستند.

علائم عفونت ادراری در زنان و مردان

UTI تحتانی که مثانه و مجرای ادرار را دچار عفونت می‌کند باعث ایجاد این علائم می‌شود:

• نیاز مکرر به تخلیه ادرار
• درد، ناراحتی یا سوزش هنگام ادرار کردن
• احساس نیاز ناگهانی به ادرار کردن
• احساس خالی‌نشدن مثانه به طور کامل
• درد ناحیه لگن (در زنان)
• ادرار به رنگ کدر، صورتی یا همراه با خون
• بوی شدید ادرار
• خستگی، درد و احساس ناخوشی

در UTI فوقانی کلیه‌ها و حالب‌ها درگیر عفونت شده و علائم آن از این قرارند:

• تب (۳۸درجه سانتیگراد یا بالاتر)
• گیجی
• آشفتگی و بی‌قراری
• درد پشت و پهلو
• لرز
• تهوع و استفراغ

پیشنهاد مطالعه: زگیل تناسلی زنان 

نشانه‌های عفونت ادراری در سالمندان ممکن است با مشکلات دیگر اشتباه گرفته شود. احساس گیجی، تحریک‌پذیری، آشفتگی، لرز (متفاوت از لرز سالمندی) یا خیس‌کردن خود، از علائمی است که در سالمندان مبتلا به عفونت یا افرادی که از سوند ادراری استفاده می‌کنند، دیده شده است.

علائم عفونت ادراری در کودکان و نوزادان

• تب
• ناخوشی به طور کلی (نوزادان ممکن است تحریک‌پذیر باشند یا خوب غذا نخورند)
• خیس‌کردن خودشان در بیداری یا خواب
• استفراغ

علت ابتلا به عفونت ادراری چیست

هر موردی که جلوی تخلیه کامل مثانه را بگیرد یا دستگاه ادراری را تحریک کند، ممکن است باعث ایجاد عفونت ادراری شود.
علاوه بر آن برخی عوامل خطر ابتلا به این عفونت را افزایش می‌دهند:

• سن (ریسک عفونت ادراری در بزرگسالان بیشتر است)
• استراحت طولانی و کاهش تحرک پس از جراحی‌
• سنگ کلیه
• دیابت
• استفاده از سوند ادراری
• برخی سرطان‌ها
• ضعیف‌شدن سیستم ایمنی

عوامل اضافی خطرزا در مردان

بزرگ‌شدن پروستات در مردان، احتمال ابتلا به عفونت ادراری را بالا می‌برد.

پیشنهاد مطالعه: از بیماری‌های مقاربتی چه می‌دانید

عوامل اضافی خطرزا در زنان

زنان به دلیل ساختار متفاوت بدنی بیشتر در خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند. این موارد را در ادامه می‌خوانید:

• کوتاه بودن مجرای ادرار

نزدیک بودن مجرای ادرار به واژن و مقعد در زنان، احتمال انتقال باکتری به دستگاه ادراری را افزایش می‌دهد. از طرفی طول مجرای ادرار در بدن زنان کوتاهتر است و به همین دلیل عفونت سریع‌تر به مثانه می‌رسد.

• رابطه جنسی 

فشار وارد شده بر دستگاه ادراری هنگام رابطه جنسی دخولی، ممکن است باکتری‌ها را از اطراف مقعد به مثانه منتقل کند. رابطه جنسی دهانی نیز می‌تواند باکتری‌ها را وارد مجرای ادرار کند. ادرار کردن پس از رابطه جنسی به کاهش خطر این عامل کمک می‌کند.

• استفاده از کاندوم

کاندوم‌های لاتکس بدون روغن باعث ایجاد اصطکاک و تحریک پوست در حین رابطه جنسی شده و احتمال ایجاد عفونت ادراری را بالا می‌برند. برخی کاندوم‌ها نیز با مواد اسپرم‌کش پوشیده شده‌اند که میکروبیوم واژن را از بین برده و فضا را برای ایجاد عفونت مناسب می‌کند. با این وجود دلایل زیادی برای استفاده از کاندوم وجود دارد. برای جلوگیری از ایجاد اصطکاک،‌ از لوبریکانت (روان‌کننده‌) بر پایه آب استفاده کنید.

• دیافراگم‌

دیافراگم ضد بارداری وسیله‌ای است که برای پیشگیری از بارداری در زنان استفاده می‌شود. استفاده از دیافراگم می‌تواند مجرای ادرار را تحت فشار قرار دهد یا تخلیه کامل ادرار را دچار مشکل کند. 

• کاهش سطح استروژن

نتایج مطالعات نشان می‌دهند که احتمال ابتلا به عفونت ادراری در زنان یائسه بیشتر است. کاهش سطح استروژن که یکی از تغییرات هورمونی بعد از یائسگی است، سطح باکتری‌های طبیعی واژن را تغییر می‌دهد که موجب افزایش ریسک عفونت می‌شود.

• بارداری

بارداری نیز از شرایطی است که می‌تواند علت ابتلا به عفونت ادراری باشد. در این دوران سطح هورمون پروژسترون در بدن مادر بالا می‌رود، پروژسترون بالا حالب‌ها را گشاد می‌کند. بزرگ‌شدن رحم بر مثانه و حالب‌ها فشار می‌آورد و تمام این موارد احتمال عفونت را افزایش می‌دهند.

پیشنهاد مطالعه: خواص درمانی پونه کوهی

چه آزمایشی برای تشخیص عفونت ادراری لازم است

اگر علائمی مانند سوزش ادرار یا آنچه در بالا گفته ‌شد را تجربه کردید، ممکن است به عفونت مبتلا شده باشید. پزشک علائم شما را بررسی کرده و برای تشخیص قطعی از شما می‌خواهد آزمایش ادرار بدهید. بررسی تعداد گلبول‌های سفید در ادرار و کشت ادرار از نظر باکتری و قارچ به تشخیص پزشک کمک می‌کند.

در صورتی که احتمال ابتلا به عفونت دستگاه ادراری فوقانی (کلیه و حالب‌ها) وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به آزمایش خون نیز داشته باشید.

در بیشتر موارد عفونت ادراری پس از درمان به طور کامل خوب می‌شود، اما برخی افراد به UTI مزمن مبتلا می‌شوند. عفونت ادراری مزمن با درمان از بین نمی‌رود یا دوباره عود می‌کند. در این حالت پزشک ممکن است دستگاه ادراری را از نظر داشتن ناهنجاری یا انسداد مورد آزمایش قرار دهد.
به طوری معمول آزمایش‌های مورد نیاز از این قرارند:

• تصویربرداری تشخیصی

در این روش دستگاه ادراری به کمک سونوگرافی، سی‌ تی‌ اسکن، ام آر آی، ردیابی پرتو یا اشعه ایکس ارزیابی می‌شود.

• اورودینامیک

این روش نحوه ذخیره و تخلیه ادرار را بررسی می‌کند.

• سیستوسکوپی

 یک دوربین کوچک از طریق مجرای ادراری وارد می‌شود و پزشک به کمک آن دستگاه ادراری و مثانه را بررسی می‌کند.

روش درمان عفونت ادرار چیست

روش درمان عفونت ادرار یا آنچه عموم سوزش ادرار می‌نامند، به علت آن بستگی دارد. پزشک با مشاهده نتیجه آزمایش‌ها، نوع عفونت را تشخیص می‌دهد و داروی مناسب برای درمان عفونت ادراری را تجویز می‌کند. اگر منشا عفونت باکتری باشد، شما نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک خواهید داشت.

شکل آنتی‌بیوتیک مصرفی بستگی به این دارد که کدام بخش درگیر عفونت شده است. معمولا برای درمان UTI تحتانی از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و برای درمان UTI فوقانی از آنتی‌بیوتیک وریدی کمک گرفته می‌شود.

در درمان عفونت ادراری مهم‌ترین نکته تکمیل دوره درمان است. علائمی مانند سوزش ادرار یا درد، پیش از درمان کامل از بین می‌روند و شخص ممکن است تصور کند دیگر نیازی به خوردن آنتی‌بیوتیک ندارد. در این حالت احتمال ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی وجود دارد که در آن باکتری‌ها مقاوم شده و با داروی آنتی‌بیوتیک از بین نمی‌روند. بنابراین در صورت تجویز دارو، آن را تا انتهای دوره درمان مصرف کنید.

فردی که علائم عفونت را تجربه می‌کند در این شرایط باید فورا به پزشک مراجعه کند:

• بارداری
• سالمندی
• سرطان، دیابت، ام اس، آسیب نخاعی 
• سنگ کلیه و سایر مشکلات دستگاه ادراری
• سپری کردن دوران نقاهت پس از جراحی اخیر دستگاه ادراری

پیشنهاد مطالعه: درمان خانگی عفونت ادراری

چگونه از این مشکل پیشگیری کنیم

همیشه پیشگیری بهتری از درمان است، به همین دلیل بهتر است راه‌های پیشگیری از سوزش ادرار و ابتلا به عفونت را بدانید.

• آب کافی بنوشید.
• به محض احساس نیاز به ادرار، این کار را انجام بدهید. عجله نکنید و مطمئن شوید که مثانه شما خالی شود.
• خانم‌ها هنگام استفاده از دستمال کاغذی، باید این کار را از سمت جلو به عقب انجام بدهند.
• لباس زیر نخی بپوشید. از پوشیدن لباس‌های پلاستیکی و تنگ خودداری کنید.
• به جای حمام در وان، دوش بگیرید. در حمام روی زمین و ترجیحا صندلی پلاستیکی ننشینید.
• از شوینده‌ یا خوشبوکننده‌های مخصوص ناحیه تناسلی که حاوی مواد معطر هستند استفاده نکنید.
• قبل از رابطه جنسی، ناحیه تناسلی را تمیز کنید.
• بعد از رابطه جنسی ادرار کنید تا باکتری‌ها از مجرای ادرار خارج شوند.

سخن آخر

همانطور که گفتیم بیشتر افراد به ویژه زنان در طول عمر خود بارها عفونت ادراری را تجربه می‌کند. این مشکل پس از تشخیص توسط پزشک به کمک آنتی‌بیوتیک‌ برطرف می‌شود. البته خود شما با رعایت برخی نکات بهداشتی که در بالا گفته شد، می‌توانید از سوزش ادرار پیشگری کنید.