ابتدا باید بدانیم ترامادول چیست، ترامادول یک داروی مسکن مخدر است که برای درمان دردهای متوسط تا شدید در بزرگسالان استفاده می‌شود. بالاترین مدت تاثیرگذاری ترامادول ۲۴ ساعت است و نمی‌توان آن را به مقدار دلخواه برای از کاهش یا برطرف کردن درد استفاده کرد.

ترامادول متعلق به گروهی از داروهاست که از مواد مخدر مشتق شده و نقش تسکین‌دهندگی دارند. به رغم کاربرد پزشکی و درمانی این دارو، مصرف نادرست آن ممکن است با عوارض جانبی همراه شده و جان فرد را به خطر بیا‌ندازد. در ادامه به بیان موارد مصرف و عوارض ترامادول می‌پردازیم.

آنچه در این مطلب می‌خوانید:

موارد مصرف ترامادول

چگونگی مصرف قرص ترامادول

 اثربخشی ترامادول

اوردوز با ترامادول

عوارض ترامادول

روش نگهداری قرص ترامادول

تداخل دارویی ترامادول

نکاتی درباره قرص ترامادول که بهتر است بدانید

موارد مصرف ترامادول

ترامادول برای تسکین دردهای متوسط ​​تا شدید، مانند دردهای مرتبط با سرطان، پوکی استخوان و سایر بیماری‌های اسکلتی-عضلانی به کار رفته و اغلب، بعد از عمل جراحی تجویز می‌شود. همچنین، ترامادول برای درد‌های عصبی نیز ممکن است موثر باشد. این دارو، در مقایسه با سایر داروهای مشابه خود، به احتمال کمتری موجب افسردگ تنفسی (دپرسیون تنفسی) شده و معمولا در دسترس عموم قرار دارد.

چگونگی مصرف قرص ترامادول

ترامادول را دقیقا مطابق تجویز مصرف و تمام دستورالعمل‌های موجود در برچسب نسخه دنبال کنید. ترامادول می‌تواند تنفس شما را آهسته یا متوقف کند؛ به ویژه هنگامی که تازه شروع به استفاده از این دارو کردید یا هر زمان که دوز مصرف تغییر کرده باشد. هرگز این دارو را در مقادیر بیشتر یا بیشتر از مدت زمان تجویز شده مصرف نخورید. اگر به نظر می‌رسد که این دارو دیگر دردتان را تسکین نمی‌دهد، به پزشک خود اطلاع دهید.

ترامادول حتی در دوزهای منظم هم ممکن است وابستگی ایجاد کند. هرگز این دارو را به شخص دیگری ندهید، به ویژه با فردی که  سابقه مصرف مواد مخدر یا اعتیاد دارد. استفاده از داروهای ضد درد می‌تواند باعث بروز اعتیاد، اوردوز یا مرگ شود به ویژه در کودکان یا افرادی که از داروهای بدون نسخه استفاده می‌کنند. به جز مراکز درمانی، خرید و فروش این دارو و توصیه غیر پزشکی آن، غیر قانونی است.

زمانی که ترامادول مصرف می‌کنید، داروهای مسکن ۲۴ ساعته را کنار بگذارید. ترامادول را می‌توانید همراه با غذا یا بدون غذا مصرف کنید، اما هر روشی را که در ابتدا انتخاب کردید، همان را ادامه دهید. 

اگر قرص ترامادول را استفاده می‌کنید، پوسته قرص ممکن است با مدفوع (حرکات روده) دفع شود. نگران نباشید، به این معنی نیست که مقدار کافی از دارو را دریافت نکرده‌اید. مصرف این دارو را به طور ناگهانی متوقف نکنید، زیرا ممکن است علائم ناخوشایندی داشته باشد. از پزشک خود بپرسید که چگونه می‌توانید بدون خطر مصرف این دارو را کنار بگذارید. 

اگر مصرف یک دوز ترامادول را فراموش کنم چه اتفاقی می‌افتد

از آنجایی که ترامادول برای تسکین درد استفاده می‌شود، به احتمال زیاد مصرف آن را فراموش نخواهید کرد. اما اگر فراموش کردید و تقریبا نزدیک زمان دوز بعدی‌ یادتان افتاد، از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید. به خاطر بسپارید که برای جبران دوز از دست رفته، داروی اضافی مصرف نکنید.

اگر بیش از اندازه ترامادول مصرف کنم، چه اتفاقی می‌افتد

به اورژانس مراجعه کنید. مصرف بیش از حد ترامادول می‌تواند کشنده باشد، به ویژه در کودکان یا افرادی که از داروهای بدون نسخه استفاده می‌کنند. علائم اوردوز ممکن است شامل ضربان قلب آهسته، خواب آلودگی شدید، عرق سرد، تنفس بسیار کند یا حالت کما شود.

 اثربخشی ترامادول

تقریبا دو ساعت پس از خوردن قرص ترامادول‌ سریع آزادشونده (آنی رهش) سطح این ماده به بالاترین میزان خود در بدن می‌رسد. در عوض، بالاترین سطح ترامادول‌های طولانی اثر، طی ده تا دوازده ساعت اتفاق می‌افتد. نوع پاسخی بدن به ترامادول، در افراد مختلف متفاوت است. در شرایطی که میزان درد یکسان باشد، برخی از افراد در مقایسه با سایرین، به دوزهای بالاتری از ترامادول نیاز پیدا می‌کنند.
شروع مصرف ترامادول با کمترین دوز ممکن و افزایش تدریجی آن، به کاهش عوارض جانبی این دارو مثل تهوع، سرگیجه و سردرد کمک می‌کند.
به منظور جلوگیری از بروز عوارض ترک ترامادول، بهتر است که مصرف آن را به صورت تدریجی متوقف کنید. برای این کار پزشک به شما برنامه مشخصی می‌دهد.

علائم ترک ترامادول شامل مانند اضطراب، عرق کردن، بی‌خوابی، حالت تهوع، اسهال، درد و مو به تن سیخ شدن، زمانی بروز پیدا می‌کند که فرد پس از یک دوره طولانی مصرف ترامادول، آن را به صورت ناگهانی قطع کند. بنابراین، قطع مصرف این دارو باید به صورت تدریجی انجام شود.

 اوردوز با ترامادول

چنانچه با مصرف ترامادول هر یک از این نشانه‌های اوردوز را مشاهده کردید، بی‌درنگ به فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید:

• تغییر در هوشیاری
• کاهش آگاهی یا پاسخگویی
• اختلال تنفسی
• ضعف عضلانی
• سبکی سر
• از دست دادن هوشیاری
• تنگ شدن مردمک چشم
• خواب‌آلودگی شدید
• ضربان قلب آهسته یا نامنظم
• خستگی غیرمعمول

اعتیاد به ترامادول، سوء مصرف و استفاده نادرست

مصرف ترامادول هیدروکلراید، بیماران و سایر مصرف کننده‌ها را در معرض خطر اعتیاد، سوء مصرف و استفاده نادرست قرار می‌دهد که ممکن است منجر به اوردوز و مرگ شود. بنابراین پزشک موظف است، قبل از تجویز ترامادول هیدروکلراید، عوامل خطر را در هر بیمار ارزیابی کرده و همه بیماران را به طور مرتب تحت نظر داشته باشد تا از بروز این تغییرات و عوامل خطرساز آگاه شود.

در صورت داشتن هرکدام از مشکلات زیر، برای مصرف ترامادول با پزشک مشورت کنید:

• مشکلات تنفسی، وقفه تنفسی در خواب
• بیماری کبد یا کلیه
• مشکلات ادرار
• مشکلات کیسه صفرا، لوزالمعده یا تیروئید
• اختلال معده
• بیماری روانی یا اقدام به خودکشی

عوارض ترامادول

ترامادول همراه با تاثیرات مورد نظر، ممکن است اثرات ناخواسته‌ای را ایجاد کرده و در صورت بروز آن‌ها ممکن است به مراقبت‌های پزشکی نیاز باشد. اگرچه همه این عوارض جانبی ممکن است رخ ندهد.

برخی عوارض جانبی ترامادول ممکن است نیازی به مراقبت پزشکی نداشته باشد و در طول درمان و با عادت کردن بدن به دارو، از بین می‌رود. همچنین پزشک شما می‌تواند راه‌هایی برای جلوگیری یا کاهش برخی از این عوارض جانبی پیشنهاد دهد. اگر هر یک از عوارض جانبی زیر ادامه پیدا کرد یا باعث آزار شما می‌شود، با پزشک صحبت کنید.

این عوارض ممکن است کمتر اتفاق بیفتد:

• کاهش حس لامسه، یا حس لامسه غیر طبیعی 
• تاول‌های زیر پوستی
• نفخ
• خون در ادرار
• افزایش فشار خون
• تاری دید
• اختلال در راه رفتن و حفظ تعادل
• درد یا احساس ناراحتی در قفسه سینه
• لرز
• ادرار تیره
• ادرار سخت
• سرگیجه هنگام بلند شدن از حالت دراز کشیده یا نشسته
• غش کردن
• ضربان قلب سریع
• تکرر ادرار
• ورم معده یا شکم درد
• سو هاضمه
• ضربان قلب نامنظم
• از دست دادن حافظه
• بی‌حسی و احساس سوزن شدن صورت، انگشتان دست یا انگشتان پا
• احساس درد در بازوها، پاها و یا کمر به ویژه درد در پشت ساق پاها یا پاشنه‌ها در اثر فشار
• احساس درد یا ناراحتی در بازوها، فک، کمر یا گردن
• احساس درد در معده، پهلو یا شکم (احتمالا در پشت بدن نیز احساس درد خواهید داشت)
• دست‌ها و پاهای رنگ پریده، کبود یا سرد
• تب مکرر
• توهم (دیدن، شنیدن یا احساس کردن چیزهایی که وجود ندارند)
• تشنج
• گرفتگی شدید
• حالت تهوع شدید
• قرمزی، تورم و خارش شدید پوست
• حس پر بودن معده
• تعریق
• تورم دست‌ها، مچ پاها یا قسمت‌های پایین پاها
• لرزش و لرزیدن دست ها یا پاها
• مشکل در انجام کارهای روزمره
• ضربان ضعیف یا عدم جود ضربان در پاها
• چشم یا پوست زرد رنگ

عوارض ناشناخته

• تحریک‌پذیری یا بیش‌برانگیختگی
• گیجی
• سرفه
• تیرگی پوست
• اسهال
• مشکل در بلع
• سرگیجه
• تب
• کهیر، خارش، بثورات پوستی
• ضربان نامنظم قلب به صورت مکرر 
• بی‌اشتهایی
• افسردگی روحی
• حالت تهوع
• رفلکس‌ بیش‌فعال (واکنش بیش‌ از حد)
• از بین رفتن هماهنگی اعضای بدن 
• ایجاد پف یا تورم در پلک‌ها، اطراف چشم، صورت، لب و زبان
• بی‌قراری
• لرزش
• هیجان غیر عادی و ناتوانی در کنترل کارهای روزانه همچون صحبت کردن 
• گرفتگی قفسه سینه
• پرش عضلات
• خستگی یا ضعف غیرمعمول
• استفراغ

تشنج ترامادولی

تاکنون، گزارش‌های بسیاری از خطر تشنج در بیمارانی که ترامادول مصرف می‌کنند، به ثبت رسیده است. در صورتی که ترامادول را در دوزهای بیشتر از آنچه توصیه شده مصرف کنید، خطر تشنج بیشتر می‌شود. این خطر در افرادی که دچار صرع هستند یا افرادی که داروهای ضد افسردگی یا داروهای مخدر مصرف می‌کنند، افزایش می‌یابد. 

دپرسیون تنفسی حاد 

ممکن است با مصرف قرص ترامادول هیدروکلرید، افسردگی تنفسی جدی، خطرناک و یا حتی کشنده بروز پیدا کند. بر دپرسیون تنفسی به ویژه در هنگام شروع مصرف ترامادول هیدروکلرید یا افزایش دوز آن، نظارت داشته باشید. برای مصرف باید ترامادول هیدروکلرید را ببلعید، از تکه کردن، شکستن، جویدن، خرد کردن یا حل کردن قرص‌ها خودداری کنید تا در معرض دوز کشنده ترامادول قرار نگیرید.

شوک آنافیلاکسی

این واکنش آلرژیک کشنده به ندرت با مصرف ترامادول رخ می‌دهد و در صورت بروز، معمولا با مصرف دوز اولیه آن، اتفاق می‌افتد. علائم آلرژیک شایع‌تری که با ترامادول ایجاد می‌شوند عبارتند از خارش، راش پوستی و مشکلات تنفسی. افرادی که سابقه واکنش‌های آلرژیک به کدئین یا مواد مشابه را دارند، نباید از ترامادول استفاده کنند.

بی‌درنگ با پزشک خود تماس بگیرید اگر:

• در خواب تنفس پر سر و صدا داشتید، ناله می‌کنید، تنفس کم‌عمق دارید یا نفس کشیدن شما در طول خواب متوقف می‌شود.
• ضربان قلب آهسته یا نبض ضعیفی دارید.
• احساس سبکی سر دارید، انگار می‌خواهید از هوش بروید.
• دچار تشنج شدید.
• قاعدگی‌تان عقب افتاده است.
•  احساس ناتوانی جنسی، مشکلات جنسی، از دست دادن علاقه به رابطه جنسی را تجربه می‌کنید.
• حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، سرگیجه، بدتر شدن احساس خستگی یا ضعف دارید. 

احتمال بروز عوارض جانبی جدی در افراد مسن و افرادی که اضافه‌وزن دارند، دچار سوء تغذیه و یا ناتوانی هستند، بیشتر است.

استفاده طولانی‌مدت از داروهای مخدر ممکن است بر قدرت باروری مردان و زنان تاثیر بگذارد. مشخص نیست که آیا اثرات مواد مخدر بر باروری دائمی است یا خیر.

مصرف ترامادول در کودکان و نوجوانان کمتر از ۱۸ سال

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، مصرف ترامادول‌های آنی رهش یا سریع آزاد شونده (Immediate-release capsules) را برای کودکان زیر ۱۲ سال و ترامادول‌های طولانی اثر (Extended-release capsules) را برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع کرده است.

این دارو را به افراد زیر ۱۸ سال که اخیرا جراحی برای برداشتن لوزه‌ها یا آدنوئید‌ها انجام داده‌اند، ندهید. از دادن این دارو به کودکان بین ۱۲ تا ۱۸ سال که دچار مشکلات تنفسی هستند، خودداری کنید.

مصرف ترامادول در بارداری

اگر در زمان بارداری از قرص ترامادول استفاده می‌کنید، ممکن است کودک شما به دارو وابسته شود. این مساله ممکن است بعد از به دنیا آمدن کودک، زندگی‌اش را تهدید کرده و نوزادان وابسته به دارو، احتمالا پس از تولد برای چندین هفته به درمان پزشکی نیاز پیدا کند. اگر باردار هستید یا قصد دارید باردار شوید، از پزشک مشورت بخواهید.

سندرم ترک مواد مخدر در نوزادان

استفاده طولانی‌مدت از ترامادول هیدروکلرید در دوران بارداری می‌تواند منجر به سندرم ترک مواد مخدر در نوزادان شود (علائمی شبیه به ترک مواد مخدر) و در صورت عدم تشخیص و درمان، ممکن است خطر مرگ را به همراه داشته باشد. چنانچه، استفاده از طولانی مدت از این ماده، برای یک زن باردار ضروری است، بیمار باید از خطر ابتلای نوزاد به سندرم ترک مواد مخدر آگاه شود و مطمئن باشد که درمان مناسب آن نیز وجود دارد. 

در هنگام مصرف قرص ترامادول از شیردهی به نوزاد خودداری کنید. این دارو می‌تواند به شیر مادر راه یابد و باعث خواب آلودگی، مشکلات تنفسی یا مرگ کودک شیرخوار شود.

روش نگهداری قرص ترامادول

دارو را در دمای اتاق و به دور از گرما و رطوبت نگهداری کنید. ترامادول دارویی است که ممکن است مورد سوء استفاده قرار بگیرد، بنابراین حواستان باشد که کسی از داروی شما استفاده نکرده یا این دارو را بدون نسخه مصرف نکند.

داروهای مخدر باقی‌مانده را نگه ندارید. مصرف تصادفی یا ناردست تنها یک دوز این داروها می‌تواند در برخی افراد منجر به مرگ شود. از داروساز خود بخواهید به شما بگوید با باقی‌مانده داروها چه کنید. اگر جایی برای بازگرداندن اضافی داروها وجود ندارد، داروی باقی‌مانده را با خاک بستر گربه و یا تفاله قهوه مخلوط کرده و در یک کیسه پلاستیکی سر بسته گذاشته و آن را درون سطل زباله بیندازید.

تداخل دارویی ترامادول

در صورت شروع یا توقف مصرف برخی دیگر از داروها، ممکن است دچار مشکلات تنفسی یا علائم ترک دارو شوید. در صورتی که داروهای آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدقارچ، داروهای قلب یا فشار خون، داروهای تشنج یا داروهایی که برای درمان ایدز یا هپاتیت سی استفاده می‌شوند، مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید.

ترامادول می‌تواند با بسیاری از داروهای دیگر تداخل داشته باشد و باعث عوارض جانبی خطرناک یا مرگ شود. مطمئن شوید چنانچه از داروهای زیر استفاده می‌کنید، پزشک در جریان است:

• داروهای سرماخوردگی یا حساسیت
• داروهای آسم برونشیتی
•  داروی بیماری مزمن انسداد ریه
•  داروی ادرارآور
• داروهایی برای بیماری حرکتی
• داروی سندرم روده تحریک‌پذیر یا مثانه بیش فعال
• سایر داروهای مخدر، داروهای ضد درد مخدر یا داروهای ضد سرفه تجویز شده
• داروی آرام‌بخش مانند والیوم، دیازپام، آلپرازولام یا زانکس، لورازپام، کلونازپام و میدازولام
• داروهایی که باعث خواب آلودگی شما شده یا تنفس را کند می‌کند، قرص خواب‌آور، شل کننده عضلات، دارو برای درمان اختلالات خلقی یا بیماری روانی
• داروهایی که بر میزان سروتونین بدن تاثیر می‌گذارد، داروهای محرک
• داروهایی افسردگی
• داروی بیماری پارکینسون
• داروی سردردهای میگرنی
• داروی عفونت‌های جدی یا تهوع و استفراغ

لیستی که در اینجا آورده شده است، کامل نیست. سایر داروهای با نسخه یا بدون نسخه نیز ممکن است با ترامادول تداخل داشته باشند، از جمله ویتامین‌ها و محصولات گیاهی.

همانطور که می‌دانید مصرف الکل مضرات زیادی برای سلامتی دارد و باید از آن اجتناب کرد. مصرف الکل به ویژه همراه ترامادول می‌تواند خطرناک و کشنده باشد. ترامادول و الکل، هر دو به عنوان کاهش‌دهنده فعالیت سیستم عصبی مرکزی عمل کرده و بر مغز تاثیر می‌گذارند و عملکرد آن را کند می‌کنند. تاثیر این مواد می‌تواند بدتر هم باشد، ترامادول و الکل می‌توانند باعث دپرسیون تنفسی و بروز مشکلات تنفسی شوند. 

در صورت مصرف الکل و قرص ترامادول، ممکن است عوارض جانبی زیر را تجربه کنید:

• اضطراب
• از دست دادن هوشیاری
• مشکلات تنفسی
• فشار خون بسیار پایین
• توهم
• از دست دادن حافظه
• اسهال
• تشنج
• انجام رفتارهای خطرناک و به خطر انداختن جان دیگران

نکاتی درباره قرص ترامادول که بهتر است بدانید

• مصرف تصادفی حتی یک دوز ترامادول هیدروکلرید به ویژه توسط کودکان، می‌تواند منجر به اوردوز کشنده شود.
• به خاطر داشته باشید که این دارو و تمام داروهای دیگر را از دسترس کودکان دور نگه دارید. هرگز داروهای خود را با دیگران به اشتراک نگذارید و از ترامادول فقط برای مواردی که تجویز شده، استفاده کنید.
• در صورت وجود خطر خودکشی یا اعتیاد، استفاده از قرص ترامادول به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
• چنانچه مشکلات شدید تنفسی و انسداد معده یا روده دارید یا اخیرا از داروهای آرام‌بخش، بیهوش‌کننده، مخدر یا مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAO)، استفاده کرده‌اید، بایستی از مصرف این ماده خودداری کنید. 
• ترامادول می‌تواند تنفس شما را کندتر یا متوقف کند و احتمال ایجاد وابستگی به این دارو وجود دارد. استفاده نادرست از این دارو می‌تواند باعث ایجاد اعتیاد، اوردوز یا مرگ شود، به ویژه در کودکان یا اشخاصی که بدون نسخه از آن استفاده می‌کنند.
• استفاده از این دارو به همراه داروهای دیگر که باعث خواب آلودگی می‌شوند یا ریتم تنفسی را آهسته می‌کنند، می‌تواند عوارض جانبی مرگ‌آوری را ایجاد کند.
• این دارو ممکن است قدرت تفکر یا واکنش‌ را مختل کند. تا زمانی که بدانید این دارو بر شما چه تاثیری می‌گذارد، از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات خودداری کنید. سرگیجه یا خواب آلودگی شدید می‌تواند باعث سقوط یا حوادث دیگر شود.