درمان بیماری کبد چرب
کبد چرب چیست و چگونه از آن رهایی یابیم؟
زمان خواندن ۵ دقیقه پنج‌شنبه ۰۷ فروردین ۱۳۹۹ ۱۲:۴۲
اینکه کبد به اصطلاح دچار چربی شود یکی از بیماری‌های عصر جدید است. در واقع اگر کبد چرب درمان نشود ممکن است پیشرفت کند و به بیماری جدی‌تر کبد و بروز سایر مشکلات سلامتی بیانجامد. ما در این مقاله به شما در مورد ابعاد مختلف بیماری کبد چرب توضیح می‌دهیم.
آن‌چه در مطلب زیر خواهید خواند:
کبد چرب چیست؟
عوامل ایجاد کننده کبد چرب کدامند؟
علایم کبد چرب
راهبردهای مربوط به رژیم غذایی برای رهایی از کبد چرب
گنجاندن غذاهای تقویت کننده کاهش چربیهای کبد در رژیم غذایی
ورزش‌هایی که می‌توانند به کاهش چربی کبد کمک کنند
مکمل‌هایی که موجب بهبود کبد چرب می‌شوند
تاثیر خار مریم در درمان کبد چرب
استفاده بربرین بر درمان کبد چرب
نقش اسیدهای چرب امگا ۳ در درمان کبد چرب
چگونه از شر کبد چرب رها شویم؟
کبد چرب چیست؟
بیماری کبد چرب زمانی روی می‌دهد که چربی بیش از حد در سلول‌های کبد تجمع یابد. وجود مقدار اندکی چربی در این سلول‌ها طبیعی است، ولی در صورتی‌که بیش از پنج درصد کبد را چربی تشکیل دهد کبد چرب محسوب می‌شود. مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند به ایجاد کبد چرب منجر شود، ولی در بسیاری موارد نیز نقشی در آن ندارد.
برخی موارد کبد چرب در دسته گسترده بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) قرار می‌گیرد که شایع‌ترین بیماری کبد در بزرگسالان و کودکان در کشورهای غربی است.
کبد چرب غیرالکلی (NAFL) مرحله اولیه و برگشت‌پذیر بیماری کبد است که متاسفانه اغلب تشخیص داده نمی‌شود و ممکن است با گذشت زمان به بیماری کبدی جدی‌تری منجر شود که به نام استئاتوهپاتیت غیر الکلی یا NASH شناخته می‌شود.
استئاتوهپاتیت غیرالکلی شامل تجمع بیشتر چربی و التهاب است که به سلول‌های کبد آسیب می‌رساند. این آسیب می‌تواند به فیبروز یا ایجاد بافت اسکار بیانجامد، زیرا در این شرایط سلول‌های کبدی به طور مکرر آسیب می‌بینند و از بین می‌روند.
متاسفانه به دشواری می‌توان پیش‌بینی کرد که کبد چرب با پیشرفت به استئاتوهپاتیت غیرالکلی بدل خواهد شد یا نه؛ استئاتوهپاتیت غیرالکلی خطر ابتلا به سیروز کبدی (التهاب شدید مختل کننده عملکرد کبد) و سرطان کبد را به شدت افزایش می‌دهد. کبد چرب غیرالکلی با افزایش خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی، دیابت و بیماری‌های کلیوی نیز مرتبط است.
جمع‌بندی
کبد چرب زمانی ایجاد می‌شود که چربی زیادی در کبد ساخته شود. کبد چرب در مراحل اولیه قابل برگشت است، اما گاهی با پیشرفت به بیماری کبدی تبدیل می‌شود.
عوامل ایجاد کننده کبد چرب کدامند؟
عوامل گوناگونی می‌تواند کبد چرب را ایجاد کند یا در ابتلا به آن نقش داشته باشد:
چاقی: چاقی در التهاب درجه پایین دخیل است که می‌تواند ذخیره چربی در کبد را تقویت کند. برآورد شده است که ۳۰ تا ۹۰ درصد از بزرگسالان چاق به NAFLD مبتلا هستند و این مشکل در اثر فرا‌گیری چاقی کودکی در آنان نیز رو به افزایش است.
چربی شکمی زیاد: افراد با وزن طبیعی در صورت «چاقی احشایی» یعنی وجود چربی زیاد اطراف کمر در معرض ابتلا به کبد چرب خواهند بود.
مقاومت به انسولین: ثابت شده است که مقاومت به انسولین و سطوح بالای آن در خون ذخیره چربی در کبد را در افراد مبتلا به دیابت نوع دوم و سندرم متابولیک افزایش می‌دهد.
مصرف زیاد کربوهیدرات‌های تصفیه شده: مصرف مکرر کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده موجب افزایش ذخیره چربی کبد می‌شود. این حالت به ویژه زمانی تشدید می‌شود که افراد دچار اضافه وزن یا مبتلا به مقاومت به انسولین مقادیر زیادی از این مواد را مصرف کنند.
مصرف نوشیدنی‌های قندی: نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر مانند نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا حاوی مقدار زیادی فروکتوز هستند که نقش آن در تجمع چربی در کبد کودکان و بزرگسالان نشان داده شده است.
اختلال در سلامت روده: بر اساس تحقیقات اخیر عدم تعادل باکتری‌های روده، مشکلات مربوط به عملکرد مانع روده‌ای (روده نشت‌‌کننده) یا سایر مشکلات سلامت روده می‌تواند در ابتلا به NAFLD نقش داشته باشد.
جمع‌بندی
علل NAFLD شامل چاقی، مقاومت به انسولین، مصرف بیش از حد کربوهیدرات‌های تصفیه شده و شکر و همچنین اختلال در سلامت روده است.
علایم کبد چرب
کبد چرب علایم و نشانه‌های مختلفی دارد که ممکن است همیشه همه آن‌ها بروز نکنند. در واقع، حتی ممکن است فرد متوجه نشود که به کبد چرب مبتلا است.
- خستگی و ضعف
- احساس درد کم یا پری در ناحیه سمت راست یا مرکزی شکم
- افزایش سطح آنزیم‌های کبدی از جمله AST و ALT
- افزایش سطح انسولین
- افزایش سطوح تری‌گلیسیریدها
اگر کبد چرب پیشرفت کند و به NASH تبدیل شود ممکن است علائم زیر بروز یابد:
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع و استفراغ
- درد متوسط تا شدید در ناحیه شکم
- زرد شدن چشم‌ها و پوست
مراجعه منظم به پزشک برای انجام معاینه‌های استاندارد و آزمایش‌های خون اهمیت بسیاری دارد، زیرا به این طریق می‌توان کبد چرب را در مرحله برگشت‌پذیر اولیه تشخیص داد.
جمع‌بندی
ممکن است کبد چرب علائم ظریفی ایجاد کند و اغلب با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. NASH معمولا شامل علائم مشخص‌تری مانند درد شکم و احساس ناخوشی است.
راهبردهای مربوط به رژیم غذایی برای رهایی از کبد چرب
برای رهایی از کبد چرب کارهای مختلفی می‌توان انجام داد، از جمله کاهش وزن و کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها. علاوه بر این، برخی غذاهای خاص می‌توانند در کاهش چربی کبد به فرد کمک کنند.
کاهش وزن و خودداری از پرخوری در صورت اضافه وزن یا چاقی
در صورت اضافه‌وزن یا چاقی، کاهش وزن یکی از بهترین راه‌های معکوس‌سازی روند کبد چرب است.
در واقع بر اساس مشاهدات، کاهش وزن موجب کاهش چربی کبد در بزرگسالان مبتلا به NAFLD می‌شود و در این رابطه تفاوتی ندارد که این کاهش وزن تنها با ایحاد تغییرات در رژیم غذایی حاصل شده باشد یا از ترکیب رژیم غذایی با جراحی کاهش وزن یا ورزش به دست آمده باشد.
در یک مطالعه سه ماهه روی بزرگسالان دچار اضافه وزن، کاهش پانصد کالری در روز به متوسط کاهش هشت درصدی وزن بدن و کاهش قابل توجه درجه کبد چرب منجر شد.
علاوه بر این، به نظر می‌رسد که حتی در صورت بازگشت مقداری از وزن کاهش یافته فرد نیز احتمال دارد بهبود چربی کبد و حساسیت به انسولین همچنان ادامه یابد.
کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها به ویژه کربوهیدرات‌های تصفیه شده
شاید چنین به نظر می‌رسد که معقول‌ترین روش رفع کبد چرب کاهش چربیهای مصرفی در رژیم غذایی است.
با این حال، پژوهشگران گزارش داده‌اند که فقط حدود ۱۶ درصد چربیهای کبد در افراد مبتلا به NAFLD از چربیهای موجود در رژیم غذایی حاصل می‌شود. در عوض منشا بیشتر چربیهای کبد در این افراد اسیدهای چرب موجود در خون آن‌ها است و حدود ۲۶ درصد از این چربی‌ها در فرایندی به نام چربی‌زایی مجدد (DNL) شکل می‌گیرند.
در طول فرایند چربی‌زایی مجدد کربوهیدرات‌های اضافی به چربی تبدیل می‌شوند و سرعت وقوع آن با مصرف زیاد مواد غذایی و نوشیدنی‌های غنی از فروکتوز افزایش می‌یابد.
در یک مطالعه، بزرگسالان چاقی که به مدت سه هفته بر اساس رژیم پرکالری و دارای مقادیر بالای کربوهیدرات تصفیه‌شده تغذیه کرده بودند، حتی با وجود افزایش وزن دو درصدی نیز به‌طور میانگین ۲۷ درصد افزایش چربی کبد را تجربه کردند.
مطالعات نشان داده است که استفاده از رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر اندک کربوهیدرات تصفیه‌شده می‌تواند به معکوس‌سازی NAFLD کمک کند. این موارد شامل رژیم‌های غذایی با شاخص کربوهیدرات کم، قند کم و برنامه غذایی مدیترانه‌ای است.
در یک مطالعه، میزان چربی کبد و مقاومت به انسولین در افرادی که رژیم مدیترانه‌ای را رعایت می‌کردند نسبت به استفاده از رژیم کم‌چرب و کم کربوهیدرات کاهش چشمگیری نشان داد، اگرچه کاهش وزن حاصل در هر دو رژیم مشابه بود.
با این که نشان داده شده است هر دو نوع رژیم غذایی مدیترانه‌ای و رژیم حاوی کربوهیدرات بسیار کم به نوبه خود باعث کاهش چربی کبد می‌شوند، ولی مطالعه روی اثرات ترکیب آن‌ها نتایج بسیار چشمگیری را به نمایش گذاشته است.
در این مطالعه، ۱۴ مرد چاق مبتلا به NAFLD از رژیم کتوژنیک مدیترانه‌ای پیروی کردند. پس از ۱۲ هفته، ۱۳ نفر از آنان از جمله سه نفری که رفع کامل کبد چرب در مورد آن‌ها به دست آمده بود کاهش چربی کبد را تجربه کردند.
گنجاندن غذاهای تقویت کننده کاهش چربیهای کبد در رژیم غذایی
علاوه بر کاهش کربوهیدرات‌ها و پرهیز از دریافت کالری اضافی، غذاها و نوشیدنی‌های خاصی وجود دارد که می‌تواند برای کبد چرب مفید باشد:
چربیهای تک غیراشباع: تحقیقات نشان می‌دهد که خوردن غذاهای سرشار از اسیدهای چرب تک غیراشباع مانند روغن زیتون، آووکادو و آجیل می‌تواند باعث کاهش چربی کبد شود.
آب پنیر (پروتئین آب پنیر): ثابت شده است که مصرف پروتئین آب پنیر چربی کبد را در زنان چاق تا بیست درصد کاهش می‌دهد و ممکن است در مبتلایان به بیماری پیشرفته‌تر کبد به پایین آمدن سطح آنزیم‌های کبدی کمک کند و فواید دیگری نیز داشته باشد.
چای سبز: یک مطالعه نشان داد که آنتی‌اکسیدان‌های موجود در چای سبز به نام کاتچین به کاهش چربی و التهاب کبد در مبتلایان به NAFLD کمک می‌کند.
فیبر محلول: برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که مصرف ده تا چهارده گرم فیبر محلول در روز می‌تواند به کاهش چربی و سطح آنزیم‌های کبد و افزایش حساسیت به انسولین کمک کند.
جمع‌بندی
کاهش وزن، پرهیز از پرخوری، گنجاندن غذاهای خاص در رژیم غذایی و کاهش مصرف قند و کربوهیدرات می‌تواند به کاهش چربی کبد کمک کند.
ورزش‌هایی که می‌توانند به کاهش چربی کبد کمک کنند
فعالیت بدنی می‌تواند روش موثری برای کاهش چربی کبد باشد. مطالعات نشان داده‌اند که انجام چندین باره ورزش‌های استقامتی یا تمرین‌های مقاومتی در هفته صرف نظر از موفقیت یا عدم موفقیت در کاهش وزن، می‌تواند میزان چربی ذخیره شده در سلول‌های کبد را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
در یک مطالعه چهار هفته‌ای، ۱۸ بزرگسال چاق مبتلا به NAFLD که پنج روز در هفته سی تا شصت دقیقه ورزش می‌کردند حتی با وجود ثابت ماندن وزن نیز کاهش ده درصدی چربی کبد را تجربه کردند.اثربخشی تمرین‌های تناوبی با شدت بالا (HIIT) در کاهش چربی کبد نیز نشان داده شده است.انجام این تمرین‌ها به مدت ۱۲ هفته در مطالعه ۲۸ فرد مبتلا به دیابت نوع دوم به كاهش چشمگیر ۳۹ درصدی در چربی كبد منجر شد.
با این حال، حتی ورزش با شدت کم نیز می‌تواند در هدف قرار دادن چربی کبد موثر باشد. طبق مطالعه وسیعی که در ایتالیا انجام شده است، به نظر می‌رسد مهم‌ترین عامل در این زمینه میزان ورزش افراد است. در این مطالعه، ۲۲ فرد مبتلا به دیابت که به مدت ۱۲ ماه دو بار در هفته ورزش می‌کردند کاهش مشابهی در چربی کبد و چربی شکمی نشان دادند و این نتیجه فارغ از آن به دست آمد که شدت ورزش آن‌ها کم تا متوسط تلقی می‌شد یا متوسط تا زیاد.
از آنجا که ورزش منظم برای کاهش چربی کبد اهمیت دارد بهترین راهبرد آن است که افراد ورزشی را انتخاب کنند که به آن علاقه دارند و می‌توانند پیوسته آن را انجام دهند.
جمع‌بندی
ورزش استقامتی، تمرینات قدرتی یا تمرین متناوب با شدت زیاد یا کم می‌تواند به کاهش چربی کبد کمک کند. کلید اصلی در این زمینه فعالیت مداوم است.
مکمل‌هایی که موجب بهبود کبد چرب می‌شوند
نتایج چندین مطالعه نشان می‌دهد که برخی ویتامین‌ها و گیاهان خاص و دیگر مکمل‌ها می‌توانند به کاهش چربی کبد و کاهش خطر پیشرفت بیماری کبد کمک کنند.
با این حال، در بیشتر موارد متخصصان معتقدند که برای تایید این نکته به تحقیقات بیشتری نیاز است.
علاوه بر این مشورت با پزشک قبل از مصرف هرگونه مکمل بسیار مهم است، به خصوص در صورتی که فرد داروی خاصی مصرف کند.
تاثیر خار مریم در درمان کبد چرب
خار مریم یا سیلی‌مارین گیاهی است که به داشتن اثرات محافظت از کبد شناخته می‌شود.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که عصاره این گیاه به تنهایی یا همراه با ویتامین- ای می‌تواند به کاهش مقاومت در برابر انسولین، التهاب و آسیب کبد در مبتلایان به NAFLD کمک کند.
در یک مطالعه ۹۰ روزه، روی مبتلایان به کبد چرب، کاهش اندازه کبد در گروهی که مکمل سیلی‌مارین-ویتامین- ای را مصرف و یک رژیم کم کالری رعایت کرده بودند دو برابر گروهی بود که رژیم را بدون استفاده از مکمل دنبال کرده بودند.
دوز عصاره سیلی‌مارین مورد استفاده در این مطالعات ۲۵۰ تا ۳۷۶ میلی‌گرم در روز بود.
با این حال، اگرچه کارشناسان استفاده از سیلی‌مارین را در بهبود NAFLD امیدوارکننده می‌دانند، ولی بر این باورند كه تایید اثربخشی آن برای استفاده كوتاه مدت و طولانی مدت به انجام مطالعات بیشتری نیاز دارد.
استفاده بربرین بر درمان کبد چرب
بربرین یک ترکیب گیاهی است که ثابت شده است قند خون، سطوح انسولین و کلسترول خون را به همراه سایر نشانگرهای سلامت به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
چندین مطالعه نیز حاکی از آن بوده است که بربرین می‌تواند برای افراد مبتلا به کبد چرب مفید باشد.
در یک مطالعه ۱۶ هفته‌ای، ۱۸۴ فرد مبتلا به NAFLD میزان کالری دریافتی خود را کاهش دادند و حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته ورزش کردند. یک گروه بربرین دریافت کرد، برای یک گروه داروی حساس کننده به انسولین تجویز شد و گروه دیگر هیچ مکمل یا دارویی مصرف نکردند.
افرادی که سه بار در روز همراه وعده‌های غذایی ۵۰۰ میلی‌گرم بربرین مصرف می‌کردند کاهش ۵۲ درصدی چربی کبد و بهبود بیشتر در حساسیت به انسولین و سایر نشانگرهای سلامتی را نسبت به دیگر گروه‌ها تجربه کردند.
پژوهشگران می‌گویند که با وجود این نتایج دلگرم کننده، مطالعات بیشتری لازم است تا اثربخشی بربرین برای NAFLD تایید شود.
نقش اسیدهای چرب امگا- ۳ در درمان کبد چرب
اسیدهای چرب امگا- ۳ فواید گوناگونی برای سلامتی دارند. امگا- ۳های زنجیره بلند EPA و DHA در ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون، ساردین، شاه ماهی و ماهی اسقومری وجود دارد.
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که مصرف امگا- ۳ می‌تواند سلامت کبد را در بزرگسالان و کودکان مبتلا به کبد چرب بهبود بخشد.
در یک مطالعه کنترل شده روی ۵۱ کودک دارای اضافه‌وزن که به NAFLD مبتلا بودند، چربی کبد در گروهی که DHA مصرف کرده بودند ۵۳ درصد کاهش یافت و این رقم در گروه مصرف‌کننده دارونما ۲۲ درصد بود. همچنین مقدار کاهش چربی شکمی و چربی اطراف قلب در گروه مصرف‌کننده DHA بیشتر بود.
علاوه بر این، در مطالعه چهل بزرگسال مبتلا به کبد چرب، پنجاه درصد از افرادی که علاوه بر تغییر رژیم غذایی روغن ماهی مصرف کرده بودند کاهش چربی کبد را نشان دادند، در حالی که کبد چرب در ۳۳ درصد از آن‌ها به‌طور کامل رفع شد.
دوز اسیدهای چرب امگا- ۳ مورد استفاده در این مطالعات پنجاه تا هزار میلی‌گرم در روز در کودکان و دو تا چهار گرم در روز در بزرگسالان بود.
اگرچه در تمام مطالعات بالا از روغن ماهی استفاده شد، اما چندین بار در هفته مصرف ماهی‌های غنی از چربیهای امگا- ۳ نیز می‌تواند فواید مشابهی داشته باشد.
مهم‌تر از همه این که، این مطالعات نشان می‌دهد ظاهرا برخی مکمل‌های خاص اثرات تغییر در سبک زندگی را تقویت می‌کنند. احتمالا مصرف این مکمل‌ها بدون پیروی از رژیم غذایی سالم و ورزش منظم تاثیر کمی بر چربی کبد خواهد داشت.
جمع‌بندی
مکمل‌هایی که می‌توانند به معکوس‌کردن NAFLD کمک کنند شامل عصاره خار مریم، بربرین و اسیدهای چرب امگا- ۳ هستند. در صورتی که مصرف این مکمل‌ها با تغییر سبک زندگی همراه شود بیشترین اثربخشی حاصل خواهد شد.
چگونه از شر کبد چرب رها شویم؟
کبد چرب می‌تواند به بروز برخی مشکلات سلامتی منجر شود. خوشبختانه، اگر کبد چرب در مراحل اولیه تشخیص داده شود قابل برگشت خواهد بود.
پیروی از رژیم غذایی سالم، افزایش فعالیت بدنی و شاید مصرف مکمل‌ها می‌تواند چربی اضافی کبد و نیز خطر پیشرفت و تبدیل آن به بیماری جدی‌تر کبد را کاهش دهد.
شاید از این موارد هم خوشتان بیاید
- طرز تهیه ترنجبین و خاکشیر برای درمان کبد چرب نوشیدنی سرد
- معجزه رژیم غذایی سالم برای درمان بیماری کبد چرب درمان و بیماری
- بایدها و نبایدهای رژیم غذایی عمل کیسه صفرا رژیم غذایی
- حساسیت فصلی: علائم، علل و درمان درمان و بیماری
- راه‌های کنترل فشار خون درمان و بیماری
- راه جلوگیری زوال عقل در سالمندان درمان و بیماری
نظرات کاربران