برخی از افراد امیدوارند که ماده ای به نام هورمون رشد انسانی (HGH) به بدنشان کمک کند و احساس جوانی کنند. اما کارشناسان می گویند امید بی اساس است و بدتر این که این محصولات می توانند مضر باشند. در دامه مطلب با عوارض هورمون رشد بیشتر آشنا می‌شوید. 

فهرست مطالب 

• هورمون رشد چیست

• انواع هورمون رشد کدامند

• موارد استفاده و مزایای هورمون رشد

• عوارض جانبی هورمون رشد 

هورمون رشد چیست

هورمون رشد (Human growth hormone: HGH) به حفظ، ساخت و ترمیم بافت‌های سالم در مغز و سایر ارگان‌ها کمک کرده و در تسریع بهبودی پس از آسیب‌دیدگی و ترمیم بافت ماهیچه‌ای پس از ورزش موثر است. هورمون رشد همچنین باعث ایجاد توده عضلانی، افزایش سوخت‌وساز بدن و سوزاندن چربی‌ها می‌شود. 

هورمون رشد، باعث افزایش فرآیند‌های متابولیک در سلول‌ها و در نتیجه افزایش سوخت‌وساز می‌شود. همچنین، با تحریک کبد، سطح تولید پروتئینی مشابه انسولین افزایش می‌یابد که این پروتئین‌ها در ساخت سلول‌های غضروفی موثرند و در نتیجه منجر به رشد استخوان، اندام‌ها و همچنین سنتز پروتئین ماهیچه‌ای می‌شوند. 

از جمله اثرات هورمون رشد می‌توان به تاثیرات آن بر کیفیت و ظاهر پوست، کند کردن روند پیری و درمان بیماری‌های مرتبط با افزایش سن اشاره کرد. اما تحقیقاتی اندکی در رابطه با این موارد وجود دارد. اما مصرف خودسرانه آن می‌تواند آثار نامطلوبی بر سلامتی داشته باشد. در ادامه با عوارض هورمون رشد آشنا خواهیم شد.

انواع هورمون رشد کدامند

 هورمون رشد، در صورت تجویز، به دو حالت تزریق عضلانی (IM) و زیر جلدی استفاده می‌شود. گاهی اوقات، تولید کنندگان غیرقانونی نیز این هورمون را به شکل تزریقی عرضه می‌کنند.

هورمون رشد و یا موادی که باعث افزایش تولید این هورمون می‌شوند، توسط برخی از شرکت‌ها به صورت مکمل‌های غذایی به فروش می‌رسد و ادعا می‌کنند مزایای مصرف این شکل از هورمون با نوع تزریقی آن یکسان است. این مکمل‌ها گاهی اوقات با عنوان آزاد کننده‌های هورمون رشد شناخته می‌شوند و مدعی هستند که برخی از آن‌ها به دلیل داشتن ترکیباتی مانند اسیدهای آمینه باعث افزایش سطح این هورمون در بدن خواهند شد.

با وجود این، شواهدی وجود ندارد که ثابت کند مصرف این مکمل‌ها همان نتیجه‌ای را می‌دهد که مصرف هورمون رشد مورد تجویز پزشک دارد. علاوه بر این، اثرات استفاده از داروهای هومیوپاتی حاوی هورمون رشد انسانی نیز تایید نشده است. 

مهم

عوارض جانبی هورمون رشد افراد مسن را بیشتر از جوانان تهدید می‌کند.

ذکر این نکته بسیار ضروری است که برای کاهش عوارض هورمون رشد، مصرف خودسرانه آن توصیه نمی‌شود. هورمون رشد مصنوعی در با توجه به کارردی که دارند انواع مختلف و برندهای مختلفی دارند که البته هنگام تهیه آنها از معتبر بودن شرکت تولید کننده مطمئن شده تا گرفتار عوارض ناشی از مصرف هورمون رشد نشوید. موارد استفاده از هورمون رشد عبارتند از؛

• هورمون‌های رشد برای ضد پیری 
• قرص‌های عضله ساز 
• تقویت سیستم ایمنی بدن مدران بالای ۵۰ سال 
• جایگزین های سوماتروپین

هورمون رشد سوماتروپین چیست 

هورمون رشد سوماتروپین برای کودکانی که اختلالات رشد دارند تجویز می‌شود. همچنین بزرگسالانی که به دلیل کمیود هورمون رشد، با کاهش قد، رو به رو هستند این دارو را مصرف می‌کنند. اگرچه ورزشکاران نیز از این هورمون استفاده می‌کنند اما استفاده از آن توصیه نمی‌شود. این دارو در رشد استخوان و عضلات موثر است و به صورت تزریقی استفاده می‌شود. عوارض هورمون رشد سوماتروپین ممکن است با آلرژی، کهیر، حساسیت، درد و خارش و تغییر رنگ در محل تزریق همراه شود. در صورت عوارض شدید باید بی‌درنگ به پزشم مراجعه کرد. 

موارد استفاده و مزایای هورمون رشد

 هورمون رشد مصنوعی برای درمان رشد کم کودکان و بزرگسالان کاربرد دارد. همچنین می‌توان از آن برای درمان بزرگسالان مبتلا به سندرم روده کوتاه یا تحلیل عضلانی ناشی از بیماری ایدز استفاده کرد.

عدم رشد ممکن است در نتیجه بیماری‌های زیر رخ دهد:

• بیماری مزمن کلیوی
• تولد نوزاد با وزن کم
• سندرم پرادر ویلی (نوعی ناهنجاری ژنتیکی که بخش‌های خاصی از بدن را تحت تاثیر قرار داده و در کودکان باعث ضعف‌های عضلانی، مشکلات تغذیه‌ای، رشد ضعیف و تاخیر در رشد می‌شود).
• فقر یا کمبود هورمون رشد انسانی
• سندرم ترنر (نوعی ناهنجاری کروموزومی است که در آن نوزادان دختر، به جای داشتن دو کروموزم جنسی X، یک کروموزم دارند و یا یکی از آن‌ها ناقص است).
• کمبود هورمون رشد ثانویه در غده هیپوفیز یا درمان مرتبط با آن
• بیماری تحلیل عضلات

در همین حال، تزریق هورمون رشد، به افرادی که کمبود این هورمون را دارند کمک می‌کند تا:

•  توان حرکتی افزایش یابد
• تراکم استخوان را بهبود ببخشد
•  توده عضلانی بسازد
• چربی بدن را کاهش دهد

به دلیل این مزایا، بسیاری از افراد از هورمون رشد برای تقویت توانایی‌های ورزشی خود استفاده می‌کنند. گاهی اوقات از این هورمون در ترکیب با استروئیدهای آنابولیک استفاده می‌شود تا توده عضلانی افزایش یافته و عملکرد ورزشکار بهبود یابد.

هیچ مدرکی در دسترس نیست که نشان دهد از عوارض مصرف هورمون رشد برای زنان، عضلانی شدن یا مردانه شدن  بدن آنهاست مصرف هورمون رشد به زنان سالم (با سطح هورمون رشد طبیعی) ظاهری عضلانی بدهد. مصرف این هورمون ممکن است به زنان برای از دست دادن چربی و به دست آوردن توده ماهیچه‌ای کمک کند، اما با توجه به ویژگی‌های خاص هر فرد متفاوت است.

بعضی افراد معتقدند که هورمون رشد دارای اثر ضد پیری است، زیرا میزان طبیعی این هورمون با افزایش سن کم می‌شود. همچنین گفته شده که تستوسترون را به طور طبیعی افزایش می‌دهد. به دلیل عدم وجود شواهد علمی و عوارض جانبی هورمون رشد٬ استفاده از برای اهداف ورزشی و اثرات ضد پیری آن بحث برانگیز بوده و هنوز از نظر علمی ثابت نشده‌ است. 

عوارض جانبی هورمون رشد 

 عوارض جانبی هورمون رشد، با مصرف هر دو نسخه تجویز شده و شکل غیرقانونی آن مشاهده شده است، زیرا نوع غیرقانونی آن، محتوای کاملا شناخته شده و مشخصی ندارد.

عوارض جانبی احتمالی تزریق بیش از حد هورمون رشد شامل موارد زیر است:

• سندرم تونل کارپال (این سندرم به دلیل تحت فشار قرار گرفتن عصب مچ دست رخ می‌دهد و باعث گزگز، کرختکی انگشتان شست، نشانه و میانی می‌شود)
• درد عصب، عضله یا مفاصل
• تورم بازوها و پاها به دلیل احتباس مایعات (اِدِم)
• کلسترول بالا
• بی‌حسی و سوزن سوزن شدن پوست
• افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت
• رشد تومورهای سرطانی
• رشد اجزای صورت، دست‌ها و پاها (آکرومِگالی)
• تغییر خلق‌وخو، وابستگی و زودرنجی بیش از حد
• بزرگ شدن قلب
• قند خون پایین
• آسیب کبدی
• خستگی
• بزرگ شدن پستان در مرد‌ (ژنیکوماستی)

در مورد اثرات طولانی‌مدت استفاده از هورمون رشد، اطلاعاتی در دسترس نیست. 

سخن پایانی 

 هورمون رشد، دارویی نیست که بتوانید بدون مشورت با پزشک مصرف کنید. حتما نسخه‌های قانونی آن را تهیه کرده و در زمان مصرف تحت نظر پزشک باشید. به نحوه واکنش بدن به مصرف این دارو و بروز هرگونه عوارش هورمون رشد دقت کنید. اگر می‌خواهید بدن خود را تقویت کنید یا سلامت خود را بهبود ببخشید، اما شرایطی که منجر به کمبود هورمون شود را ندارید ، بهتر است روش دیگری را به جای مصرف این هورمون در نظر بگیرید. سبک زندگی سالم داشته باشد؛ به طور مرتب ورزش کنید و با داشتن عادت‌های سالم، سلامتی خود را تضمین کنید.