آیا رژیم گیاهی برای سلامتی مضر است؟

با وجود اینکه گیاه‌خواری برای سلامتی مفید است، اما امروزه خبرهایی در مورد معایب گیاه‌خواری و رژیم‌های سخت‌گیرانه وگان نیز به گوش می‌رسد؛ مانند آسیب‌رسیدن به سلامت مغز، ریزش مو و افسردگی. بنابراین آیا چنین الگوهای غذایی به ظاهر سالم دارای تاثیر منفی نیز هستند؟

آن‌چه در این مطلب خواهید خواند:

#گیاه‌خواری یا وگان بودن چه ضررهایی دارد

#خطر سکته مغزی

#سلامت مغز 

#ریزش مو

#مشکلات روحی

#فواید سبک زندگی بدون گوشت

#سلامت قلب

#جلوگیری از دیابت 

#هشدار: از گیاه‌خوارانی نباشید که غذاهای مضر مصرف می‌کنند

 

«چی‌ سان» (Qi Sun)، پزشک و استادیار تغذیه در دانشگاه هاروارد، می‌گوید: «به نظر من گیاه‌خواری نمی‌تواند برای سلامتی افرادی که بیماری خاصی ندارند، مضر باشد». اما پژوهش اخیر سان و دیگران نشان می‌دهد که کیفیت مواد غذایی گیاهی زمانی اهمیت پیدا می‌کند که به دنبال فواید آن‌ها برای سلامتی باشیم. همان‌گونه که او می‌گوید: «سبزیجات آری؛ ولی سیب‌زمینی سرخ‌شده خیر».  

طبق تعریف ارائه شده توسط گروه منابع گیاه‌خواری (Vegetarian Resource Group)، گیاه‌خواران از خوردن گوشت، ماهی و مرغ اجتناب می‌کنند. اما افراد وگان علاوه بر نخوردن گوشت حیوانات ، از مصرف محصولات لبنی مانند شیر، تخم‌مرغ، پنیر و تولیدات حاصل از حیوانات مانند ژلاتین، عسل، پشم، ابریشم و چرم نیز اجتناب میکنند. سان می‌گوید نخوردن گوشت ممکن است برای افراد مشکلاتی ایجاد کند، ولی آموزش تغذیه صحیح و در صورت نیاز مصرف مکمل‌ها، می‌تواند برای این افراد موثر باشد.

گیاه‌خواری یا وگان بودن چه ضررهایی دارد

خطر سکته مغزی

محققان بریتانیایی، ۴۸ هزار زن و مردی را که در ۱۸ سال گذشته دچار بیماری‌های قلبی یا سکته مغزی نشده بودند، بررسی کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی در گیاه‌خواران ۱۳ درصد کمتر از گوشت‌‌خواران بوده، درحالی‌که نرخ سکته مغزی در این افراد بیست درصد بیشتر از گوشت‌خواران است. به معنای دیگر، در طول ده سال، به ازای هر هزار نفر، سه نفر بیشتر به سکته مغزی دچار می‌شوند.

«لیز وینندی»، (Liz Weinandy) متخصص تغذیه دانشگاه اوهایو، می‌گوید: «این تحقیق را باید با ملاحظات بیشتری انجام داد. این مطالعه به روش مشاهده‌محور انجام شده است و علت و معلول‌های آن مشخص نیست. همچنین، این پژوهش در بریتانیا انجام شده و احتمالا الگوی گیاه‌خواری افراد با نوع گیاه‌خوار بودن مناطق دیگر متفاوت است». این مطالعه بیان می‌کند که داشتن یک رژیم غذایی گیاه‌خواری شاید خطر سکته مغزی را برای همه افراد کاهش ندهد و موضوعی است که باید بیشتر بررسی شود.

سلامت مغز 

بر اساس نظر یکی دیگر از افراد متخصص، گیاه‌خواری شاید سبب «بحران کولین» در فرد شود. کولین برای سلامت مغز و سایر عملکردهای آن مهم است و بدن بدن قادر نیست این ماده مغذی را بسازد. در نتیجه، آن را از گوشت و مرغ دریافت می‌کند. وینندی می‌گوید: «رژیم غذایی گیاه‌خواری قطعا میزان کولین کمی را شامل می‌شود. خوردن چند عدد تخم‌مرغ در هفته می‌تواند سبب تقویت افراد شود، البته به شرط اینکه تخم‌مرغ را از رژیم غذایی خود حذف نکرده باشند».

وگان‌ها برای تامین نیاز خود به خصوص در دوران بارداری به کولین نیاز دارند و باید از مکمل استفاده کنند. بر اساس گفته‌های وینندی، این مکمل‌ها باید دارای مجوز USP باشند، یعنی یک شرکت مستقل، مواد تشکیل‌دهنده و میزان آن‌ها را که روی برچسب محصول درج شده، بررسی می‌کند.

ریزش مو

نتایج یک مطالعه نشان داده که کمبود شدید پروتئین در رژیم غذایی منجر به ریزش مو می‌شود. گوشت حاوی آهن، ویتامین- ب و روی است که همگی برای رشد مو مهم هستند. سان می‌گوید: «لوبیا خشک و سبزیجات برگی که دارای رنگ سبز تیره هستند میزان آهن قابل توجهی دارند، اما جذب آهن از غذاهایی که به صورت کامل گیاهی هستند، سخت‌تر است، با این حال مکمل‌های آهن را می‌توان به راحتی تهیه کرد. گیاه‌خواران و وگان‌ها باید مراقب باشند که آهن مصرفی آن‌ها به اندازه باشد و در غیر این صورت از مکمل‌ها استفاده کنند.

مشکلات روحی

آیا رژیم‌های غذایی گیاه‌خواری یا وگان می‌توانند باعث تغییر حالات روحی شما شوند؟ نتایج تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده متناقض است. برخی از آن‌ها می‌گویند عدم مصرف گوشت سبب بهبود خلق‌و‌خوی افراد می‌شود و نتایج برخی دیگر کاملا برعکس است. در مطالعه‌ای، افسردگی بعد از زایمان روی چهارصد نفر که فرزند خود را تازه به دنیا آورده بودند انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که در هشتاد درصد از آن‌هایی که دچار افسردگی بودند، گیاه‌خواری عامل تشدیدکننده‌ای بود.

اما محققان با بررسی میزان استرس در گیاه‌خواران، وگان‌ها و افرادی که هم از گوشت و هم از گیاهان تغذیه می‌کردند نتیجه گرفتند که سطح اضطراب و استرس وگان‌ها نسبت به افراد گوشت‌خوار کمتر است. پژوهش‌ دیگری در مورد مشکلات روحی گیاه‌خواران نیز انجام شده است و نتایج آن نشان داد که این افراد به بیماری‌های روحی دچار هستند، اما به طور میانگین، مشکلات روحی این افراد قبل از انتخاب زندگی گیاه‌خواری آن‌ها نیز وجود داشته است. بر اساس نتایج این تحقیق، بین گیاه‌خواری و مشکلات روحی رابطه علت و معلولی وجود ندارد.

 

فواید سبک زندگی بدون گوشت

برخی از فواید و مزیت‌های گیاه‌خوار و وگان بودن کاملا اثبات شده هستند. موارد زیر از مهم‌ترین مزیت‌های این دو نوع رژیم غذایی هستند:

سلامت قلب

 در یکی از تحقیقات اخیر مشخص شد که برنامه‌های غذایی گیاه‌خواری و مدیترانه‌ای با بهتر بودن سلامت قلب در ارتباط هستند. سان با تکیه بر نتایج پژوهش‌های اخیر دانشگاه هاروارد می‌گوید که کیفیت مواد غذایی گیاهی مهم است. محققان حدود دویست هزار زن و مرد را که در مطالعات مختلفی داوطلب شده بودند، برای بیش از دو دهه مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها معیارهای نمره‌دهی مثبت را به غذاهای گیاهی و نمره‌های منفی را به غذاهای گوشتی اختصاص دادند. همچنین، به غذاهای گیاهی سالم (مانند غلات کامل) در مقایسه با غذاهای گیاهی ناسالم (مانند سیب‌زمینی سرخ‌شده) نمره بیشتری دادند. شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی در افرادی که رژیم غذایی سالم‌تری داشتند، ۲۵ درصد کمتر بود. در عوض، افرادی که از غذاهای گیاهی ناسالم استفاده می‌کردند، به میزان ۳۲ درصد بیشتر به این بیماری‌ها دچار می‌شدند.

جلوگیری از دیابت 

مطالعات مختلفی نشان داده‌اند که گیاه‌خواران در مقایسه با مصرف‌کنندگان گوشت، دو برابر کمتر به دیابت نوع دوم مبتلا می‌شوند، سطح قند خون آن‌ها بهتر است و کاهش وزن بیشتری دارند. سان و همکارانش متوجه شدند که رژیم غذایی گیاهی و فاقد گوشت خطر ابتلا به دیابت را تا بیست درصد کاهش می‌دهد. اما بررسی‌های دقیق‌تر آن‌ها نشان داد که مصرف غذاهای گیاهی سالم، سبب کاهش ۳۴ درصدی احتمال ابتلا به دیابت و استفاده از غذاهای گیاهی ناسالم منجر به افزایش ۱۶ درصدی ابتلا به این بیماری می‌شود.

غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، آجیل‌ها، حبوبات، روغن‌های گیاهی، چای و قهوه از جمله غذاهای گیاهی سالم به شمار می‌روند. در حالی‌که آب‌میوه‌ها، نوشیدنی‌های قنددار، غلات تصفیه‌شده، پاستا، سیب‌زمینی، شیرینی و دسرها غذاهای گیاهی ناسالم هستند.

 

هشدار: از گیاه‌خوارانی نباشید که غذاهای مضر مصرف می‌کنند

بر اساس گفته‌های سان، اغلب مردم تصور می‌کنند که رژیم‌های غذایی گیاه‌خواری و وگان به خودی خود سالم هستند، در صورتی که اینگونه نیست. او به مردم هشدار می‌دهد که از خوردن غذاهای ناسالم و مضر پرهیز کنند.

سان می‌گوید: «اگر وگان هستید ولی مقدار زیادی سیب‌زمینی سرخ‌شده و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده (مانند نان سفید و برنج سفید) مصرف می‌کنید، رژیم غذایی شما سالم نیست». او با تاکید بر پرهیز از خوردن چنین غذاهایی، توصیه می‌کند که از میوه‌ها و سبزیجات و آجیل‌ها استفاده کنید و از خوردن موادی مانند آب‌میوه‌ها بپرهیزید.

طبق نظر وینندی، داشتن رژیم غذایی بدون گوشت برای همه خوشایند نیست. او مردم را تشویق می‌کند که برای داشتن زندگی سالم‌تر و بهره‌مندی از فواید غذاهای گیاهی و وگان، از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل بیشتری تغذیه کنند.

تحقیقات سان و سایرین نشان داد که خوردن غذاهای گیاهی سالم به جای گوشت، برای سلامت قلب و جلوگیری از ابتلا به دیابت مفید است. سان می‌گوید: «اگر خوردن غذاهایی گیاهی را افزایش دهید ولی همچنان میزان گوشت مصرفی شما ثابت باشد، انرژی دریافتی بدن زیاد شده و ممکن است چاقی یا سایر پیامدها را به همراه داشته باشد. بنابراین وقتی می‌گوییم مردم باید مصرف غذاهای سالم را افزایش دهند، بدین معنی است که میزان غذاهای ناسالم را باید در رژیم غذایی خود کم کنند تا مقدار انرژی دریافتی‌شان ثابت باقی بماند». سان در ادامه می‌گوید، فواید رژیم غذایی سالم مانند گیاه‌خواری و وگان، به‌مراتب از آسیب‌های ناشی از کمبود آن‌ها در برنامه غذایی بیشتر است.