همانطور که نان خمیر ترش یک «استارتر» دارد، کفیر هم با استفاده از استارتر تهیه می‌شود. این استارتر ترکیبی از مخمرها، پروتئین‌های شیر و باکتری‌ها بوده و طعمی ترش و خامه‌ای دارد. از آنجا که کفیر تخمیر می‌شود، بیشتر افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند می‌توانند کفیر بنوشند. خواص کفیر مانند بهبود گوارش و تقویت سیستم ایمنی باعث شده است این نوشیدنی در ایران هم محبوب شود.

آن‌چه در این مطلب خواهید خواند:

خواص کفیر

 کفیر یا دوغ

کفیر یا ماست

عوارض جانبی کفیر

برای تهیه کفیر، بیشتر از شیرهای لبنی استفاده می‌شود، اما جایگزینی غیرلبنی نیز وجود دارد، از جمله:

• شیر نارگیل 
• شیر بز
• شیر برنج
• آب نارگیل 

این مطلب را برای آشنایی بیشتر با این نوشیدنی بخوانید.

خواص کفیر 

 در چند سال اخیر بخشی از دلایلی که کفیر(یا به اصطلاح دوغ کفیر) را در دسترس‌تر و مصرف آن را گسترده‌تر کرده به احتمال زیاد فواید سلامتی آن است. کفیر مقدار زیادی پروتئین، ویتامین‌های گروه ب، پتاسیم و کلسیم دارد. کلسیم به ساخت استخوان‌های قوی کمک می‌کند، پروتئین‌ها باعث ایجاد ماهیچه‌های قوی می‌شوند و پتاسیم برای سلامت قلب ضروری است.

پروبیوتیک‌های موجود در کفیر، فواید درمانی فراوانی دارند و می‌توانند در بهبود این موارد موثر باشند؛ 

• میزان باکتری‌های سالم را در محیط دستگاه گوارش بهبود بخشند.
• پس از درمان آنتی‌بیوتیکی، اسهال را درمان یا از بروز آن پیشگیری می‌کنند.
• سندرم روده تحریک‌پذیر را درمان کرده یا علائم آن را تسکین می‌دهند.
• عفونت‌های دستگاه گوارش را کاهش داده، بهبود می‌بخشند و یا از بروز آن جلوگیری می‌کنند.
• در پیشگیری و درمان عفونت‌های واژن موثر است.
•  عفونت‌های ادراری را درمان یا از بروز آن پیشگیری می‌کند.

مزایای سلامتی کفیر بیشتر به دلیل پروبیوتیک‌های موجود در آن است. مطالعه انجام شده در منابع معتبر نشان داد موش‌هایی که هفت روز کفیر خوردند، اثرات ضدالتهابی و درمانی را تجربه کردند. همچنین، کفیر در کاهش کلسترول و تحریک سیستم ایمنی بدن نیز موثر است. از آنجایی‌که کفیر به عنوان یک ماده غذایی بی‌خطر محسوب می‌شود، می‌تواند عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر مکمل‌های پروبیوتیکی داشته باشد. این ماده، از نظر تغذیه‌ای متراکم‌تر از سایر مکمل‌های پروبیوتیکی بوده و در تنظیم میکروبیوم روده و متعادل کردن باکتری‌های خوب آن تمرکز دارد. 

خواص کفیر بیشتر است یا دوغ؟

 از نظر ظاهر کفیر و دوغ شباهت زیادی به هم دارند؛ تا حدی در ایران بسیاری آن را دوغ کفیر می‌نامند. همان‌طور که همه می‌دانیم دوغ از ترکیب ماست- غالبا ترش- و آب تهیه می‌شود. درحالی‌که برای تهیه کفیر شیر را با افزودن استارتر و ساکارو مایسز سرویزیه تخمیر می‌کنند. کفیر نسبت به دوغ غلظت بیشتر، طعم ترش‌تر و نمک کمتری دارد.

کفیر یا ماست

 ماست و کفیر هر دو، خامه‌ای و ترش‌مزه هستند و به طور سنتی از لبنیات تهیه می‌شوند (اما می‌توان با گزینه‌های دیگری هم تهیه کرد). همچنین در هر دو ماده به مقدار زیادی پروتئین، کلسیم، ویتامین‌های گروه-ب، پتاسیم و پروبیوتیک دارد.

اگرچه کفیر و ماست محصولاتی مشابه فرض می‌شوند، اما نمی‌توان این دو ماده را یکسان فرض کرد. کفیر به طور معمول دارای چربی بیشتری نسبت به ماست بوده، اما پروتئین و پروبیوتیک بیشتری دارد. به دلیل غلظت کمتر کفیر، این ماده برای نوشیدنی مناسب‌تر است. طرز تهیه کفیر و ماست با یکدیگر تفاوت دارد. کفیر در دمای اتاق تخمیر می‌شود، در حالی‌که بسیاری از انواع ماست برای فرآوری شدن تحت حرارت قرار می‌گیرند. از خواص کفیر می‌توان به این مورد اشاره کرد که حاوی تعداد بیشتری از انواع مختلف باکتری‌های سالم بوده و به همین دلیل برای دستگاه گوارش بهتر است. همچنین مخمر فعال کفیر مزایای تغذیه‌ای بیشتری نسبت به ماست دارد.

عوارض جانبی کفیر

علاوه بر فواید سلامتی زیاد، کفیر عوارض جانبی هم دارد.

•  یبوست و گرفتگی احتمالی شکم می‌شود که در اولین مصرف رخ می‌دهد. 
• مصرف کفیر برای کودکان بین یک تا پنج سال مشکلی ندارد، اما در صورت نگرانی، ابتدا از متخصص اطفال خود بپرسید. کودکان زیر یک سال نباید محصولات شیر گاو مصرف کنند، چراکه شیر مادر پروبیوتیک طبیعی بسیار بالایی دارد.
• افراد مبتلا به ایدز یا سایر بیماری‌های ضعف سیستم ایمنی بدن و همچنین مبتلایان به بیماری‌های خود ایمنی، می‌بایست قبل از مصرف کفیر با پزشک خود مشورت کنند. در حالی‌که باکتری‌های کفیر برای افراد با سیستم ایمنی قوی، مفید است، برای کسانی‌که سیستم ایمنی متعادلی ندارند موجب افزایش عفونت یا تشدید شرایط می‌شود.
• کفیر با کازئین (ماده پروتئینی شیر) ساخته می‌شود که بعضی‌ها از رژیم غذایی خود را حذف می‌کند. اگر کازئین‌ را از رژیم غذایی خود حذف کرده‌اید، بهتر است به جای کفیر یک پروبیوتیک دیگر را امتحان کنید.

بیشتر دانشمندانی که مواد مغذی اصلی و سلامتی را مورد بررسی قرار داده‌اند، در مورد خواص کفیر به نتایج مثبتی رسیده‌اند. یکی از پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که کفیر دارای خواص ضد میکروبی، ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانی و ضد توموری قوی است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که کفیر همچنین می‌تواند به روش‌های مختلف از جمله مهار مستقیم پاتوژن (عامل بیماری) و افزایش تولید باکتری‌های سالم به بهبود دستگاه گوارش کمک کند. حتی ممکن است در معالجه زخم معده نیز موثر باشد.

نکته کلیدی 

اکثر افراد می‌توانند از کفیر به عنوان یک نوشیدنی بی‌خطر و یک وعده‌ غذایی سرشار از ویتامین‌ها و پروبیوتیک ‌استفاده کنند. مصرف روزانه آن بی‌ضرر است و می‌تواند به ایجاد و حفظ تعادل سالم باکتری‌های خوب در سیستم‌های چندگانه بدن کمک کند.