سرفه در کودکان، علت‌های مختلفی دارد؛ سرماخوردگی، حساسیت، بیماری‌های ویروسی یا باکتریایی و... . اما ادامه‌دار شدن این سرفه‌ها می‌تواند آزاردهنده باشد، به ویژه سرفه‌های شبانه و خشک که خواب کودک را بر هم می‌زنند. در این مطلب علت‌ و روش درمان سرفه کودکان را بررسی می‌کنیم و درمان خانگی سرفه در کودکان را به شما می‌گوییم.

فهرست مطالب

• سرفه خشک چیست
• علت سرفه کودکان چیست
• درمان سرفه خشک کودکان

سرفه خشک چیست

سرفه یکی از اقدامات دفاعی بدن برای رهایی از دست عوامل خارجی است. به طور معمول سرفه به دو نوع تقسیم می‌شود: سرفه‌ خشک و سرفه مرطوب (همراه با خلط). هنگام سرفه مرطوب،‌ بخشی از مخاط گلو جدا شده و به بیرون پرتاب می‌شود. اما در سرفه خشک چنین اتفاقی نمی‌افتد. این سرفه در اکثر موارد دردناک‌تر است.

علت سرفه کودکان چیست

عفونت

عفونت‌های تنفسی ویروسی یا باکتری‌هایی با ایجاد التهاب و تحریک مجاری هوایی، باعث سرفه‌کردن می‌شوند. شناخته‌شده‌ترین نوع آنها نیز همان سرماخوردگی معمولی است.
علت رایج دیگر سرفه، برونشیت است که در نتیجه ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولاآنزا ایجاد می‌شود. برونشیت می‌تواند حاد یا مزمن باشد، برونشیت حاد معمولا در ادامه یک عفونت به‌وجود می‌آید و برونشیت مزمن در اثر مواردی مانند سیگار کشیدن یا قرارگرفتن در معرض آلودگی هوا.
عوامل عفونی دیگری هم ممکن است علت سرفه در کودکان باشند؛ مانند:

• خروسک
• ذات‌الریه
• سیاه‌سرفه
• کووید ۱۹ 

بسته به نوع عفونت سرفه‌های کودک ممکن است خشن باشند یا صدایی مانند خس‌خس داشته باشند. همچنین ممکن است هنگام خواب که ترشحات بینی به گلو راه پیدا می‌کنند، سرفه‌ها شدیدتر شوند.

علائمی مانند تب، آبریزش یا گرفتگی بینی، عطسه، سردرد و بد‌ن‌درد نشان‌دهنده این هستند که علت سرفه‌های کودک می‌تواند عفونت باشد. برخلاف عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های ویروسی با آنتی‌بیوتیک درمان نمی‌شوند و تنها استراحت و خوردن مایعات فراوان برای درمانشان توصیه می‌شود.

آلرژی

آلرژی یا همان حساسیت، به شرایطی گفته می‌شود که سیستم ایمنی بدن یک عامل بی‌ضرر را با مهاجم خارجی اشتباه می‌گیرد و در برابر آن واکنش‌های شدید نشان می‌دهد. چیزی که باعث بروز آلرژی می‌شود را «آلرژن» می‌نامند. آلرژن‌های زیادی وجود دارند از جمله: یک ماده غذایی یا داروی خاص، گرد و خاک، موی حیوانات و... 

سرفه‌های خشک و خشن در کودکان می‌توانند مربوط به آلرژی باشند. به ویژه اگر در زمان خاصی از سال یا پس از قرارگرفتن در معرض موردی خاص رخ بدهند. 
سایر علائم آلرژی عبارتند از:

• عطسه
• آبریزش بینی
• خارش چشم و آمدن اشک
• کهیر

اگر علت سرفه کودک شما آلرژی باشد، بهترین راه اینست که از عوامل محرک آن دور بماند. برای کنترل علائم این مشکل می‌توانید از داروهای ضد حساسیت بدون نسخه هم کمک بگیرید. پیش از مصروف دستور‌العمل‌های دارو را بخوانید و مطمئن شوید برای سن و شرایط کودک مناسب است.
در صورتی که این علائم برای مدت طولانی ادامه پیدا کنند، بهتر است با یک پزشک متخصص آلرژی مشورت کنید.

رفلاکس معده

از دیگر علت‌های سرفه در کودکان که ممکن است به سادگی متوجه آن نشوید، برگشت اسید از معده به مری است. در این حالت کودک احساس سوزش سر دل، سرفه مداوم، گرفتگی صدا و خس‌خس سینه را تجربه می‌کند. عواملی مانند قرار گرفتن در معرض دود سیگار، اضافه وزن و شرایط عصبی یا مشکلات ریه باعث تحریک رفلاکس می‌شوند.

محرک‌های محیطی

قرار گرفتن در معرض محرک‌های محیطی، یک علت دیگر سرفه‌های کودکان است. برخی محرک‌ها می‌توانند باعث التهاب گلو و سرفه‌های خشک شوند مانند: دود سیگار، اگزوز اتومبیل، آلودگی هوا، هوای سرد یا خشک. در صورتی که کودک به طور مداوم در معرض محرک باشد، سرفه‌های او ممکن است مزمن شوند.

آسم

این بیماری مزمن باعث التهاب و تنگ‌شدن راه‌های هوایی شده و تنفس را مشکل می‌کند. علائم آسم در اثر کارهایی مثل فعالیت‌های شدید فیزیکی، بیماری‌های تنفسی دیگر یا آلرژی بروز پیدا می‌کنند.

سرفه‌های مکرر می‌تواند یکی از علائم آسم در کودکان باشد. این سرفه‌ها ممکن است خشک یا همراه با خلط باشند و هنگام بازی یا شب تشدید شوند. همچنین ممکن است هنگام نفس کشیدن کودک، صدای سوت‌مانندی بشنوید.
برخی نشانه‌های دیگر آسم:

• مشکل در تنفس یا تنگی نفس
• تنفس سریع و پی در پی
• سطح انرژی پایین
• سفتی یا درد قفسه سینه

گیر کردن جسم خارجی در مری یا نای

احتمال وقوع این مورد در کودکان کوچکتر بالاتر است. ممکن است کودک چیزهای کوچک مانند مهره‌ یا دکمه را در دهان یا بینی خود قرار دهد و در صورت تنفس عمیق این شی می‌تواند در مسیر هوایی یا گلوی او گیر کند. در این صورت سرفه‌های کودک نشانه آنست که بدن می‌خواهد شی را خارج کند. این سرفه‌ها با حالت خفگی و خس‌خس همراه هستند. اگر احتمال چنین موردی را می‌دهید فورا از پزشک کمک بگیرید.

علل روان‌تنی

گاهی هیچ دلیل فیزیکی برای سرفه کودک وجود ندارد و ممکن است پزشک معالج تشخیص دهد سرفه او از نوع روان‌تنی است. بیماری‌های روان‌تنی بر اثر یک مشکل یا ناراحتی روانی بروز پیدا می‌کنند. چنین سرفه‌هایی ممکن است تا ۶ ماه طول بکشند. در این صورت می‌توانید با یک روانپزشک مشورت کنید.

درمان سرفه خشک کودکان

درمان سرفه کودک به علت ایجاد مشکل بستگی دارد. نکات زیر برای درمان خانگی سرفه کودک مفید هستند و می‌توانید از آنها کمک بگیرید.

نوشیدن مایعات

هیدراته ماندن و پیشگیری از کم‌آبی بدن، زمانی که کودک بیمار می‌شود بسیار مهم است. سیستم ایمنی برای مبارزه با عامل بیماری‌زا به آب نیاز دارد و مصرف آب کافی با مرطوب نگه‌داشتن مخاط به درمان سرفه کودک کمک می‌کند. برای کودکان زیر ۶ ماه نوشیدن شیر مادر توصیه می‌شود.

عسل

خوردن عسل می‌تواند به تسکین درد و التهاب گلو کمک کند و درمانی برای سرفه‌های کودکان محسوب می‌شود. عسل طبیعی همچنین حاوی ترکیبات ضدباکتریایی است. توجه داشته باشید که نباید به کودکان زیر یک سال عسل بدهید. اما برای کودکان بالاتر از یکسال می‌توانید هنگام شدید شدن سرفه‌ها از یک قاشق عسل کمک بگیرید. یک راه دیگر برای درمان سرفه با عسل، حل کردن آن در آب ولرم است تا راحت‌تر مصرف شود.

غرغره آب نمک

اگر کودک شما توانایی یادگیری آن را دارد، غرغره آب و نمک یک راه خوب برای درمان سرفه است. نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب گرم (و نه داغ) حل کنید. از کودک بخواهید این محلول را حداقل ۵ بار غرغره کند. این کار جداشدن مخاط گلو را آسان کرده و التهاب گلو را نیز کاهش می‌هد.

قطره بینی

زمانی که سرفه‌های کودک همراه با خلط هستند، استفاده از قطره‌های بینی برای درمان سرفه مفید است. این قطره‌ها را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید. این قطره‌ها معمولا بر پایه آب و نمک هستند و با نرم‌کردن مخاط بینی و گلو به خارج‌شدن آنها کمک می‌کنند.

آب‌نبات ضد سرفه

این روش تنها برای کودکان بالای ۴ سال مجاز است. آب ‌نبات‌های مخصوص سرفه را از داروخانه تهیه کنید و هنگام شروع سرفه‌ها به کودک بدهید. این آب‌نبات‌ها معمولا دارای عصاره نعنا هستند و خاصیت خنک‌کنندگی دارد. البته مکیدن هر نوع آب نبات سفت، ترشح بزاق را تحریک کرده و سرفه را تسکین می‌دهد. 

مرطوب کردن هوا

بالابردن رطوبت هوا تنفس را آسانتر کرده و از خشک‌شدن گلو جلوگیری می‌کند. در صورتی که قصد تهیه دستگاه رطوبت‌ساز را دارید، نوع بخور سرد را انتخاب کنید که برای اتاق کودکان ایمنی بیشتری دارد. یک راه دیگر این است که کودک را به حمام ببرید و برای ۲۰ دقیقه در یک حمام پر از بخار بمانید تا مخاط گلو و بینی او مرطوب شوند. 

بالش مرتفع‌تر

این روش درواقع درمانی برای سرفه کودک نیست، اما اگر سرفه‌های شبانه کودک او را از خواب بیدار می‌کنند می‌توانید آن را امتحان کنید. این روش برای کودکان زیر ۱۸ ماه به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. برای کودکان بزرگتر می‌توانید ارتفاع بالش را با گذاشتن یک حوله لوله شده کمی افزایش دهید تا هنگام خواب خلط در گلوی آنها جمع نشود.

هوای سرد

شاید عجیب به نظر برسد اما داستان‌های زیادی وجود دارد که می‌گویند قرار گرفتن در هوای سرد برای بند آوردن سرفه مفید است. اگر هوای بیرون سرد است به کودک لباس گرم بپوشانید و اجازه دهید تنها برای چند دقیقه قدم بزند و در هوای سرد نفس بکشد. یک راه آسان دیگر نیز وجود که کودک شما را هم خوشحال می‌کند: به کودک کمی بستنی بدهید.