گرچه به آن حساسیت فصل بهار می‌گوییم اما هرسال با رسیدن به نیمه اسفندماه، علائم آلرژی بهاری کم‌کم پیدایشان می‌شود. عطسه، تنگی نفس، خارش چشم‌ها و آبریزش بینی در برخی افراد تا پایان فصل بهار نیز باقی می‌ماند. حساسیت فصلی موضوع نگران‌کننده‌ای نیست اما می‌تواند آزاردهنده باشد. روش‌های مختلفی برای درمان حساسیت فصلی وجود دارد از جمله آمپول و قرص ضد حساسیت. با ما در ادامه این مطلب از وبسایت سبک زندگی همراه باشید تا راه‌های مختلف درمان آلرژی فصل بهار را به شما بگوییم.

فهرست مطالب 

• عوامل ایجاد حساسیت فصل بهار
• علائم آلرژی بهاری
• پیشگیری از حساسیت فصلی
• درمان حساسیت فصل بهار
• درمان حساسیت فصلی در منزل

عوامل ایجاد حساسیت فصل بهار

اصلی‌‏ترین علت بروز آلرژی فصل بهار‌‌، گرده گیاهان هستند. درختان و گیاهان، حتی علف‌های هرز این گرده‌ها را در هوا رها می‌کنند تا گیاهان دیگر را بارور کنند. درصورت واردشدن گرده به دستگاه تنفس، سیستم ایمنی آنها را یک عامل خطرآفرین تلقی کرده و بر علیه‌شان آنتی‌بادی ترشح می‌کند تا آنها را از بین ببرد. در این حالت سطح ماده‌ای به نام هیستامین در خون بالا می‌رود و علائم آلرژی پدیدار می‌شوند.

گرده‌افشانی درختان به طور کلی اوایل بهار شروع می‌شود، اما احتمال آن وجود دارد که با توجه به آب ‏وهوا و نوع درخت، این زمان کمی جلو و عقب شود. در روزهای بارانی و ابری و یا روزهایی که باد چندانی در هوا جریان ندارد که گرده‌‏ها را جابه جا کند، ممکن است آلرژی‌ شما نیز اندکی بهبود یابد. اما در روزهای گرم و خشک و به خصوص روزهایی که باد تندی در هوا جریان دارد، به احتمال زیاد حساسیت‌تان وخیم‌‏تر خواهد شد. در سال‌هایی که زمستان نسبتا گرمتری دارد، درختان زودتر از موعد شروع به گرده‌‏افشانی می‏‌کنند؛ درنتیجه ممکن است حساسیت بهاری بسیاری از افراد زودتر از موعد شروع شود.

علائم آلرژی بهاری

همانطور که گفتیم در بدن بسیاری از افراد، علائم آلرژی زمانی بروز پیدا می‏‌کنند که سیستم ایمنی آنها به آلرژن‏‌ها (همچون گرده گل) که در حالت عادی بی‏‌خطر هستند، واکنشی غیرعادی نشان داده و هیستامین ترشح می‏‌کند که منجر به بروز علائمی همچون آبریزش بینی و عطسه می‏‌شود. از رایج‌‏ترین علائم آلرژی فصل بهار می‌‏توان موارد زیر را نام برد:

• گرفتگی و آبریزش بینی: آبریزش بینی یکی از رایج‌‏ترین علائم حساسیت بهاری در کودکان و بزرگسالان است. زمانی که آلرژن‏‌ها وارد بینی شما می‌شوند، مخاط بینی متورم شده و باعث ترشح مایع شفافی از عروق خونی کوچک موچود در مجاری بینی می‌‏شوند. برای بهبود آبریزش و گرفتگی بینی، بهتر است آب زیادی بنوشید.
• عطسه: واکنش بدن به هیستامین ترشح‏ شده باعث متورم شدن بینی و گلو می‏‌شود. زمانی که مخاط این قسمت‏‌ها متورم می‏‌شوند، مغز به شش‏‌ها دستور انقباض می‌‏دهد تا با عطسه کردن، موادی که باعث متورم شدن مخاط شده‏‌اند به بیرون پرتاب شوند. برای بهبود عطسه، از محرک‏‌های آلرژی دوری کنید تا از تورم مخاط بینی و گلو کاسته شده و در نتیجه، دفعات عطسه کردنتان کاهش یابد.
• خارش و ریزش اشک از چشمان: یکی دیگر از علائم شایع حساسیت بهاری، خارش چشم‌هاست و بیشتر از ۸۰ درصد افراد مبتلا به حساسیت بهاری، خارش و ریزش اشک از چشمان را تجربه می‏‌کنند. آلرژن‌ها در هوا پراکنده‌اند و به سادگی وارد چشم‌ها می‌شوند. برای بهبود سوزش چشمان، صورت خود را شسته و سپس حوله‌‏ای مرطوب و خنک را روی پلک‏‌های‌تان قرار دهید.
• خارش گلو و بینی: همانگونه که به آن اشاره شد، مخاط گلو و بینی به آلرژن‌ها حساس هستند و پس از تماس با آنها، متورم می‏‌شوند. خارش مجاری بینی یا گلو می‏‌تواند به علت واکنش بیش ‏از حد بدنتان به هیستامین ترشح‏ شده و یا به علت تخلیه مخاط توسط آبریزش بینی باشد. می‌توانید برای بهبود این خارش از قرص‌‏های مکیدنی مخصوص گلو بهره ببرید.
• کیپ‏‌شدن سینوس‌ها: زمانی که آلرژی بهاری با علائمی همچون تنگی نفس، عطسه و آبریزش بینی همراه باشد، امکان آن وجود دارد که سینوس‏‌ها متورم شده و کیپ شوند. در بسیاری از افراد، این کیپ ‏شدگی با احساس درد در پیشانی، اطراف بینی، فک بالایی و دندان‌ها، یا میان و زیر چشمان همراه است و ممکن است تنفس از بینی را دشوار کند.

پیشگیری از حساسیت فصل بهار

بهترین راه پیشگیری از حساسیت فصل بهار، جلوگیری از استنشاق محرک‏‌های آلرژی یعنی گرده گلها، درختان، چمنیان و همچنین اسپورهای کپک است. برای این منظور، می‌‏توانید:

• زمان اوج گرده‌‏افشانی در خانه بمانید و فعالیت‏‌هایی که نیازمند خروج از خانه هستند را به حداقل برسانید (به خصوص صبح‏‌ها).
• هنگام چمن زنی و باغبانی از ماسک استفاده کنید.
• اگر باغ یا حیاط دارید، قد چمن را کوتاه نگه دارید.
• تا جای ممکن پنجره‏‌ها را بسته نگه داشته و در خانه از فیلترهای مخصوص حساسیت استفاده کنید.
• از چوب‌های کهنه و کپک‌‏‌زده دوری کنید.
• موهای خود را روزانه بشویید تا گرده‌‏های چسبیده به آن را از بین ببرید.
• روتشکی و لحاف خواب خود را هفته‌‏ای یکبار بشویید.
• به جای خشک کردن لباسهای‌تان روی بند رخت و بیرون از خانه، از خشک‏ کن استفاده کنید.
• لباس‏‌های بیرونی خود را به محض ورود به خانه عوض کرده و بشویید.
• در بیرون از خانه برای به حداقل رساندن تماس گرده گل با بدنتان، از کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.
• حداقل هفته‌‏ای یک بار خانه خود را جارو کنید و هنگام جارو کردن، ماسک بزنید.
• دریچه‌های هواکش و کولر را  تمیز کنید.

درمان حساسیت فصل بهار

برای تشخیص حساسیت فصل بهار ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید. در صورت نیاز پزشک عمومی شما را به یک متخصص آلرژی معرفی می‌کند. ممکن است که متخصص آلرژی از شما تست آلرژی پوست بگیرد. در این تست، متخصص برای چک کردن اینکه به چه موادی حساسیت دارید یا سوراخ کوچکی روی پوست شما ایجاد کرده و مقدار اندکی از آلرژن‌‏ها را روی پوست قرا می‌‏دهد و یا محلول رقیق‏ شده‌‏ای از آلرژن‌‏ها را به پوست بازو یا پشتتان تزریق می‏‌کند. اگر به هر کدام از این مواد حساسیت داشته باشید، تورم قرمز رنگ کوچکی روی پوستتان ایجاد می‌‏شود. بعضی وقت‌ها هم ممکن است متخصص آلرژی از شما آزمایش خون بگیرد.

داروهای زیادی برای بهبود و درمان علائم آلرژی بهاری وجود دارد. بعضی از این داروها عبارتند از:

• آنتی‌‏هیستامین‌‏ها: آنتی‏ هیستامین‏ ها با کاهش میزان هیستامین در بدن باعث کاهش عطسه، آبریزش بینی و خارش می‌‏شوند. مانند: سیتریزین، لوراتادین، هیدورکسی‌‌زین، دس لوراتادین، فکسوفنادین، لووسیتریزین.
• داروهای ضداحتقان: این داروهای با انقباض عروق خونی موجود در مجاری بینی باعث بهبود تورم و گرفتگی بینی می‏‌شوند. مانند فنیل‌آفرین، پزودوافدرین، اکسی متازولین.
• داروهای ترکیبی ضداحتقان/آنتی‏‌هیستامین: همانگونه که از اسمشان پیداست، این داروها تاثیرات داروهای ضداحتقان و آنتی‏‌هیستامین را همزمان دارند. مانند آنتی‌هیستامین دکونژستانت.
• اسپری‏‌های بینی ضد احتقان: این اسپری‌ها، همانند قرص‌‏های ضداحتقان، به بهبود گرفتگی بینی کمک می‌کند. این اسپری‏‌ها در بازکردن مجاری بینی از قرص‌‏های ضداحتقان بهتر عمل کرده و عوارض جانبی آنها را نیز ندارند.
• اسپری‌‏های بینی استروئیدی: این اسپری‌‏ها معمولا اولین انتخاب بیماران هستند و التهاب را کاهش می‌‏دهند. البته تنها سه نوع از این اسپری‌‏ها یعنی بودزوناید، فلوتیکازون و تریامسینولون بدون نسخه پزشک به فروش می‏‌رسند. همچنین اسپری بینی کرومولین سدیم می‌‏تواند با جلوگیری از ترشح هیستامین از وقوع رینیت آلرژیک جلوگیری کند.
• قرص‌‏های گیرنده‌های لکوترین: این داروها با جلوگیری از فعالیت بعضی مواد شیمیایی بدن که در واکنش‌‏های آلرژیک موثر واقع می‏‌شوند به درمان علائم آلرژی کمک می‏‌کنند.
• قطره‏‌های چشمی: قطره‏‌های چشمی همچون کتوتیفن بدون نیاز به نسخه پزشک به فروش می‌‏رسند و در درمان سوزش و ریزش اشک از چشمان موثر واقع می‌شوند.

با وجود اینکه تمامی داروهای نام‏ برده شده بدون نسخه هم به فروش می‌رسند، بهتر است برای اینکه مطمئن شوید از داروی مناسبی استفاده می‏‌کنید با پزشک خود مشورت کنید. به علاوه، اگر آلرژی زندگی‌تان شما را تحت تاثیر قرار داده و یا منجر به سردرهای شدید، عفونت، مشکل در تنفس و یا سرفه‏‌های مکرر شده است، حتما به پزشک مراجعه کنید.

بعضی از آنتی‏ هیستامین‏‌ها ممکن است شما را خواب آلود کنند. از این رو هنگام مصرف آنها در طول روز، احتیاط‌های لازمه را انجام دهید. البته انواع غیرخواب‏‌ آور آنها هم موجودند. اگر احساس می‏‌کنید برای درمان علائم آلرژی خود باید بیشتر از ۳-۴ روز از این داروها استفاده کنید، با پزشک خود مشورت کنید.

ممکن است، درصورتی که این داروها بر علائم حساسیت‌تان تاثیری نداشته باشد، پزشک متخصص آمپول‏‌های تزریقی مخصوص آلرژی (مانند آمپول بتامتازون)، اسپری‏‌های بینی استروئیدی خاص یا قرص‌‏‏های زیرزبانی ایمنی درمانی برای شما تجویز کند.

ایمنی ‏درمانی، روش درمانی طولانی ‏مدتی است که به درمان قطعی آلرژی بهاری کمک می‏‌کند. پزشکان به افرادی که نمی‌توانند به علت عوارض جانبی آنها از قرص‏‌های گفته شده استفاده کنند و یا از آنها اسنفاده کرده‌‏اند اما نتیجه‏‌ای دریافت نکرده‌اند ایمنی درمانی را پیشنهاد می‏‌کنند.

دو نوع ایمنی‏‌درمانی وجود دارد؛ نوعی از آن تزریقی است و نوع دیگر آن از قرص‏‌های زیر زبانی استفاده می‏‌کند. در نوع تزریقی آن برای مدت۳ تا ۵ سال دوز اندکی از آلرژن به بدن تزریق می‌‏شود و با گذر زمان دوز آن بالا می‏‌رود تا مقاومت بدن نسبت به آن آلرژن خاص را بالا ببرد.

از قرص‏‌های زیرزبانی می‌توان تنها برای تعداد محدودی از آلرژی‌‏ها استفاده کرد. در این نوع درمان، برای حدود ۳ سال فرد از این قرص‌‏های زیر زبانی استفاده می‏‌کند. می‌‏توان مصرف این قرص‌‏ها را چند ماه قبل از شروع بهار آغاز کرد.

نسبت به دیگر راه‏‌های درمان آلرژی، این درمان علائم حساسیت بهاری شما را برای مدت طولانی‌‏تری بهبود می‌بخشد. با وجود اینکه این درمان برای بعضی از افراد موثر واقع نمی‌‏شود، اما در گروهی دیگر از افراد باعث رفع علائم آلرژی حتی برای چند سال می‌‏شود.

درمان حساسیت فصلی در منزل

شستشوی بینی

تخلیه ‏کردن سینوس‌‏ها با سرم نمکی یا ترکیبی از آب گرم، یک ‏چهارم قاشق چای‏‌خوری نمک و یک ‏چهارم قاشق چای‌‏خوری جوش شیرین یکی از موثرترین روش‌‏های خانگی مقابله با حساسیت فصل بهار است. این کار با شستن مخاط اضافی از مجاری بینی در بهبود گرفتگی بینی موثر واقع شده و با تخلیه آلرژن‌‏ها از سینوس‌‏ها و مجاری بینی باعث بهبود آلرژی می‌‏شود. برای اینکار می‌توانید از سرنگ (حواستان باشد که با شدت زیادی پیستون را فشار ندهید) یا قوری نتی استفاده کنید. آب گرمی که در این ترکیب می‏‌شود باید جوشیده، استریل یا مقطر باشد.

بخور گرفتن

یکی دیگر از روش‏‌های خانگی درمان حساسیت بهاری است که با بازکردن مجاری بینی، به بهبود علائم آلرژی کمک می‌کند. برای اینکار، کاسه‏‌ای آب جوش را روی میز قرار دهید. سپس سر خود را بالای کاسه گرفته، سر خود و کاسه را با حوله‌‏ای بپوشانید و بخار آب را استنشاق کنید.

مصرف مایعات 

نوشیدن مایعات به رقیق‌کردن مخاط حلق و بینی کمک کرده و دفع آنها را تسهیل می‌کند. فایده دیگر این کار، تقویت سیستم ایمنی بدن است.

عصاره‌های گیاهی

گیاه بابا آدم جنگلی (سایبان) نیز می‌‏تواند در درمان علائم آلرژی‏‌های فصلی موثر باشد. طبق تحقیقات انجام شده گیاه باباآدم جنگلی، به خصوص عصاره‌‏ای به نام Ze 339 که از آن گرفته می‌‏شود، در درمان علائم آلرژی به خوبی آنتی‏ هیستامین‌‏ها عمل می‏‌کند. در طب سنتی نیز استفاده از روغن بنفشه برای درمان حساسیت و احتقان بینی توصیه می‌شود. یک تا دو قطره از این روغن را در سوراخ بینی بچکانید.

به عقیده بعضی، فلاونول کوئرستین که در بسیاری از میوه‌‏ها، سبزیجات، برگ‏ها و دانه‏‌ها (برای مثال پیاز، سیب و چای سیاه) یافت می‌‏شود در جلوگیری از ترشح هیستامین موثر واقع می‏‌شوند.

سخن پایانی 

حساسیت فصل بهار، آلرژی رایجی است که هرسال افراد بسیاری را درگیر کرده و کیفیت زندگی روزانه آنها را تحت تاثیر قرار می‌‏دهد. این آلرژی مختص فصل بهار نیست و با گرده‌ ‏افشانی گیاهان تحریک می‌‏شود. چرا که با انجام برخی اقدامات پیشگیرانه، کمک گرفتن از داروهای آنتی هیستامینی و درمان‏‌های خانگی می‌‏تواند آلرژی بهاری را کنترل کرده و یا حتی درمان کرد. در نظر داشته باشید که اگر درمان‏‌های ساده نتیجه‌‏ای نداشتند، بهتر است که به پزشک مراجعه کرده و به تشخیص آلرژی و درمان تخصصی آن اقدام کنید.