مکیدن انگشت شست در نوزادان و کودکان عادت رایجی است و حتی بامزه به نظر می‌رسد. اما وقتی زمان رویش دندان‌های جلو فرا می‌رسد، این عادت می‌تواند تاثیرات منفی بر شکل دندان‌ها داشته باشد. اصلا دلیل مکیدن شست در کودکان چیست و چرا این کار را انجام می‌دهند؟ چطور می‌توانیم این عادت را از سر کودک خود بیاندازیم؟ برای گرفتن پاسخ این سوالات تا پایان این مطلب با ما همراه شوید.

فهرست مطالب

• دلایل مکیدن انگشت در کودکان
• اثرات مکیدن انگشت بر دندان‌ها
• روش‌هایی برای ترک عادت مکیدن انگشت

دلایل مکیدن انگشت در کودکان

نوزادان با رفلاکس مکیدن متولد می‌شوند و این ویژگی به آنها در خوردن شیر کمک می‌کند. به همین دلیل مکیدن انگشت شست در نوزادن امری طبیعی است و در سال اول پس از تولد، یکی از هر سه نوزاد انگشت خود را می‌مکد. در برخی نوزادان و کودکان این کار به یک عادت آرامش‌بخش تبدیل می‌شود. آنها ممکن است هنگام احساس ترس، اضطراب، گرسنگی یا خواب‌آلودگی انگشت‌شان را بمکند تا احساس آرامش و امنیت کنند.

بیشتر کودکان در سن ۲ تا ۴ سالگی مکیدن انگشت را متوقف می‌کنند. در موارد نادر این عادت با آنها باقی می‌ماند، این موضوع ممکن است در پاسخ به عواملی مانند اضطراب یا مشکلات عاطفی دیگر باشد. 

اثرات مکیدن انگشت بر دندان‌ها

عادت مکیدن انگشت توسط کودک پیش از جوانه‌زدن دندان‌های شیری نگران‌کننده نیست. اما پس از آن می‌تواند موجب ناهنجاری‌هایی در دندان و فک شود. میزان آسیب‌ به دندان‌ها به تعداد دفعات، مدت زمان و شدت مکیدن کودک بستگی دارد.

عمل مکیدن به طرفین فک بالا و بافت نرم سقف دهان فشار وارد می‌کند. در نتیجه فک بالا تغییر شکل پیدا کرده و باریک می‌شود که ممکن است باعث شود دندان‌های بالا و پایین به خوبی بر روی یکدیگر قرار نگیرند. گرچه این مشکل را می‌توان به کمک ارتودنسی برطرف کرد اما مشکلات گفتاری حاصل از این وضعیت، مانند نوک زبانی حرف زدن، ممکن است نیاز به گفتاردرمانی داشته باشند.

اگر کودکی کراس بایت (هم‌راستا نبودن دندان‌های دو فک) باشد، مکیدن شست می‌تواند آن را بدتر کند. مکیدن انگشت در طولانی‌مدت یک فرورفتگی در سقف دهان به‌جای می‌گذارد که باعث می‌شود دندان‌های پشتی سهم بیشتری در عمل جویدن داشته باشند. این موضوع باعث عدم تعادل در همه دندان‌ها شده و ساختار دهان و فک کودک را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

به طور کلی مشکلاتی که این عادت می‌تواند ایجاد کند عبارتند از:

• اور بایت: جلو‌آمدن بیش از حد دندان‌های پیش
• اپن‌ بایت: روی هم قرارنگرفتن دندان‌های جلو در حالت بسته‌بودن فک
• نوک‌زبانی صحبت کردن: مشکل در تلفظ حروفی مانند «س» و «ش»

روش‌هایی برای ترک عادت مکیدن انگشت

پیش از هرچیز به یاد داشته باشید که بیشتر کودکان بدون نیاز به هیچ روشی این عادت را تا حدود ۴ سالگی ترک می‌کنند. برخی دیگر نیز با رفتن به مهد کودک یا مدرسه متوجه می‌شوند که کودکان دیگر انگشت‌شان را نمی‌مکند و این کار را کنار می‌گذارند. در ادامه چند راه موثر برای تشویق کودک به ترک مکیدن انگشت را با شما در میان می‌گذاریم.

یادآوری کردن

با کودک خود درباره ترک این عادت صحبت کنید. زمانی که خود کودک به این کار تمایل داشته باشد نتیجه بسیار بهتری خواهید گرفت. سپس در صورت تکرار مکیدن انگشت به او یادآوری کنید. این یادآوری به هیچ‌وجه نباید با عصبانیت، تهدید یا سرکوفت‌زدن همراه باشد وگرنه به احتمال زیاد این رفتار با شدت بیشتری تکرار خواهد شد. یک چسب زخم با طرح‌ بچگانه روی شست کودک بزنید تا قرارتان را یادش بماند.

تشویق مثبت

با ملایمت به کودک یادآوری کنید که انگشت خود را از دهانش بیرون بیاورد و وقتی این کار را انجام داد، او را در آغوش بگیرید و تحسین کنید. برای اینکه کودک را در جمع خجالت‌زده نکنید بهتر است یک علامت خصوصی برای این کار داشته باشید تا در حضور دیگران برای یادآوری از آن استفاده کنید. وقتی کودک با شما همکاری می‌کند به او بگویید «چقدر بزرگ شده» و «رفتار خوبی دارد».

پرت‌کردن حواس کودک

این روش برای کودکان با سن پایین‌تر مناسب است. وقتی کودک شروع به مکیدن انگشتش می‌کند سعی کنید حواس او را به موضوع دیگری مانند اسباب‌بازی یا صحبت جلب کنید.

جایزه برای استمرار

مدت زمانی را تعیین کنید و اگر کودک توانست در این مدت انگشتش را نمکد، برای او یک جایزه در نظر بگیرید. این جایزه می‌تواند اسباب‌بازی مورد علاقه‌اش یا رفتن به پارک باشد. به تدریج این دوره را از یک شب به یک هفته و سپس به ۳۰ روز افزایش دهید.
برای هر روز یک برچسب روی تقویم یا در کمد (هرجایی که کودک بتواند ببیند) بزنید تا روند موفقیت خود را مشاهده کند.

پیشگیری از مکیدن شست در خواب

بعضی کودکان هنگام خواب انگشت می‌مکند. در این موارد می‌توانید برای خواب یک لباس آستین بلند به تن کودک بپوشانید که انتهای آستین آن با یک دکمه بسته شود. یک راه دیگر این است که شب‌ها دست‌های کودک را با دستکش نخی بپوشانید.

رفع عامل محرک

دلیل مکیدن شست در بسیاری کودکان استرس یا ترس است. به دنبال چیزی باشید که باعث بروز این رفتار می‌شود و به او کمک کنید این ترس را به روش‌های دیگری کاهش دهد. برای مثال با در آغوش گرفتن والدین یا کلمات آرامش‌بخش. همچنین می‌توانید عروسک نرمی به او بدهید تا در آغوش بگیرد یا فشارش بدهد.

لاک تلخ

در صورتی که روش‌های دیگر جواب ندادند، ممکن است بخواهید این کار را امتحان کنید. لاک‌های تلخ برای پیشگیری از جویدن ناخن و مکیدن انگشت را تنها از داروخانه‌ها تهیه کنید.

اگر این عادت پس از شروع مدرسه ادامه پیدا کند، آن را با دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی کودک در میان بگذارید. کودک در این سن به اندازه کافی بزرگ شده است و می‌تواند مسئولیت تصمیمات خود را درک کند.

سخن پایانی 

فراموش نکنید مکیدن شست یک عادت آرامش‌بخش برای کودکان است و ترک کردن آن می‌تواند سخت و زمان‌بر باشد. در حین کمک به فرزندتان صبور و حمایتگر باشید. از تنبیه و لحن نامناسب اجتناب کنید زیرا کودک را به لجبازی وامی‌دارد.